Gavurağılı’yı başlangıç noktası ilan edersek hayvanların su içmesi için hazırlanmış bir beton oluk gördüğünüzde güneye yanlışsız aşağıya inin bu yol yerleşim bölgesinin önünden geçer. Çam ve meyve ağaçlarıyla bezenmiş patikadan sonra kuzeydoğu tarafında sola 150 metre gittikten sonra sağa döndüğünüzde dar bir orman yolu güzergâhını yaparak 1,5 km yürüdükten sonra ormanın solunda bulunan geniş su havuzunu görünce sağdan 100 metre ilerleyin, yol ayrımından 50 metre ilerlediğinizde sola kuzeydoğu tarafına yönlenin sizi mükemmel bir Gavurağılı ve Patara görüntüsü karşılayacak. Derin nefes alın kollarınızı yana açın yaşadığınızı hissedeceksiniz.
Buradan ‘Pydnai Harabeleri’ne varmak için orman yolunu takip etmeniz gerekecek. Bir saatlik yürüyüş sizi bekliyor. Yeri gelmişken Size Pydnai Harabeleri’nden bahsedeyim. Patara Plajı’nın batısında bulunan Pydnai Antik Kenti aslında askeri savuma üssü. Savunma dediğimizde akla birinci gelen kale. Kale hem zirvede olması itibariyle müşahede yapabilme hem de kenti fethetmek için ulaşılması sıkıntı bir üs olma niteliği taşıyor.
Burası 11 adet dikdörtgen kule yapısıyla ve askerlerin süratlice tırmanmaları için çıkıntılı basamaklar bulunuyor. Siperler hem limanı hem de üst duvarları koruyarak bir barikat oluşturuyor. Ayrıyeten buradan Patara Plajı’nın eşsiz görüntüsünü görmek mümkün. Duvarların iç kısmında kilise kalıntıları var. Alan makilikler ve zeytin ağaçlarıyla kaplanmış durumda. 1811 yılında arkeolog tarihçi amiral Francis Beaufort kıyıda bilimsel araştırma yaparken keşfetmiş. 1813 yılında ‘Karamania’ isimli kitabında Akdeniz kıyılarını en ince detaylarıyla anlatmıştır.
Patara Antik Kenti ve Patara Plajı
Aslında Likya seyahatimin ana sebebi Patara’yı görmekti ve dileğimi gerçekleştirdim. 2020 yılının Patara Yılı olması ve Patara ile ilgili yazılan yazılar, altın renkli kumlu plajı beni kendisine çağırmıştı. 42 derece sıcakta onu keşfetmeye gittim.
Patara Antik Kentine Kaş’tan, aracımla Gelemiş köyünden 2 km giderek ulaştım. Gelemiş köyü 12 kilometrelik kumsal ve kalıntılardan iç karaya uzanan kısım, Patara olarak biliniyor. Köyden itibaren antik kente girdikten sonra nekropolis ve çam ağaçlarının ortalarında eski hamamlar yer alıyor. Sıcaktı fakat merakım daha ağır basıyordu. Antik kenti biraz geçerek plaja gerçek giderken sağda bulunan otoparka park ettim. Parkın çabucak orada otlak ve keçi yavrularının annelerinden süt emdiğini gördüm. Doğallığa bakın! Otoparkın sağında bulunan taştan yapılmış yolu takip ederek antik kente giriş yaptım fakat çalışmalar devam ediyordu. Taş çalışanları harış harıl çalışıyorlardı. Köylüler yeşil alanda çalışmalar yapıyorlardı.
İnşa edilmekte olan taşlı yoldan geçtik ve tiyatroya vardık. Tiyatro yarım daireyi andıran yapısıyla ve önündeki anıtlarıyla beni epeyce etkiledi. Tiyatronun en kıymetli mimari uygulaması tiyatronun oturma sıralarının üstünde bulunan bir ‘İmparatora’ yahut ‘Tanrı’ya adanan bir tapınak bulunuyor. Tiyatroda Erken Doğu Roma periyodunda gladyatör ve hayvan dövüşlerinin yapıldığı biliniyor.
