Amazon Web Services’ın (AWS) Las Vegas’ta gerçekleştirilen Re:Invent etkinliğinde, birçok yenilikçi teknolojiler ve sistemler tanıtıldı. Bu yeni teknolojiler ve sistemler arasında en dikkat çekenlerden biri ise kendi kuantum hesaplama hizmeti oldu. Braket isimli yeni sistemini duyuran AWS, kuantum bilgisayarlara merak duyan kişilerin D-Wave, IonQ ve Rigetti gibi sağlayıcıların kuantum bilgisayarları ile deneme yapmalarını sağlıyor.
Braket ile kuantum bilgisayar üreticileri, kendi bilgisayarlarını denemeleri için müşterilere çok daha kolay bir şekilde ulaşabilecek. Böylelikle kısa sürede daha fazla müşterinin bu yeni teknolojiyi denemesi sağlanacak. Yani AWS, Braket girişimi ile hem teknoloji girişimi hem de pazarlama girişimi yapmış oldu.
Kuantum bilgisayarlar nasıl çalışıyor?
Günümüzdeki standart bilgisayarlar 0 ve 1’ler yani ‘bit’ler üzerine kurulu. Kuantum bilgisayarlarda ise bu durum farklılık gösteriyor. Kuantum bilgisayarlar, bitler yerine qubit yani quantum bitlerle çalışıyor. Kuantum bilgisayarlarda 1 ve 0’lar yerine, bunların kombinasyonları olan 11, 10, 01 ve 00’lar kullanılıyor. Bu şekilde olasılıksal sonuçlar elde edilerek, işlem tasarrufu sağlanıyor. Özellikle çok değişkenli optimizasyon problemlerinde kuantum bilgisayarlar, standart bilgisayarlara göre üstünlük sağlıyor.
New South Wales Üniversitesi’nden Prof. Dr. Andrea Morello’ya göre durum office programları kullanmak, film izlemek veya standart bir programı çalıştırmak gibi rutin işlemlere geldiğinde, aslında kuantum bilgisayarlar ile standart bilgisayarlar arasında neredeyse hiçbir fark bulunmuyor. Morello, aslında kuantum bilgisayarlarda her işlemin çok hızlı yapılmadığını, sadece özel işlemler ve özel algoritmalar kullanıldığında aradaki farkın belirgin bir şekilde ortaya çıktığını söylüyor.
Kuantum bilgisayarlarla ilgili son gelişmeler
Bundan sadece birkaç yıl öncesine kadar teorik ölçekte olan kuantum hesaplama, günümüzde kuantum bilgisayarlar ile hayatımıza somut bir şekilde giriş yaptı. Kuantum bilgisayarların 2024 yılına kadar 10 milyar dolarlık bir küresel Pazar bütçesine ulaşması bekleniyor. Google’ın süper hızlı bilgisayarı Sycamore, bu alandaki en önemli çalışmalar arasında yer alıyor. Sycamore, 54 qubitlik işlemcisi ile standart sistemlerle 10 bin yıl sürecek bir hesaplamayı, 200 saniye gibi çok kısa bir sürede tamamlamayı başarmıştı.
Bir diğer çalışma ise eski Çin filozofu ve bilim insanı Mozi’nin adını taşıyan Çin’in çığır açan kuantum uydusu oldu. İlk kıtalararası kuantum şifreleme servisini 2017 yılında tanıtan Mozi, Avrupa ile Çin arasındaki video konferansının güvenliğini sağlamıştı.
Benzer bir şekilde küresel yazılım şirketi HashCash Consultants Kuantum Anahtar Dağıtımı’nın (QKD), blok zincir teknolojisi ile bir kombinasyonunu açıkladı. Önümüzdeki birkaç yıllık süreçte, kuantum bilgisayarlarla ilgili gelişmeler, çok daha hızlı bir şekilde ilerleyecek.
Burak KESAYAK
twitter.com/BurakKesayak
