Santa Harabeleri’ne ulaşım
Gümüşhane şehir merkezinden Santa Harabeleri’ne gitmek için önce Arzular Köyü, sonra da Yağmurdere yönüne doğru yayla yollarına doğru devam etmek gerekiyor. Gümüşhane’den Santa Harabeleri yaklaşık 70 km. Yağmurdere yönünde değil Taşköprü Yaylası yönüne devam ederek harabeleri bulabilirsiniz, zaten bu yönde Santa Harabeleri tabelaları yoğun olarak yerleştirilmiş durumda, kaybolmazsınız. Taşköprü Yaylası’na kadar yol oldukça düzgün, yer yer bozulmalar olsa da asfalt bir yol. Taşköprü Yaylası’ndan sonra ise 10 km’lik bir toprak yol var. Şu an yol kötü olsa da hummalı bir yol çalışması var, muhtemelen yakın zamanda tamamlanmış olacak.
Taşköprü’den sonra yoğun bir sis çökmesine rağmen, geçtiğimiz vadinin ne kadar güzel olduğunu anlamamıza sis dahi engel olamadı. Vadinin bir yanında koyu yeşil çam ormanları, bir yanı dağ çiçekleriyle kaplı otlak. Tepelerden akan sular, çam ormanlarını yara yara vadinin dibindeki derelere ulaşıyor. Ara sıra durup fotoğraf molası versek de sisten dolayı çektiklerimiz vadinin güzelliğini anlatmaya yetmez, yetmedi. Santa Harabeleri’ne 1 km kaldı kalmadı, sis yükseldi ve Santa Köyü taş evleri, kiremit çatıları, kilisesiyle birden karşımıza çıkıverdi. Beklediğim an buydu ve beklediğime sonuna kadar değdi.
Santa Harabeleri’nin tarihçesi
Santa Harabeleri’ndeki ilk yerleşimin kime ait olduğu bilinmemekle birlikte 17-19. yüzyıllar arasında en parlak dönemini yaşamış buradaki şehir. 5000 nüfusa sahip şehir yedi mahalleden oluşuyormuş ve her mahallenin en az bir kilisesi, her sokağın bir çeşmesi varmış. Kız ve erkek öğrenciler için ise okullar bulunuyormuş. Tek katlı taştan yapılmış binaların çoğu hala sağlam.
Rum Ortodokslar burada mübadele dönemine kadar yaşamışlar. Bölgedeki zengin maden kaynaklarından dolayı bu bölgeye yerleşmiş olduklarını düşünülüyor. Rumlar bölgeyi terk ettikten sonra buraya Türkler yerleşmiş. Taş evlerin çoğunda yerleşim var. Bu bölge koruma alanı olduğundan evleri aslına uygun olarak korumak zorundalar.
Köyün içinde dolaşırken adete tarihin ara sokaklarında dolanıyormuş hissine kapılıyor insan. Çok katlı okul binasından geriye sadece dış duvarları kalmış, kilise olarak yapılmış olan bina ise şu an ne yazık ki hayvan barınağı gibi kullanılıyor. Bölge koruma altında olmasına rağmen restorasyon veya bir bakım görmüşe benzemiyor. Köyün yağmurdan çamura dönmüş sokakları arasında dolaşırken köyde kalmış az sayıda insan hemen kapılar arkasına saklanıyor nedense. Sadece yaşlıca bir amca sohbet etmek için istekli. Köyde herkesin yaylaya gittiğini o yüzden şu an pek kimselerin kalmadığını söylüyor, normalde daha kalabalık olurmuş.
Santa Harabeleri’nde konaklama
Harabeler henüz çok az bilindiğinden bu bölgede otel, pansiyon benzeri bir şey yok. En yakın konaklama imkanı 10 km ötedeki Taşköprü Yaylası’nda. Taşköprü Yaylası’nda konaklama için pansiyon, otel gibi seçenekler var. Burada kalıp Santa Harabeleri’ni görmeye gidebilirsiniz, biz öyle yapmadığımıza pişman olduk. Çadırınız varsa, köyün içinde tarihi evlerin arasında bir çeşmenin yanına çadır kurabilirsiniz. Burada uyanmak eminim harika olur.
Köyün içinde bir köy bakkalı varmış ama yaz dönemi köyde yerleşik insanların çoğu yaylaya çıktığı gibi, o da yayladaymış. Bu nedenle köyde yiyecek, içecek, abur cubur bulma imkanınız da yok. Çadırda kalacaksanız dahi tedarikli gelmeniz iyi olur.
Santa Harabeleri’ne gitmek için en iyi zaman
Karadeniz Bölgesi’ne gelmek için en az yağmurlu olan sezon ağustos. Haziran ve temmuzda gelmenin güzelliğiyse bütün yayların rengarenk çiçeklerle dolmuş olması. Yağmur ve sisi göze alıp haziran-temmuz aylarında gelirseniz botanik bahçesini andıran yaylaların tadını sonuna kadar çıkarabilirsiniz, biraz ıslanmaktan zarar gelmez.
Santa Harabeleri henüz keşfedilmemiş bir cevher! Çok yakında, yeşil yol da açılınca buralara akın akın insan gelecek. Henüz bakir ve zarar görmemiş iken gerçekten tarih, doğa ve kültür ile ilgilenenlerin arayıp, yolları aşıp bulduğu bir yer burası.