Gelir dağılımındaki adaletsizlik, zamlar, halk desteğinden yoksun ekonomik kararlar, kamu hizmetlerindeki çöküş, yolsuzluk ve seçimlerde hile iddiaları gibi nedenler Ekvador, Haiti, Şili, Bolivya ve Honduras’ta sokağın ateşini yükseltti.
Kimi ülkelerde halen devam eden ve Latin Amerika ülkelerindeki birçok protestoda olduğu gibi yağma ve şiddet olaylarına da sebebiyet veren protestolarda şimdiye kadar 73 kişi hayatını kaybetti. Olaylarda 3 bin 322 kişi yaralandı, 4 bin 599 kişi gözaltına alındı.
EKVADOR’DA YERLİ İSYANI
Ekvador’da 6 kişinin hayatına mal olan protestolar Devlet Başkanı Lenin Moreno’nun akaryakıt sübvansiyonlarının kaldırılmasını da içeren ekonomik paketine tepki olarak 3 Ekim’de başladı.
Olağanüstü hal ilanı, hükümet merkezinin başkentten taşınması, sokağa çıkma yasağı, güvenlik güçlerinin çok sert müdahalesi ya da hükümet yanlılarının zayıf destek yürüyüşleri, kısa sürede bir yerli isyanına dönüşen protestoları durdurmaya yetmedi.
Ülkenin dört bir yanından yola çıkarak başkent Quito’ya ulaşan on binlerce yerlinin, kent sakinlerinden de destek gören ısrarlı protestoları sonunda Moreno, 13 Ekim’de başkente döndü ve protestocularla diyalog masasına oturdu.
Özellikle Quito’da çok önemli kamu kurumlarının yakılmasına ve birçok kentte yağmaya sebep olan gösteriler, yerli liderleri ile canlı yayında müzakere eden Devlet Başkanı Moreno’nun ekonomik paketi geri çekmeyi kabul etmesiyle sona erdi.
Gazetecilerin de hedef olduğu protesto ve şiddet olaylarında 435’i güvenlik görevlisi bin 942 kişi yaralandı. Olaylarda büyük bölümü serbest kalan ve aralarında 57 yabancı ülke vatandaşının da bulunduğu bin 330 kişi gözaltına alındı.
HAİTİ’DE PROTESTOLAR DEVAM EDİYOR, ÖLÜ SAYISI ARTIYOR
Kıtanın en fakir ülkesi Haiti’de en az 48 kişinin öldüğü protestolar akaryakıt, içme suyu ve gıda temininin imkansız hale gelmesi, ekonomik daralma neticesinde küçük işletmelerin kredi bulamaması ve Devlet Başkanı Jovenel Moise’nin (Venezuela eski Devlet Başkanı Hugo Chavez’in Karayip ülkelerine destek amacıyla ucuz petrol satılması için uygulamaya koyduğu) PetroCaribe projesindeki fonlarda yapılan ve 4 milyar doları bulan yolsuzluk iddialarında adı geçmesi gibi nedenlere dayanıyor.
Şubat ayının ilk haftasında başlayan ilk dalga protesto ve şiddet olaylarında Amerikalılar Arası İnsan Hakları Komisyonunun (IACHR) paylaştığı verilere göre 26 kişi öldü, 80 kişi yaralandı. İkinci dalgası 9 Temmuz’da başlayan olaylarda ise iki kişi hayatını kaybetti.
Başkent Port-au-Prince’de özellikle fakirlerin yoğun katılım gösterdiği protestolarda 7. haftasına giren son dalga ise 16 Eylül’de başladı ve şu ana kadar geride biri gazeteci en az 20 ölü ile 200’e yakın yaralı bıraktı.
Muhalif siyasi partiler, STK’lar, dini liderler ve sanatçılar tarafından örgütlenen protestolarda şimdiye kadar onlarca iş yeri, özel araç, kamu binası yakıldı ve yağmalandı. Haiti’deki son protestolarda en az 77 kişinin gözaltına alındığı belirtiliyor.
ŞİLİ’DE BARDAĞI TAŞIRAN METRO ZAMMI
Şili’nin başkenti Santiago’da metro ücretlerine yapılan zamla başlayan ve 18 Ekim’de ülke çapında şiddet ve yağma olaylarına dönüşen gösterilerde şimdiye kadar 19 kişi öldü, bin 92 kişi yaralandı. Olaylarda 3 bin 192 kişi gözaltına alındı.
Devlet Başkanı Sebastian Pinera, 25 Ekim’de yaklaşık 1 milyon 200 bin kişinin Santiago’daki İtalya Meydanı ve çevresini doldurması karşısında kabinenin istifasını istedi.
Öğrenciden emekliye halkın her kesiminin katıldığı gösteriler, Pinera’nın “Yıllardır sorunların yığıldığı ve biz de dahil çeşitli hükümetlerin bu durumun büyüklüğünü idrak edemediği doğrudur. Bu konuda ileri görüşlü olamadığımızı kabul ediyor ve bu nedenle özür diliyorum.” ifadelerine rağmen 2. haftasında devam ediyor.
Göstericiler protestoların yalnızca metro zammına karşı değil, gelir dağılımındaki adaletsizlik, hayat pahalılığı ve hükümetlerin verdiği sözleri tutmaması nedeniyle düzenlendiğini ifade ediyor.
BOLİVYA’DA SEÇİMLERDE HİLE İDDİALARI ORTALIĞI KARIŞTIRDI
Bolivya’da 20 Ekim’de Devlet Başkanı Evo Morales’in zaferi ile sonuçlanan genel seçimlerde hile yapıldığı iddiaları ile başlayan ve bazı bölgelerde yağmaya dönüşen protesto ve şiddet olaylarında şimdiye kadar 8 kişi yaralandı.
Morales’in iddialar karşısında uluslararası soruşturma açılmasını ve oyların yeniden sayılmasını kabul etmesine rağmen ısrarla ikinci turu isteyen muhalifler özellikle Santa Cruz ve Potosi gibi kentlerde protesto gösterilerine devam ediyor.
HONDURAS
Honduras’ta Devlet Başkanı Juan Orlando Hernandez’in kardeşinin ABD’de uyuşturucu kaçakçılığından geçen hafta hüküm giymesi ve Hernandez’in seçim kampanyası için El Chapo lakaplı Meksikalı uyuşturucu baronu Joaquin Guzman’dan para aldığının iddia edilmesi hükümet karşıtı gösterileri tetikledi.
Hernandez’in suçlamaları reddetmesi ve uyuşturucuya karşı mücadele verdiğini savunmasına rağmen devam eden ve büyük bir katılımın olmadığı protestolarda, polisle çatışan göstericiler, yağma olaylarına da karıştı.