Çalışan kadınların büyük bir bölümü çalışma hayatlarının herhangi bir evresinde cinsel tacize maruz kalıyor. İşyerinde cinsel taciz olaylarının kanıksadığı da artık bir gerçek. Son zamanlarda kadına yönelik erkek şiddetinin artması, cinsel taciz olaylarındaki erkek ve kadın davranış modelini yeniden tartışmaya açtı.
Hukuki bağlamda cinsel taciz, cinsiyet ayrımcılığıyla ilgili bir konu. Kadın-erkek eşitliğinin sağlanma derecesi ile işyerinde cinsel taciz vakaları arasında doğrudan bağlantı var. Ne yazık ki ülkemiz cinsiyet ayrımcılığının önlenmesi konusunda Avrupa ve ABD’nin çok gerisinde. Ülkemizin mevcut sosyal ve kültürel yapısı göze alındığında toplumda cinsel tacizle ilgili bir bilinç olduğundan söz edemiyoruz. Hukuki durum da toplumsal yapıdan farklı değil. Cinsel tacizle ilgili yargı kararları oldukça sınırlı.
İşyerinde cinsel taciz
Az sayıdaki araştırma kadınların yaşadıkları cinsel taciz olaylarını yargıya intikal ettirme cesaretini göstermek bir yana itiraf dahi edemediklerini gösteriyor. Geleneksel erkek anlayışında kadınların erkeklerin cinsel ihtiyaçlarını karşılamak için varolduğu algısı var ne yazık ki. İşyerinde kadına cinsel tacizde bulunan erkek, aslında kadının işyerindeki fonksiyonunu geri plana atıp, kadının kendince asıl fonksiyonuna vurgu yapmak ve kadını cinsiyeti üzerinden pasifize etmek istiyor. Cinsel taciz aslında erkeklerin kadınlar üzerindeki güç gösterisi. Cinsel tacizde bulunan erkeklerin genelde kadına göre daha güçlü pozisyonda olması bu görüşü destekliyor. Tacizci erkekler iş yerindeki güçlü pozisyonlarını cinsel zevk elde etmek adına kötüye kullanıyor ve kadının kişiliğine, kimliğine, cinsiyetine yönelik saldırıda bulunabiliyorlar.
Taciz mağduru olmak açısından ise; kadının fiziğinin, yaşının, mesleğinin önem arz etmediği, bunlar yerine kadının içinde bulunduğu çeşitli statülerin belirleyici olduğu görülüyor. Örneğin dul, boşanmış veya yalnız yaşayan kadınlar, ekonomik güçlük çeken ve iş yaşamında deneyimsiz kadınlar, düşük ücretli, düşük eğitimli ve devamlılık arz etmeyen işlerdeki kadınlar, erkeklerin sayıca daha yoğun olduğu işyerlerindeki ve geleneksel erkek işi kabul edilen işlerde çalışan kadınlar daha fazla tacize hedef olabiliyor.
Peki kadınlar neden susuyorlar?
Kadınların taciz konusundaki sessizliğinin öncelikli nedeni yanlış anlaşılma korkusu. “Dişi köpek kuyruk sallamazsa erkek köpek peşinden koşmaz” sözüne vücut veren tacize, erkeği cesaretlendirerek kadının yol açtığı şeklindeki toplumsal yargı nedeniyle kadınlar suçlanmamak için susmayı tercih ediyorlar. Ayrıca mesai arkadaşları tarafından dışlanma korkusu, aile ile yaşanabilecek sorunlar, utanç duyma ve işle ilgili mesleki engellerle karşılaşma korkusu da kadınları susmaya yöneltiyor.
Yaşadığı cinsel tacizi yöneticisine aktarma cesareti gösterebilen ender sayıdaki kadının karşılaştığı ikinci büyük sorun ise yöneticinin konuya kayıtsızlığı. Gerçekten de genellikle işyeri yöneticileri cinsel tacizin önemli bir problem olduğunun farkında değiller. Bu tarz olaylarda tacize uğrayan kadına tavsiyede bulunmayı tercih edip, herhangi bir yasal işlem yapmayan yönetici sayısı bir hayli fazla. Ya da taciz suçunun failinin cezalandırılması yerine kadın işçinin yerinin/bölümünün değiştirilmesi bir önlem olarak uygulanabiliyor. Bunun ne derece adaletsiz olduğundan bahsetmeye lüzum bile yok. Böyle bir sonucun kadının kariyerini ve ilerleme şansını olumsuz etkilediği de açık.
İşyerinde cinsel tacize uğradığınızda haklarınızı öğrenmek için tıklayın.
İş yerinde cinsel taciz vakalarıyla mücadele için neler yapılabilir?
Öncelikle yöneticilerin cinsel tacizin önemini kavraması ve bu tarz davranışlara taviz göstermemesi gerekiyor. Çalışanlar hizmet-içi eğitim programlarıyla cinsel tacizin önemi ve etkileri konusunda eğitilmeli. İş yerlerinde tacizle ilgili şikayet prosedürleri oluşturulması ve yöneticilerle çalışanlar arasında açık bir iletişimin sağlanması önemli. İşyerlerinde gerçek manada cinsel tacizin önlenmesi, ancak bu konuda işverenin sorumluluğunun caydırıcı müeyyidelerle tesis edilmesi ile mümkün olabilir.
İş yerinde cinsel tacizle mücadele konusunda yasal platformda ABD’nin Avrupa’nın oldukça önünde olduğunu söyleyebiliriz. Bunun başlıca nedeni ABD’deki feminist akımlarının, feminist hukuk düşüncesinin, kadın hakları ile ilgili olarak yapılan çalışmaların ve bu konuda faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşlarının yoğun çalışmaları ve Amerikan medyasının konuya gösterdiği ilgi. Bu somut örnek bize gösteriyor ki, sivil toplum kuruluşlarının cinsel tacizin önlenmesinde önemli bir fonksiyonu var. Konuyu sürekli kamu oyunun gündeminde tutmak, tartışmak, siyasi iradeye etkin önlemler alma zorunda bırakmak anlamında STK’lar üzerine büyük görevler düşüyor.
Şunun unutmamak gerekir ki; cinsel taciz kadının onurla çalışma hakkına karşı bir tehdittir. Bu nedenle bu tehdidin bertaraf edilebilmesi için yasal düzenlemeler dışında kadın-erkek eşitliğine aykırı geleneklerin kırılması, anlayışların değiştirilmesi gerekiyor.
