Trabzonspor-Fenerbahçe maçında tartışılan penaltı pozisyonu gündemi yine kapladı. Muadil pozisyonlardaki kararlar karşılaştırıldı, infazlar her zamanki standardında yapıldı! Halbuki standart olmayan üç nokta var:
1- Her MHK’nın ‘fabrika ayarıyla’ oynadığı VAR uygulamaları.
2- Pozisyonların sanki birbirlerinin tamamen kopyasıymış gibi algı yaratılması.
3- Her hakemin oyun kuralları ve VAR yorumu.
“Hava toplarında yüze temas eden her el için penaltı çalınacak, eğer hakem çalmazsa Var mutlaka çağıracak!” Böyle bir akıl almaz genelleme olabilir mi? Top daha o noktaya gelmeden yükselerek rakibinin suratına dirseği geçiren savunma oyuncusuyla, topa temas etmek için aynı saniyede havada olan oyuncuların karşılıklı temasları aynı başlıkta mı toplanacak? VAR’a göre hangisi açık ve bariz hata, hangisi değil? Pozizyonu sahada gören hakeme göre hangisi faul, hangisi değil?
iNGiLTERE’DE SKANDAL KARARLAR
Avrupa liglerinden bihaber yurdum insanı, VAR konusunda çok kötü olduğumuz önyargısında. Elbette iyiyiz diyemiyorum lakin her ülkede inanılmaz tartışmalar yaşanıyor. En basit örnek hafta sonundaki Chelsea-Manchester United maçı. Bariz penaltı atlandı, VAR’a rağmen verilmedi, kulüp tepkileri arttı. West Bromwich-Brighton maçında yaşananlar daha vahimdi. Frikik öncesinde kaleci barajı ayarlamak için direk dibindeydi.
Hakem lee Mason, kalecinin yerini görmeden vuruşa izin verdi ve Brightonlu oyuncu topu boş kaleye gönderdi. Önce gol verildi, üç dakika VAR ile görüştüler ve skandal şekilde ‘serbest vuruş tekrarı’ diyerek işin içinden çıkmaya kalktılar. Premier Lig’in MHK’sının eski başkanlarından Keith Hackett, hakem lee Mason’un artık çağa ayak uyduramadığını belirtip, emekli olmaya davet etti!
KARAOĞLAN BENi ŞAŞIRTTI!
VAR desteğini o kadar kanıksamışım ki, Hatayspor-Ankaragücü maçında atilla Karaoğlan iki penaltıyı da kendisi çalınca irkildim, şaşırdım! Çünkü sadece bizde değil, VAR futbola girdiğinden bu yana dünya genelinde hakemler risk almaz oldu.
İşte tam da bu noktada İngiltere’nin önemli gazetelerinden Daily Mail’e konuşan eski ünlü hakemlerden Mark Clattenburg, hakemlikte yeni nesile ve VAR’a dair değerlendirmelerde bulundu (2004-2017 arasında Premier Lig’de düdük çaldı, 2017’de Howard Webb’in yerine Suudi Arabistan MHK’sının başına geçti, 2020 Temmuz’dan bu yana da Yunanistan MHK’sının başında). İşte Clattenburg’a yöneltilen sorular ve cevapları:
‘VAR YOKMUŞ GiBi MAÇ YÖNETMEK’ iMKANSIZ
Soru: Var’ın varlığı, hakemlerin sahadaki kararlarını etkiliyor mu?
Tabii ki. Yıllardır sahada tek başına olan hakemler için resmen bir güvenlik noktası. Geçmişte bir hata yapınca suçlanan tek kişi ben olurdum. Şimdi, bir hakem hata yapar ve VAR bunu düzeltemezse, öncelikle sistem eleştiriliyor. Aslında VAR, hakemleri bu anlamda koruyor, hakemin bilinçaltına da kararını düzeltecek birinin olduğu gerçeği yerleşiyor. Ceza sahasında emin olmadığı bir pozisyon olursa hakem biliyor ki VAR’daki ekip ilgileniyor! “VAR yokmuş gibi maç yönetmek” kavramı artık sözde kalmaya mahkum. İlk dakikadan son dakikaya kadar kulağınızda çünkü.
Soru: Yönetici, oyuncu ve kulüplerden gelen yorumlar hakemleri etkiliyor mu?
Manchester United Teknik Direktörü solskjaer, hakem stuart attwell’e Chelsea’li oyuncuların aşırı baskı uyguladıklarını iddia etti, ki katılmak mümkün değil. Evet hakem yanlış karar verdi, penaltı vermeliydi ama bu baskıdan kaynaklanan bir durum değildi.
Soru: Luke Shaw, hakemin Maguire’a, “Pozisyonun penaltı olduğunu söylersem, maç sonunda çok tartışmaya neden olur” dediğini belirtti. Kulüp bu sözün üzerine geri adım attı…
Bu, hakemle Man United oyuncuları arasında. Sahada söylenenlerin orada kalması gerekir. Ne söylendiğini ortaya çıkarmak için maç sonu röportajlarını kullanan bir oyuncu trendi var. Hakemlerin sahada oyuncularla konuşmalarına dikkat etmesi gerekecek.
STANDART DÜŞTÜ, YENi NESiL NEREDE?
Soru: Hakemlik standardı düştü mü?
Şüphesiz ki standart yıllar içinde düştü. Mevcut hakem grubu yaşlanıyor ve iyi bir yeni nesil planı olup olmadığını gerçekten merak ediyorum. Yeni nesil nerede? Çok yetenekli yeni isimler görmüyoruz.
Soru: Var’ın futbola girmesi futbol oyuna adına iyi oldu mu?
Oyun için iyi olduğunu düşünüyorum. Olumsuz örnekler çok tartışıldığından faydaları gözden kaçıyor. Örneğin, hakemler ceza sahası içindeki tutma ve çekmelerde penaltı verme konusunda genelde isteksizdir. Çünkü net olarak fark etmek zordur. Böyle bir karar verip şimşekleri üzerlerine çekmek istemezler. VAR sayesinde hücum oyuncularını tutup çeken savunmacıların sayısında önemli derecede azalma görüldü. Diğer yandan her maç artık televizyonda. Bu durum, aslında hataların her zamankinden daha fazla fark edildiği anlamına geliyor.
Her karar çok tartışılıyor. Yalnız VAR nedeniyle hataların olmaması gerektiğine dair anlamsız bir beklenti var. Bazı kararlar hâlâ yoruma bağlıdır ve İngiltere MHK’sı, kuralları diğer ülkelerden farklı şekilde yorumlamayı sevdiğini elle oynama, ofsayt gibi birkaç konuda net gösterdi.
SON SÖZ: TARTIŞMALARIN SORUMLUSU iFAB
Clattenburg, VAR sistemi olmadan önce hakemin neredeyse tartışılmadığı Premier Lig’in gözde hakemiydi. Bugün ise dünya hakemliğinin VAR ile geldiği nokta ortada. Ancak ana sorun sadece VAR standartsızlığı değil; oyun kurallarını yap-boz tahtasına çeviren İFAB’ın elle oynamalardan milimetrik ofsayt tespitine kadar enteresan kararlar alması. Kulüplerin üzerine hakemler değil; protokolleriyle, revizeleriyle asıl İFAB oyun oynuyor.