Geçtiğimiz hafta Environmental Science and Technology Letters’da yayınlanan araştırmayı yapan bilim insanları, Kanada’nın uzak göl ve akarsularında sentetik bir malzemelerden oluşan mikrofiberlerle karşılaştılar. Araştırma için alınan örneklerde bu mikrofiberlerin yaklaşık yüzde 12 ila 23’ünün indigo denim (lacivert kot kumaşı) olarak tanımladılar.
Araştırmanın detayına geçmeden önce ülkemizin dünyadaki en kaliteli denim kumaşı üreticilerinden biri olduğunu belirtmek isterim. Geçmişte ülkemizin ve dünyanın önde gelen jean üreticileriyle çalışma şansım olduğundan, severek giydiğimiz kot kıyafetlerin hangi işlemlerden geçtiğine tanık oldum. Kumaşın kesimi, dikimi bir yana o eskimiş, beyazlatılmış görünümüne ulaşana kadarki süreç de oldukça zahmetli.
Kumaşın rengini ayarlayabilmek için pek çok kimyasal kullanılıyor ve bunların içerisinde ağartıcıların önemli işlevleri bulunuyor. Kimyasal yıkama, taşlama, kumlama derken kumaş farklı bir görünüme kavuşuyor. Yıkama işlemleri özel maskelerle, kıyafetlerle korunan personel tarafından yapılıyor ve giysinin sevilen renklerinin oluşması sağlanıyor.
Çok uzak sulara kadar yayılıyor
Araştırma yazarları topladıkları örneklerde rastladıkları microfiberlerin koyu mavi (indigo) denim kumaşlara ait olduğunu fark ediyorlar. Önemli nokta ise bulguların kot giyen nüfustan uzaktaki su havzalarında bulunması. Araştırmacılar, mikrofiberlerin insan nüfusundan bu denli uzak sularda bulunmuş olmasının endişe verici olduğunu belirtiyorlar.
Araştırmayı yapan ekip, iki adet kullanılmış kotun yıkama başına yaklaşık 56.000 mikrofiber salabildiğini belirtiyor. Üretimi esnasında fazla su tüketen ardından çevreye fazla miktarda mikrofiber salan kotlarımızı daha az zararlı kılmak içinse yıkamadan önce iyice eskitmemiz öneriliyor. Yapılabilecek bir diğer doğru uygulama da ürünün yıkama talimatlarına uymak olarak gösteriliyor.
Şimdilik deniz ve diğer sulardaki canlı yaşamına ne kadar zararlı olduğu tam olarak bilinmeyen lacivert kotlarımızı bu basit uygulamalara dikkat ederek giymeye devam edebiliriz. Tabii sıra denim pantolonlarımıza gelinceye kadar önümüzde çevre için daha büyük sorun oluşturan fosil yakıtlar, plastik ürünler bulunuyor. “Benim bir iki atığımdan ne olur” dememek lazım. Dünyadaki yaklaşık 6 milyar insan her gün sadece kendi atıklarına dikkat etse, çevre sorunlarının çözülmesi kolaylaşacaktır.
Serap TORUN
twitter.com/seraptorun73
