SON 10 yılda döviz piyasasında yaptıkları manipülatif işlemler nedeniyle milyarlarca dolar para cezası alan dünyanın en büyük 5 yatırım bankasının başı şimdi de Avustralya’da belada. Türkiye’de Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ile Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) da soruşturma başlattığı JP Morgan’ın da aralarında olduğu Citigroup, Royal Group of Scotland (RBS), UBS Group ve Barclays’ten döviz kuru işlemlerinde kartel oluşturmak ve kurları haksız yere yükseltmekten Avustralya hükümeti tazminat talep ediyor. 5 uluslararası yatırım bankası için açılan dava için federal mahkemeye sunulan dilekçede bankalar Ocak 2008 ile Ekim 2013 arasında yasadışı ‘kartel’ oluşturmakla suçlandı.
Hukuk firması Maurice Blackburn tarafından açılan davada, 5 bankanın birbiri ile görüşmelerinde ‘kartel’, ‘haydutlar kulübü’, ‘mafya’, ‘üç silahşörler’, ‘A takımı’ gibi sohbet odalarını kullandıkları dile getirilirken bankaların “bazı para birimlerini fiyatını yapay olarak arttırdıkları ve bazılarını da yapay olarak düşürdükleri” belirtildi. Davada, yatırım bankalarının Avustralya Doları, İngiliz Sterlini, Kanada Doları, Çin Yuanı, Euro, Hint Rupisi, Japon Yeni, ABD Doları gibi 20 para biriminde spekülatif ataklar yaşattıkları vurgulandı.
OLUMSUZ ETKİLENDİLER
Maurice Blackburn sözcüleri 5 bankanın kurlarda manipülasyonu koordine için doğrudan birbirleriyle iletişim kurduğunu iddia ederken, müşterilerinin zararı durdurma emirlerini de bu 5 bankanın sınırlandırdığını ileri sürdü. İddianamede, 5 bankanın işlemlerinin Avustralya’daki işletmelerin ve yatırımcıların zarar etmesi pahasına kendi kârlarını artırmayı hedeflediği vurgulanırken, baş davacı olarak Wisbey Dental adlı dental ve tıbbi ekipman ithalatçısı şirket gösterildi. Davada, 5 yatırım bankasının 500 bin doların üstündeki işlemlerinin hedef alındığı dile getirildi. Maurice Blackburn baş avukataı Kimi Nishimura, “Avustralyalı orta ve büyük ölçekli ithalatçılar, ihracatçılar, kurumsal yatırımcılar 5 yatırım bankasının spekülatif işlemlerinden olumsuz etkilendi. Bu kartel davranışı Avustralyalı işletmeleri döviz kuru dalgalanmalarına daha savunmasız yakalanmasına neden oldu” dedi. Wisbey Dental Genel Müdürü Gregory Wisbey, “Bu tür fiyatlandırmaya karşı bireysel işlem yapmak zor, çünkü fiyat artışları küçük, ancak binlerce işlemde tekrarlanınca kurlar üzerinde gerçek bir fark yaratıyorlar” dedi.
AB 1.07 MİLYAR EURO KESMİŞTİ
AVRUPA Birliği, geçen haftalarda JPMorgan, Barclays, Citigroup’un da aralarında bulunduğu 5 bankaya 1 milyar 7 milyon Euro kartel cezası kesmişti. Avrupa Birliği (AB) Komisyonu, JPMorgan, Barclays, Citigroup, RBS ve MUFG bankalarının spot döviz piyasalarındaki işlemlerinde söz konusu bankaların, piyasa işlemlerine ilişkin hassas verileri ve ticari planları aralarında paylaştıklarının belirlendiğine işaret etmişti. Bankaların, dolar, Euro, sterlin gibi 11 farklı para birimiyle yapılan işlemlerde kartel oluşturdukları belirtilen açıklamada, bu nedenle 5 bankaya toplam 1 milyar 7 milyon Euro para cezası verildiği kaydedilmişti.
11.8 MİLYAR DOLAR CEZA ÖDEDİLER
YATIRIM bankalarının döviz kurları manipülasyonu 2013’te Bloomberg’in haberleriyle ortaya çıkmış ve ABD, İngiltere ve İsviçre’deki piyasa düzenleyici kurumlar hemen soruşturmaya başlamıştı. Yatırım bankaları dünya genelinde yaklaşık 11.8 milyar dolar ceza ödemişti. ABD 2015’te Aralık 2007 ile Ocak 2013 arasında Citigroup, J.P. Morgan, Barclays ve RBS’nin yazışmalarında ‘kartel’ adını kullandıklarını duyurmuş ve döviz kuru spekülasyonu yaptıklarını açıklamıştı. Bu dört bankaya ek olarak UBS ve Bank of America da manüpiyasyon suçunu Amerikan Merkez Bankası (Fed) ile anlaşarak kabul etmişti. Ve bu 6 bankaya 6 milyar dolar para cezası kesilmişti.
BDDK VE SPK DA SORUŞTURUYOR
BANKACILIK Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) müşterilerini döviz piyasalarına ilişkin yanıltıcı ve manipülatif şekilde döviz alımına yönlendiren bankalarla ilgili inceleme başlatmıştı. Kurum, JP Morgan’a da 22 Mart’ta yayınladığı notla ilgili de manipülatif rapor incelemesi başlatıldığını duyurmuştu. Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) da JP Morgan hakkında inceleme başlatmıştı.
