Her hücrede, canlının genetik bilgisini içeren ve yaşamsal olayları yöneten DNA ve RNA olarak adlandırdığımız yapılar var. 4 farklı nükleobazın çeşitli kombinasyonlarla sıralandığı, göz rengimizden yaşayacağımız bazı hastalıklara kadar tüm önemli bilgileri içeren bu yapılar yaşam süresi boyunca dış etkenlere bağlı olarak rastlantısal değişimlere uğruyor. Bu değişimlere mutasyon deniyor. Genetik yapının küçük parçalarında yaşanan bu değişim, üretilen proteinleri, enzimleri hatta canlının fiziksel yapısını bile değiştirebiliyor. Virüsler de, içerisinde genetik malzeme barındırdığı için mutasyona uğrayabiliyor. Bu mutasyonların sonucu olarak da yeni türler ortaya çıkıyor.
Koronavirüsün dış zarında, hücreye tutunarak vücutta enfeksiyon oluşturmasını sağlayan S proteini (spike) diye adlandırılan yapıların, oluşan bir mutasyon sonucu artması ve bunun sonucunda virüsün daha bulaşıcı hale gelmiş olduğunu saptayan bir çalışma var. Ancak bu etki laboratuvar ortamında elde edilmiş gözlemlerin sonucunda ortaya çıktı. Gerçekte salgına nasıl etki ettiğini söylemek için erken.
Aşılar etkilenir mi?
Yeni tip koronavirüse karşı yüzlerce aşı çalışması sürüyor. Ekim ayı itibarıyla 10 tane aşı adayı denemelerde son aşama olan üçüncü faza geçmiş durumda. Aşı çalışmalarında bu kadar ilerlenmişken olası bir mutasyonun bu çalışmaları yavaşlatacağı konuşulsa da mutasyonların aşı çalışmalarını çok fazla etkilemeyeceği bilim çevrelerince öngörülüyor.
Virolog Semih Tareen, SARS-CoV-2 virüsünün yapısı gereği grip virüsü kadar hızlı mutasyona uğramayacağını, bir şekilde mutasyona uğramış olsa dahi aşıda yapılan ufak değişikliklerle her sene yenilenen lisanslarla kullanılabileceğini söylüyor.
Mutasyonları takip etmek mümkün
Açık bilim kaynaklarında koronavirüsün geçirdiği mutasyonların seyrini gösteren bir zaman çizelgesi ve yayılımını gösteren bir harita ile gelişmeleri takip etmek mümkün. Bu kaynaklardan yararlanarak hangi ülkede hangi türün daha yaygın olduğu inceleniyor ve salgın ve mutasyon arasındaki ilişki analiz ediliyor.
Sonuç olarak koronavirüsün mutasyon ile daha bulaşıcı ve zararlı hale gelmesinden daha çok, şimdilik salgına karşı alınan önlemlerin gerekliliği önceliğini korumaya devam ediyor.