ATİNA İLE BEŞ YIL SONRA GÖRÜŞME
TÜRKİYE ve Yunanistan arasında 5 yıl aradan sonra bugün yapılacak 61’inci turla yeniden başlayacak istikşafi (keşif amaçlı) görüşmelerde Ankara’nın masaya hangi başlıklarla oturacağı belli oldu. Kulislerden sızan bilgilere göre Türk tarafı, ana hatlarıyla 6 maddeyi masaya getirecek. Buna göre Ankara bir bütün halinde Ege’de (1) karasuları, (2) kıta sahanlığı, (3) adaların silahsızlandırılması, (4) coğrafi formasyonların yasal statüsü, (5) ulusal hava sahasının genişliği ve (6) arama-kurtarma faaliyetleri alanlarında yaşanan sorunların görüşülmesini isteyecek.
HAKLAR KORUNACAK
Türkiye, Yunanistan’ın Doğu Akdeniz’de ısrarcı bir tutum takınması halinde “Hakkaniyet” ilkesinin temel alınmasından taviz vermeyecek. Bu kapsamda Türkiye, Doğu Akdeniz’de kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge (MEB) sınırlandırılmasında önce “hakkaniyet” ilkesinin temel alınmasını şart koyarak, kendi haklarının yanı sıra Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) halkının haklarının da korunacağını karşı tarafın bilmesi gerektiğini vurgulayacak. Ankara tüm bunların yanı sıra 5 yıl aradan sonra başlatılan sürecin sekteye uğramaması için Yunanistan’da hem siyasiler, hem de din adamları üzerinden provokatif tutum ve söylemlerden vazgeçilmesi gerektiği mesajını karşı tarafa iletecek.
ÇAĞRIYI ÇAVUŞOĞLU YAPTI
Türkiye ile Yunanistan arasında istikşafi görüşmelerinin yeniden başlatılmasıyla ilgili ilk açıklamayı 11 Ocak’ta Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu yaptı. Çavuşoğlu, “Türkiye olarak açık bir davette bulunmak istiyoruz. Ocak ayı içinde ilk toplantısı gerçekleştirilmek üzere Yunanistan’ı istikşafi görüşmelere başlamaya davet ediyoruz” diyerek, Türkiye’nin diyalog tutumunu tekrar ortaya koydu. Türkiye’nin müzakerelere ev sahipliği yapmaya hazır olduğunu da bildirmesi üzerine, AB ve NATO’da anlaşmaz tutumuna destek bulamayan Yunanistan kısa sürede olumlu yanıt vermek zorunda kaldı ve iki ülke dışişleri bakanlığı yetkilileri 61’inci tura İstanbul’da 25 Ocak’ta başlanılması için mutabık kaldı. Bugünkü toplantıda Türk tarafına Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Sedat Önal, Yunan tarafına da emekli Büyükelçi Pavlos Apostolidis başkanlık edecek.
ÇÖZÜM İÇİN ZEMİN
Türkiye ve Yunanistan arasındaki istikşafi görüşmelerin temel amacı, Ege sorunlarına her iki tarafın da kabul edebileceği, “adil, kalıcı ve kapsamlı” çözüm için zemin hazırlamak olarak görülüyor. Ankara ile Atina arasında ilk istikşafi görüşmeler, 2002 yılında, Ankara’da iki ülkenin dışişleri bakanlığı müsteşarları arasında başlatılmış ve 2016’ya kadar 60 tur görüşme yapılmıştı. Yunanistan’da dönemin Çipras hükümetinin isteksiz tutumu nedeniyle istikşafi görüşmelerde 60’ıncı turdan sonra yeni bir tur düzenlenememişti.
SORUNLAR PAKET HALİNDE ELE ALINIYOR
Taraflar arasında birçok sorun bulunduğunda başvurulan istikşafi görüşme yönteminde, taraflar diyaloğu geliştirmeyi amaçlıyor. Birbirine gerekli bilgileri sağlamakla yükümlü olan taraflar, eleştirel ancak yapıcı bir tutumla birbirlerinin düşünce ve görüşlerini ele alıyor. Karar almadan önce iki tarafın da görüş ve tezlerinin ele alındığı istikşafi görüşmelerde, genellikle sorunlar paket halinde ele alınırken tüm sorunların çözülmesi hedefleniyor. Diplomasi çerçevesinde yürütülen istikşafi görüşmelerde, bir sorunun çözülememesi halinde ise diğerleri de çözümlenmemiş sayılıyor.
Yunanistan’ın geçen yaz aylarında savaş gemileri ile Oruç Reis sismik araştırma gemisini engelleme çabaları Türk Deniz Kuvvetleri’nin kararlı tutumu ile önlenmişti. Atina yönetimi, 10-11 Aralık’ta düzenlenen AB Liderler Zirvesi’nde ise bu konuda beklediği desteği alamamanın hayal kırıklığını yaşamıştı. Türkiye’nin kararlı duruşu, Yunanistan’ı müzakere masasına geri dönmeye zorlamıştı.
MİÇOTAKİS’E PARTİSİ İÇİNDEN SERT TEPKİ
YUNANİSTAN Başbakanı Kiriakos Miçotakis, Türk ve Yunan dışişleri heyetleri arasında, 5 yıllık aradan sonra, bugün İstanbul’da yapılacak istikşafi görüşmelerin 61’inci turunun arifesinde, muhalefetten değil, lideri olduğu Yeni Demokrasi (ND) partisinden sert tepki gördü. 300 üyeli Yunan parlamentosunda 158 milletvekili bulunan iktidardaki Yeni Demokrasi partisinde, yaklaşık 30 milletvekilinin desteklediği eski Başbakan Andonis Samaras, istikşafi görüşmelere şiddetle karşı çıktı. Samaras’ın demeci Yunan Kathimerini gazetesinde yayımlandı.
LAHEY ADALET DİVANI
Türkiye’ye ağır suçlamalarda bulunan Samaras, “İstikşafi görüşmelerin başlaması, AB’nin Türkiye’ye yaptırımlar uygulaması için her türlü tartışmayı noktalıyor. Kimse, müzakere yapan bir ülkeyi cezalandıramaz” dedi. “Egemenlik haklarımızı Türkiye ile nasıl paylaşacağımızı görüşmeyi reddetmeliyiz” diyen Samaras, Lahey Adalet Divanı’na gidilmesini de istemediğini söyledi. 2012-2015 yılları arasında Başbakan olan Samaras’ın bu “son dakika tepkisi” Yunan siyaset kulislerinde “Miçotakis’in hareket imkânını kısıtlıyor” şeklinde yorumlandı.
Samaras, Dışişleri Bakanı (1990-1992) iken, Başbakan Miçotakis’in babası eski başbakanlardan Konstantinos Miçotakis tarafından görevden alınmıştı. Bir yıl sonra da birkaç milletvekili ile birlikte Yeni Demokrasi Partisi’nden ayrılınca, baba Miçotakis’in iktidardan düşmesine neden olmuştu. Geçmişte Yunan medyasında, 2004 yılında tekrar aynı partiye dönen Samaras ile Başbakan Kiriakos Miçotakis’in birbirlerinden hiç hoşlanmadıkları şeklinde haberler yer almıştı. Ana muhalefetteki Radikal Sol Koalisyon (SYRIZA) da açıklamasında, “Miçotakis adeta Samaras’ın rehinesi” yorumunu yaptı. (Yorgo KIRBAKİ)