Türkiye’de hayvancılığın en önemli merkezlerinden biri olan Burdur’da, MAKÜ Nano Teknoloji Bölümü öğretim üyeleri Prof. Dr. Ahmet Çiçek ve Doç. Nurettin Körözlü, özel sektör iş birliğiyle hayvan ve insan sağlığı için birçok bakteriyel ve bulaşıcı hastalığın hızlı teşhisinde kullanılabilecek cep telefonuna entegre mobil mikroskop geliştirdi. Yazılımı yüzde 100, mikroskobu da yüzde 90 oranında yerli üretim olan sistem, MAKÜ Veterinerlik Fakültesi ve Hayvan Hastanesi’ndeki laboratuvar ve veri merkeziyle entegre edildi.
DAĞDAKİ HAYVANA 10 DAKİKADA TEŞHİS
Köylerdeki, dağ veya yaylalardaki bir çobanın hastalanan hayvanını tedavi için çağırdığı veteriner hekim ya da tekniker, mobil mikroskop uygulamasıyla, 10 dakika içinde kan, idrar, dışkı ve deri numunelerinden aldığı örneklerle bakteriyel ve bulaşıcı hastalıkla ilgili teşhisi koyabilecek ve hızla tedaviye başlayabilecek. Bu sayede dağ başından alınan kan örneklerinin hastane veya laboratuvar ortamına taşınmasına ve günlerce sonuç beklenmesine gerek kalmayacak. Mobil mikroskop ile alınan numuneler bin kat büyütülebiliyor.
NUMUNELERİN HASTANEYE GİTMESİNE GEREK KALMIYOR
Bölgesel Kalkınma Projesi kapsamında Türkiye’deki 15 üniversiteden biri olduklarını açıklayan MAKÜ Rektörü Prof. Dr. Adem Korkmaz, mobil mikroskop uygulamasının da bu alanda yürütülen birçok projeden biri olduğunu söyledi. Prof. Dr. Korkmaz, nano bilimciler, veteriner hekimler ve özel sektör iş birliğiyle üretilen mikroskobun, özellikle küçükbaş ve büyükbaşlarda hastalıkların erken teşhisi, bazı hayvanların fiziksel koşullardan hastane ya da kliniklere getirilmesi mümkün olmadığı uzak mekanlarda iletişimi sağlaması ve çok hızlı sürede teşhis koyup tedaviye geçmeyi sağlayan bir araç olduğunu kaydetti.
ERKEN TEŞHİS ÖLÜMLERİ ÖNLEYECEK
Hayvan hastalıkları dışında projenin insan sağlığı için de kullanılabileceğini belirten Rektör Prof. Dr. Korkmaz, “Ama misyonumuz gereği hayvan hastalıklarında, özellikle de buzağı, keçi, koyun ölümlerinde kullanacağız. Çünkü bazı hastalıklar var ki erken müdahale ederseniz kurtarıyorsunuz. Erken müdahale edilmezse hayvanı çok kısa sürede kaybedebiliyorsunuz. İshaller bu grupta yer alıyor. Veteriner hekimin hayvanı görüp ilk müdahaleyi yapıp, ilk kuşkusunu teknik bir analizle sonuçlandırıp hızla tedaviye geçmesini sağlıyor” dedi.
HIZLI TEDAVİ
Prof. Dr. Korkmaz, Torosların bir dağ köyünde ücra bir noktadaki veteriner hekim veya teknikerin çok rahat bu çalışmaları yapıp üniversite bilgi teknolojileri ve laboratuvarları ve hayvan hastanesine verileri dijital ortamda anlık gönderebildiğini söyledi. 3- 5 dakika içinde veri incelenerek en geç 10 dakikada veteriner hekime hastalıkla ilgili bilgi verildiğini belirten Prof. Dr. Korkmaz, “Veteriner hekime doğru tedaviye başlamak ve zaman kazanma imkanı sunuyor. Projemiz seri üretim aşamasına geldi, son kontrol ve saha denetimleri sonrasında yerli ve milli bir ürün olarak Türkiye’ye hediye edeceğiz” diye konuştu.
DÜNYADA İLK ENTEGRE MOBİL MİKROSKOP
Bu küçük mobil mikroskobun dünyada örnekleri olduğunu belirten Prof. Dr. Korkmaz, “Ancak bir yazılımla, bir veri merkeziyle çalışan entegre bir sistem dünyada tek. Bu yazılım tamamen bizim mühendislerimiz tarafından yapıldı ve bu yolculuk üniversitemizi Tarım 4.0 yolculuğuna başlattı. Yakın gelecekte Hacettepe Üniversitemiz ile yaptığımız iş birliğiyle çok daha güçlü çalışmalar yaparak Burdur’u Sanayi Bakanlığı’nın Sanayi 4.0 Projesi içerisinde Tarım ve özellikle de Hayvancılık 4.0’da yer almak istiyoruz. Bu mikroskopta kullanılan malzemelerin yüzde 90’ı da yerli. Ostim’deki sanayicilerimiz tarafından üretildi” dedi.
’İNSAN SAĞLIĞI İÇİN DE KULLANILABİLİR’
Bu cihaz ve yapay zekayla da desteklenen veri merkezinden dünyanın her yerine hizmet verilebileceğini de anlatan Prof. Dr. Korkmaz, “Hayvancılığın dışında insan sağlığı için de hakikaten insanların ayağına laboratuvarı götürdüğü küçücük bir çantadaki bir sağlık ekipmanı, bir doktor veya tekniker. İlla doktorun da gitmesi gerekmiyor. Teknolojiyi hayvanın ya da insanın ayağına götürdüğü basit, birkaç dakikalık operasyonla bilgilerin merkeze aktığı bir proje. İnsan sağlığı açısından Türkiye’nin her yerine, Afrika, Asya, Balkanlar gibi Burdur’u da aşan ve dünyaya açılabileceğimiz bir pencere vazifesi görüyor” dedi.
MİLYARCA LİRA MADDİ KAYBI ÖNLEYECEK
Mobil mikroskop uygulamasını geliştiren öğretim üyeleri Prof. Dr. Ahmet Çiçek ve Doç. Dr. Nurettin Körözlü, sistemi sahada uygulamalı anlattı. Veteriner hekimlerin sahada kan, idrar, dışkı gibi örnekleri kolaylıkla cep telefonuna entegre mobil mikroskop aracılığıyla aldığını ve veri merkezine aktardığını belirten Prof. Dr. Ahmet Çiçek, “Gerekli teşhisleri koyabiliyor veya laboratuvarlarımızdaki uzmanlara göndererek danışmanlık alabiliyorlar. Böylelikle hayvanlar, hayvan hastanesi gibi ortamlara taşınmadan bu tür kan veya bağırsak parazitleri gibi etmenlerden kaynaklanan hastalıkların hızlı ve kolay tanısı mümkün oluyor. Ülkemizde önemli bir sorun olan buzağı ölümleri gibi sorunların önüne geçileceğini de umuyoruz. Ülkemizde her yıl buzağı ölümü çok yüksek miktarda ve milyarlarca lira maddi kayba neden oluyor” diye konuştu.