Japonya’da cenazeler çok özel ve oldukça detaylı kurallara bağlı törenler olarak kabul ediliyor. Vefat eden kişi, son geceyi evinde ailesiyle beraber geçirip ertesi sabah önce cenaze töreninin yapılacağı mekana ve ardından da krematoryuma götürülüyor.
Ancak koronavirüs salgını nedeniyle Japonya’daki pekçok cenaze evi bu işlemde baştan sona değişiklikler yapmak durumunda kaldı.
Yasaklar yüzünden fiziksel olarak törende hazır bulunamayan kişilerin isteğine uyularak Zoom üzerinden takip edilen cenazeler, artık yeni bir ticaret yöntemi haline geldi.
Tokyo’daki Life Ending Technologies firması, şimdiye dek 50’den fazla “akıllı cenaze” organize etti. Firmaya göre özellikle 2 Nisan’da ilan edilen acil durumda eyaletler arası seyahatlerin yasaklanması sonrası, çok fazla insan yakınlarının cenazelerine katılamadı.
Bu kişiler bilgisayar ekranının karşısına geçip töreni izleyebiliyor ve vefat eden kişinin ruhuna tütsü yakabiliyorlar.
Nagoya’da bir cenaze evi işleten Yuki Nişida, yurt dışında yaşayan ve salgın nedeniyle Japonya’ya zamanında geri dönemeyen müşterisinden bahsediyor:
“Cenaze merasiminin amacı, toplanan dost ve akrabaların vefat eden kişinin ne düşündüğünü ve nasıl yaşadığını yadetmeleri olduğuna göre bunu sanal ortamda gerçekleştirmeleri de mümkün.”
Öte yandan, Osaka’da bulunan Hotel Relation çok farklı bir otel ve müşteri olarak sadece yeni vefat etmiş kişileri kabul ediyor. Bu “cenaze oteli”ne rezervasyonu yapılan cenazelerde hayatını kaybeden kişinin yakınları, tabutların yanında kısa bir süre de olsa emniyetli bir biçimde yas tutuyor.
Uzmanlara göre cenazeler, yakınların birbiriyle konuşup üzüntülerini hafifletmelerine aracı oluyor. Cenaze uzmanı Chisato Sawa, “Cenazeye katılım düştükçe ve merhum kişiyle yeterince zaman geçirip veda etme imkanı ortadan kalktıkça merhumun yakınlarının yaşadığı üzüntünün daha da derinleşmesinden endişe ediyorum.” diyor.
Japonya’nın Hokkaido adasındaki bir başka örnekte de cenaze evi, koronavirüsten ölen 80 yaşındaki bir kadının, karantina nedeniyle evinden ayrılamayan oğluna töreni ekrandan izletip annesinin küllerini eve teslim etti.
Cenazeden 49 gün sonra yapılan ve yakın akraba ve arkadaşların katıldığı “mevlüt” tarzı törenlerde bir rahibin Budist duaları (sutra) okuması da bir Japon geleneği.
Ancak bu görevin de salgın tehlikesi nedeniyle yok olmasını istemeyenler, salgının ortaya çıkmasından önce geliştirilen Japonya’nın ilk robot rahibi Budist Pepper ile ilk android rahip Mindar’a salgınla beraber daha çok iş düşeceğini ön görüyorlar. Japonya’da WhatsApp benzeri ücretsiz bir uygulama olan Line’da vaaz veren ve dua okuyan rahipler de mevcut.
