1774 Küçük Kaynarca Antlaşması’nın 14., 16. Ve 17. maddeleri gereği Anadolu’da yapılan pek çok Osmanlı Devri Kiliselerinden biri olan kilise, 1. Abdulhamit döneminde yöredeki hristiyan ahaliden toplanan paralarla inşa edilerek 1849 yılında ibadete açılmış. 1924 yılı mübadelesine kadar faaliyetini sürdüren Kilise, bu tarihten itibaren kullanılmamış. Meryem Ana Kilisesi, 1950 yılında restore edilerek “Nevşehir Cezaevi”ne dönüştürülmüş.
1983 yılında cezaevinin yeni binasına taşınmasıyla boşalan bina, Nevşehir Belediyesine kültürel amaçlı kullanım için verilmesine rağmen yapılan projeler çeşitli nedenlerle hayata geçememiş. Bunun sonucunda da metruk bir hal alan yapı, çürümeye başlamış. 170 yıllık geçmişi olan tarihi yapının malzemeleri sahipsiz bırakıldığından günden güne çalındığından hızlı bir yokoluş süreci yaşamakta.
Pek çok siyasi tutuklunun da 1980 darbesi sonunda yolunun düştüğü, dramatik olaylara ve hikayelere tanık olan cezaevi “Altın Portakal” ödülü kazanan “Mahpus” filminin çekimine de ev sahipliği yapmıştı. Hapishane olarak kullanıldığı yıllarda yatan ünlü isimler arasında Yılmaz Güney, Aziz Nesin, Kemal Tahir, Şair H. Hüseyin Korkmagil ilk akla gelenler. Binanın hali görenleri üzerken, iyi bir projeyle kültür varlıkları arasına katılması çoğu vatandaşın isteği.
