Birleşmiş Milletler (BM) öncülüğünde Libya krizine siyasi çözüm kapsamında son dönemde ülke içinde ve dışında birçok girişim hayata geçerken, askeri alanda da “5+5” görüşmeleri yürütülüyor.
İsviçre’nin Cenevre kentinde 19-23 Ekim’de düzenlenen 5+5 Ortak Askeri Komite toplantıları sonucunda kalıcı ateşkes anlaşması imzalanmıştı.
BM nezdinde meşru Libya hükümeti ile ülkenin doğusundaki gayrimeşru güçlerin lideri Halife Hafter’e bağlı heyetlerin 5+5 görüşmelerinde vardığı anlaşmanın en dikkati çeken maddelerinden biri “yabancı paralı askerlerin 3 ay içinde ülkeyi terk etmesi” idi.
Cenevre görüşmelerinin ardından taraflar, Libya’nın güneybatısında başkent Trablus’a 450 km uzaklıktaki Gadamis kentinde 2-4 Kasım’da toplanarak, 2019’dan bu yana ilk kez ülke içinde bir araya gelmiş oldu.
Gadamis’te düzenlenen 5+5 Ortak Askeri Komite toplantılarında, “kalıcı ateşkes anlaşmasının uygulanması için atılacak somut adımlara ilişkin uzlaşı sağlandığı” duyuruldu.
YABANCI PARALI ASKERLERİN VARLIĞI
Gadamis toplantısı sonucunda ortak komitenin üzerinde uzlaştığı maddelere göre, “askeri güçlerin karargahlarına dönüşünü ve yabancı unsurların askeri temas hatlarından çekilmesini” denetlemek üzere askeri bir alt komite oluşturulmasına karar verildi.
Ancak Cenevre anlaşmasındaki “yabancı paralı askerlerin 3 ay içinde ülkeyi terk etmesi” maddesinin, Gadamis görüşmelerinde, “yabancı unsurların askeri temas hatlarından çekilmesi” olarak güncellendiği göze çarpıyor.
Buna göre bu unsurlar Cenevre’de açıklandığı şekliyle ülkenin tümünden değil, -en azından ilk aşamada- sadece temas hatlarından çekilecekler. Ayrıca yabancı “paralı asker” kavramının da yabancı “unsurlar” olarak değiştirilmesi dikkati çekiyor.
Bu maddenin işaret ettiği yabancı paralı askerlerle, Rus Wagner mensupları ve Sudanlı “Cancavid” milisleri kastediliyor. Zira Sirte eksenine işaret edilen söz konusu temas hattının Hafter güçlerinin bulunduğu tarafında, ona bağlı bu yabancı paralı askerler konuşlu durumda. Sirte’nin batısındaki Ebu Gureyn ve Vişke ekseninde ise Libya ordusuna bağlı birlikler bulunuyor.
5+5 Ortak Askeri Komite, Gadamis’in ardından geçen hafta (10-12 Kasım) yine BM öncülüğünde, bu kez daimi mekan olarak kararlaştırılan Sirte’deki merkezinde bir araya geldi.
Bu toplantıların sonucunda, ülkenin doğusu ve batısındaki önemli nüfus merkezlerini birbirine bağlayan Sirte eksenindeki Sahil Yolu’nun açılması, sivillerin güvenli yolculuğu için bu rota üzerindeki mayınların temizlenmesi, silahlı birliklerin ve yabancı güçlerin “Sahil Yolu’ndan Trablus ve Bingazi’ye çekilmesi” kararlaştırıldı.
LİBYA ORDUSU, BÖLGEDEKİ ASKERİ HAREKETLİLİK NEDENİYLE 5+5’E KUŞKULU YAKLAŞIYOR
5+5 komitesinin Cenevre, Gadamis ve Sirte’deki bu görüşmelerinden uzlaşı mesajları gelse de, Libya ordusuna bağlı önde gelen isimlerin bu sürece kuşkulu yaklaştıkları gözleniyor.
Libya Ordu Sözcüsü Albay Muhammed Kununu, Sirte ve Cufra bölgesinde paralı asker ve milislerin askeri hareketliliğinin sürdüğüne dikkat çekerek, bu durumun “barışçıl diyalog yolunun kapanmasına neden olmasını istemediklerini” ancak, “paralı askerlerin süngüleri ve hava savunması altında pazarlık yapmayı kabul etmeyeceklerini” açıkladı.
Kununu, “Sirte’de olanlar ileriye doğru bir adım olarak nitelendirilemez. Eğer durum düzeltilmezse, müzakerelerin sonuç veremeyeceğini söylemekten korkuyoruz. 5+5 görüşmelerinde şimdiye kadar olanların, kalıcı ateşkes anlaşmasının seyri ile uyuşmadığına UNSMIL’in dikkatini çekeriz.” ifadelerini kullandı.
Sözcü Kununu ayrıca, Cenevre’de kalıcı ateşkesin ilanının ardından 25 Ekim’de de, “Cellat ve kurbanın eşit tutulduğu hiçbir barış sürecine güvenmiyoruz” açıklamasında bulunmuştu.
HAFTER SAFLARINDAKİ YABANCI PARALI ASKERLER
BM raporları ve ABD’nin Afrika Komutanlığı’ndan yapılan açıklamalara göre, Libya’da Rus güvenlik şirketi Wagner’e mensup 2 bin ila 2 bin 500 Rus paralı asker olduğu düşünülüyor.
ABD, daha önce yayımladığı açıklamalarda, Wagner’in Libya’daki varlığı nedeniyle doğrudan Moskova yönetimini sorumlu tutmuştu.
Halife Hafter saflarında Rus Wagner paralı askerlerin yanı sıra, Sudanlı Cancavid milisleri ve Çadlı isyancılar yer alıyor.
Başta Wagner unsurları olmak üzere paralı askerlerin Sirte ve Cufra bölgesindeki varlığı Libya ordusu tarafından en büyük tehdit olarak görülüyor.
Özellikle Sirte kentinin, Libya’nın doğusundaki hidrokarbon kaynakları bakımından zengin Petrol Hilali bölgesine açılan kapı niteliğinde olması, paralı askerlerin bu bölgedeki varlığını daha tehlikeli hale getiriyor.