Büyük İskender’in kuşattığı Likya- Pamfilya birliğinin başşehirliğini yapmış antik kentin en kıymetli yapıları insanlık tarihinden bu yana ayakta kalmış tek antik çağ deniz feneri olan ‘Patara Feneri’ ve Meclis Binası’dır. Yapılan hafriyat ve araştırmaların sonucunda yazıtlar ve MÖ 2. ve 13. yüzyıla ilişkin seramik ve sikkeler bulunmuş. Meclis Binası ise 2008-2012 yılları ortasında Türkiye Büyük Millet Meclisi dayanağı ile restore edilmiş. Patara limanı Doğu Akdeniz’de bulunan 3 değerli limandan biridir. Vakitle rüzgârın getirdiği kumlarla kıyının dolmasıyla liman ehemmiyetini yitirmiş. Patara kurucu üye olmanın yanı sıra Likya birliğinin toplantılarını organize eder ve birliğin arşivlerini tapınakta depolarmış.
Patara antik kentin kapısının onarımı tamamlanmış olsa bile otoparktan antik kente ve otopark dönüş yolunu yürürken zorlandım diyebilirim. Dönüş yolunu çayırlık alandan yaptım ve ayaklarıma dikenler battı. Umarım ağustosta yapılan konser sayesinde biraz da olsa antik kente varışta kolaylık sağlanır.
Tiyatro ve ardında Athena’ya adanmış tapınak ve meclis binasından sonra iyonik sistemde mermer sütunların sıralandığı ana caddede dolaştığımda güya eski çağda yaşıyormuş izlenimini veriyor. Burada olmak diğer bir boyuta taşıyor insanı…
Dönüş yolunda bir market vardı oradan kitap alışverişi yaptım. Patara ile ilgili kitaplar aldım ve çimenli yoldan otoparka daha kısa gideceğimi düşünerek yeşilliklere girdim. Bir köy meskeninin önünde şekerleme yapan köylü kadınımıza selam verdim, plaj yolu otoparktan geçiyordu. Elimdekileri bırakıp plaj yoluna geçecektim. Fakat çimenlerin ortalarındaki dikenler topuklarıma battı. Meşakkatli bir yürüyüşten sonra otoparkı geçtik. Plajın girişinde bulunan tezgâhlardan ve tahta ile döşenmiş yoldan insan kalabalığının içinden plaja güç ulaştık. Bir epey kalabalıktı ve toplumsal aralık ve maske kimsenin umuru değildi. Onun için erken saatlerde gelmenizi kıymetle tavsiye ederim.
Patara Plajı içerisinde restoran, kafe ve yürüyüşçülerin geceyi geçirebileceği soğuk duşlu bir alanı barındırıyor. Plaja baktığımda sonsuzluk hissi kapladı içimi. Pazar günü gittiğimizden ötürü insanların gazabına uğrayan bu hoş plajda 2-3 fotoğraf sizler için çektim ve oradan ayrıldım. Bilginiz olsun saat 19.00’dan sonra kıyıya ve kalıntılara ziyaret olmuyor.
Gelelim Patara’nın tarihteki keşfine
1838 yılında Kalkan’dan denize açılan Fransız mimar, arkeolog ve gezgin Charles Texier Delikkemer’i keşfetse de denizden keşfedememiş. Charles Fellows 1840’da Kuzeyden kara yoluyla Patara’ya gidip Apollo fotoğraflı sikkeler satın almış. Texier Patara ismini Apollo ve Likya perisinin oğlu Patarus sözünden türeterek koymuş. Eşen Çayı’nın vadisindeki tepecikler sayesinde rüzgârdan korunaklı tepeciklerde bulunan kalıntılar tunç devri yerleşkesi bilgilerini bize aktarırken Hitit yazıtlarında Lukka topraklarından ve Patara dağına yapılan askeri bir seferden bahsedilir. Yazıtlarda listelenmiş 67 adet yol bulunuyor. Bu ortada St Nicholas, yani bizim tanıdığımız ismiyle Noel Baba’nın Pataralı olduğu da biliniyor.
Şayet aracınız yoksa Kalkan ve Ksantos’tan köye ve plaja tertipli dolmuş çizgisi bulunuyor. Öğle saatinden erken gelin, benim üzere eziyet çekmeyin…