Amerika Edebiyatının önde gelen yazarlarından Jack London’un Demir Ökçe romanı onun en çokokunan eserlerinden birini teşkil ediyor.
Amerika’da Karl Marx’ın kitapları yasaklı olduğu dönemde 1906’da yazılmaya başlanan ve 1908 yılında yayımlanan Demir Ökçe; işçi hareketini en iyi yansıtan roman olma özelliğiyle büyük beğeni kazandı.
Kapitalist ekonomi modelini sömürü bir sistem olarak eleştiren London; işçilerin daha iyi koşullarda çalıştırılması gerektiğini ve buna yönelik sosyal haklar konusunda da birtakım reform hareketlerinin yapılmasını romanında dile getirir.
OLUMLU ELEŞTİRİLER ALDI
Demir Ökçe, edebiyat çevrelerinde müspet karşılanmasının yanında sert eleştiriler de aldı. Sosyalist fikirlere sahip olan London, Amerika’da yaşanan haksızlıkları çıplak bir şekilde yansıtıyor.
Kuşkusuz 20. yüzyılın en önemli kalemlerinden olan Jack London; yaşadığı dönemin toplumsal koşulları içerisinde böyle bir kitabı kaleme aldığı için cesurca davranmış diyebilirim.
DÖNEMİN EN ÇOK OKUNAN KİTABI OLDU
Romanında geleceğe yönelik kehanetlerde bulunan yazarın öngörülerinde de günümüze baktığımızda ne kadar haklı çıktığı görmekteyiz.
1917’de dünyanın önmeli devrimlerinden sayılan Rus devriminin başarıyla sonuçlanacağını tahmin edecek kadar keskin zekâya sahipti.
Nitekim Demir Ökçe kısa sürede en çok okunan kitapların başında gelerek, özellikle işçi hareketi cenahında kayda değer taraftar toplayarak o dönem yazılan kitaplara nazaran çok okundu.
Gözaltına alınan işçiler (temsili)
ROMAN REALİZMİN ÖZELLİKLERİNİ TAŞIYOR
London; devrin Amerikan yönetimine göndermelerde bulunarak hükümetin çalışanlara yeteri güveni ve sosyal hakları tanımadığını eleştiriler bir üslupla dile getirerek kaleminin hakkını veriyor.
Romanda realizm akımının izleri fazlasıyla görünmektedir, toplumcu bir bakış açısıyla işlenen satırlar toplumu ayakta ve bilinçli halde kalmasına da önayak oldu.
Amerika işçileri
SİSTEME YÖNELTİLEN SERT ELEŞTİRİLER
Kapitalist ekonominin ikileminden, emek sömürüsünün patronlar tarafından acımasızca yapıldığını satır aralarında belirten London; bu kavganın her ne kadar bireyler arasında yaşandığını belirtse de devleti bu kavganın bir seyircisi olmaktan çıkartıp içine çekmekten imtina etmiyor.
ÖNEMLİ ESERLER
Beyaz Diş, Martin Eden, Vahşetin Çağrısı, Deniz Kurdu, Ateş Yakmak, Ay Vadisi, Uçurum İnsanları, Yanan Günışığı gibi kitapları da dünya edebiyatına armağan eden London; Demir Ökçe’yi yayımladıktan sekiz sene sonra felç ve kalp yetmezliği sonucu hayatını kaybetti.
ŞİDDETLİ BASKILAR
Romanın yayımlandığı yıl ABD’de soruşturma bürosu olarak bilinen gizli polis örgütü kuruldu. Bununla beraber işçiler üzerinde korkunç baskılar oluşmaya başlandı.
Gece yarılarında başlayan operasyonlarda işçiler evlerinde zorla çıkartılarak polis merkezlerine götürüldü. Gözaltında tutulmaya başlanan işçilere şiddet uygulandı; baskı makineleri tahrip edildi binlerce protestocu hapse atıldı.
“Kapitalizm işlemiyor” pankartı
KİTAPLARI YASAKLANDI
London ayrıca nefis romanında plütokrasi (yönetme erkinin maddi açıdan üstün kişilerce paylaşılmasını öngören oligarşik bir yönetim biçimi) ile halk arasında belirsiz bir zaman diliminde çatışmaların yaşanacağı da yazarın öngörüleri arasındaydı.
Hem Demir Ökçe hem de diğer eserleri rejimi “yıkmaya, değiştirmeye” yönelik bulunduğu gerekçesiyle yasaklandı.
Amerikan basının amiral gemisi New York Times Gazetesi tarafından 1929 yılında yayınlanan baskısında romanın herhangi bir suç unsuru bulunmadığını okuyucularına duyurmasından sonra Amerika yönetimi de bu yasaktan vazgeçti.
LONDON’UN KEHANETLERİ
Ünlü yazar geleceğe yönelik öngörülerde bulunduğunu ve bunların çoğunun gerçekleştiğini ifade etmiştim. Bu kehanetlerden bazıları ise; merkez kentler, insan sefilliğinin en karanlık derinliklerinden itilen işsiz ve ağır iş emekçi kitleleri için “getto” adını verdiği yerleşim yerlerine dönüşürken, çalışan sınıfın daha ayrıcalıklı kesimi için gösterişli banliyölerin yaratılması; okuryazar olmayanların ve bilgisizlerin çevreye yayılması için kamu eğitiminin ekonomik açıdan bilinçli olarak yozlaştırılması; hükümet karşıtı olan tüm kurumlara sızan her alana yayılmış gizli polis teşkilatı; kalıcı bir paralı asker ordusu; hükümetin kitapları yasaklamak gibi birçok kehanetlerde bulundu.
Kitap sayfası için iletişim: