Eğer bir gün yolunuz Afrika bozkırlarına düşerse ve gökyüzüne bakarken bir helikopterden ters bir şekilde sarkan bir gergedan görürseniz şaşırmayın. Her ne kadar ilk bakışta çok mantıklı gözükmese de görünene göre bu taşıma yöntemi, siyah gergedanlar için en güvenli taşıma şekli.
Soyları kritik seviyede tehlikede olan siyah gergedanlar doğu ve güney Afrika’da doğal olarak bulunuyorlar ve soylarının tükenmesini engelleme çabaları sırasında göreceli olarak sıklıkla yerleri değiştiriliyor. Çevre koruyucuları, gen havuzunu karışık tutmak ve yasa dışı avcılardan korumak için gergedanları farklı yaşam yerlerine aktarıyor. Her ne kadar kamyonlar ilk seçenek olsa da, özellikle insanların yaşadığı yerlerden uzak, zor ulaşılan kırsal bölgelere taşıma için helikopterler kullanılabiliyor.
Helikopter ile taşıma sırasında tipik bir yaklaşım, gergedanı bir sedye üzerine yan yatırmayı içeriyor. Ancak Journal of Wildlife Diseases üzerindeki yeni bir araştırma, hayvanların ayaklarından ters bir şekilde asılarak taşınmasının daha sağlıklı ve daha az stresli bir yöntem olduğunu öneriyor.
Cornell Üniversitesi Veterinerlik Tıbbı Koleji çevrecileri, Namibya Çevre ve Turizm Bakanlığı ile işbirliği yaparak, 12 siyah gergedanın iki farklı konumda uyutulmaya (anestezi yapılmasına) nasıl yanıt verdiklerini inceledi. Bu iki konum, sedye üzerinde yan yatarak taşınma ve hava ulaşımının etkilerini incelemek için bir vince ayaklarından bağlanmayı içeriyordu. Güçlü bir opioid (uyuşturucu) ile uyuşturulduktan ve bu iki konumdan birinde 10 dakika boyunca tutulduktan sonra ekip, vücutlarının bu şoka nasıl tepki verdiğini incelemek için yaşam işaretlerini ölçtü. 12 gergedanın her biri bu iki yöntemin ikisine de maruz bırakıldı.
Araştırmacılar, gergedanların ters olarak asılı tutulmasının bu uyuşturucuların tehlikeli etkilerini kötüleştireceğinden korkuyordu. Ancak, ters olarak asılmış olan gergedanların yan yatırılmış gergedanlara göre daha iyi durumda olduğunu buldular.
Araştırmanın yazarı Dr. Robin Radcliffe‘in bir açıklamada söylediğine göre asılma sırasında gergedanların nefes alımı az da olsa daha kolaydı. Bu beklenmeyen etki, oldukça küçük olsa da, soyu tehlikede olan siyah gergedanların yakalanmaları ve uyuşturulmaları sırasında önemli bir fark olabilir.
Tabii ki havadan taşımanın her iki yönteminin de gergedanlar için oldukça stresli olduğunu belirtmekte fayda var. Her iki konumda da gergedanların hipoksemik (kanda oksijen azlığı) ve hiperkapnik (kanda fazla karbondioksit birimi) yaşadıkları bulundu ve bu da her iki konumun da solunum sistemlerini etkilediğini gösteriyor. Ancak şu anda helikopter ile taşınmaları, soylarının devamı için büyük bir öneme sahip.
