Elif Ovalı Antakyalı, asırlardır birebir topraklarda tarımla uğraşan bir aileden geliyor. Ailesinin 1760’lı yıllardan beri Antakya’da tarımla ilgilendiğine dair dokümanları var. Doğal olarak Elif Ovalı’nın çocukluğu da toprakla haşır neşir olarak geçti. Lakin babasından ‘aile geleneğidir, tarımla ilgilenmelisiniz’ baskısını yaşamadığı için Ovalı, kendi yolunu çizdi; muhasebe eğitimi aldı. 21 yaşında evlendi. Çocuklarını büyütürken içindeki sese kulak verdi ve ikinci sefer üniversite hayatına döndü. İşletme kısmını bitirdikten sonra, master yap. 3 çocuklu bir anneyken öğretim vazifelisi olarak çalışma hayatına başladı. Tabi ki genlerinden gelen toprak sevgisinden asla vazgeçmedi. Akademisyenliğini sürdürürken, çiftçiliği de bırakmadı. Yunan filozof Epiktetos’un “Kendisinin efendisi olmayan hiç kimse özgür değildir” kelamı Ovalı’nın yola çıkış öyküsünün birinci cümlesi oldu. İşletme ve pazarlama dersi verirken, bir yandan da tarımdaki yeniliklere ve pazarlama teknikleri üzerinde yeni projeler üzerinde çalıştı.
TARIMA YENİ BAKIŞ AÇISI
Etraflarındaki birçok aile tarım topraklarını satarak öteki işlere yönelirken, Ovalı ailesinin bereketli topraklarındaki tarım faaliyetlerine sahip çıkmaya karar verdi. Kardeşi Adnan Murat Teoman’la birlikte baş başa verip, tarım faaliyetlerine yeni bir bakış açısı geliştirdi. “Bereketli Hilal” olarak da bilinen buğdayın birinci yetiştirildiği bölgede yıllardır tarım yapan aileden gelmek ona güç verdi ve kardeşiyle kendi eserlerini markalaştırarak bir işletme kurdular. Teofarm Antakya markası da böylelikle doğuyor.
ÂLÂ İNSAN YETERLİ İŞ YAPAR
Elif Ovalı, Türkiye’nin topraklarına ve tarımına sahip çıkarak kalkınacağına inanarak çıktığı yolda, “iyi insan güzel iş yapar” mottosuyla farklılık yakalamak için kolları sıvamış bir teşebbüsçü. Yaptığı işte farklılık yaratan Ovalı, şöyle diyor: “Üretici olmak fevkalade bir şey. Yeni eser çıkarmak, insanlara yararlı olduğunu görmek. Bir taraftan insanın yaratıcı tarafını ortaya çıkartıyor öteki taraftan yaşadığını hissediyorsun, hayatla temas kurmak üzere bir şey. Biz aslında yeni teknolojilerle üretim yapmıyoruz, klasikliği korumak ismine geçmiş kültürlerin izlerini sürerek bugüne taşıyoruz.”
Aslında “Atalık tohumlarla tarım yapacağım” dediğinde etrafındaki birçok çiftçi arkadaşı, ona “Romantik çiftçi”, “çok az eser alırsın, kim alır, kim anlar” dedi. Lakin o ve kardeşi bu yorumları dikkate almadan üretime odaklandı. Atalık tohumlara sahip çıkarak yol aldılar ve tek modül toprakta atalık buğday ekimi yapan Türkiye’nin en büyük karakılçık buğday üreticisi oldular.
SALGIN ÖĞRETİCİ OLSUN
COVID-19 salgını yaşadığımız şu günlerde tarım faaliyetlerinin bir sefer daha ne kadar değerli olduğunu vurgulayan Elif Ovalı, şöyle konuştu: “Salgın öğretici olmalı. Maalesef çok güç bir süreçten geçiyoruz. Olanlar, yaşananlar bilim kurgu sinema sahneleri üzere. Fakat bir taraftan da biz bu olanların ayak seslerini duyduk. Her gün dünyanın dört bir tarafından farklı kültürler içinde yaşadığımız sistemi sorguladık. Tüketim odaklı bir ömür biçimi, üretmeden yalnızca dünyadaki kıt imkanların hoyratça harcandığı dünya nizamı daima dilimizdeydi. Biz bu salgından ders alırsak geleceği daha uygun formda inşa edip bir üst modele geçebiliriz. Üretimde lokal pahaların kullanılması gerektiğini düşünüyorum. Bölgenin yetişmiş beşerinin yaşadığı bölgeye katkı sağlaması ve devletin de mahallî üreticileri desteklemeli. Bu hedefle ulusal perakende marketlere lokal üreticilerden eser alma mecburiliği getirdiler fakat tam manasıyla muvaffakiyete ulaşmadı. Öncelikle mahallî üreticileri koruyan, lokal eserlerin doğal olduğu özel kodeksler, bildiriler olması gerekiyor. Klasik eserler olarak isimlendirdiğimiz binlerce yıldır tıpkı prosedürle üretilen eserlerin tabi olduğu kanunlarla endüstriyel eserlerin tabi olduğu kaideler tıpkı. Tüm bu standartlar büyük şirketler tarafından oluşturuluyor. Küçük üreticilerin de bu kanunlar yapılırken temsilcilerinin olması gerekiyor. Standartlar ortaya çıktığında aslında eserin artizan özelliği de kalmıyor, mevsimselliği de bölgeselliği de. Tekrar büsbütün verimliliğe odaklı bir esere dönüşüyor…. Kelam konusu eser bu durumda atalık, lezzetli, tabiatın dizayn ettiği bir buğday değil en çok randıman veren büsbütün el değmeden üretilen, insan emeği ve faktörünün en az kullanıldığı sanayiye esere dönüyor. Bence değer bilme, değer görmek üzere kavramları konuşmalıyız. Bugün gerçek çiftçi biterse, gerçek besin da bitecek. Asırlardır tarım kültüründen gelen topluluklar giderek bildiklerini de unutuyorlar. Tarım alanında çalışmak tarım emekçisi olarak algılanıyor. Biz yerelde de daha fazla beyaz yakalıyı tarıma kazandırmalı ve markalar yaratmalıyız.”
EĞİTİM SEFERBERLİĞİ BAŞLATTI
Antakya’da üretimi geliştirmek için Teofarm öğrencilere, bayanlara yönelik bir eğitim seferberliği de başlattı. Teofarm Derslik’te köydeki bayanlara yönelik el sanatları dersinden, halkoyunları kursuna, sağlıklı beslenmeden makyaj nasıl yapılıra kadar birçok ders veriliyor. Gönüllülük aslına nazaran gelen mevzunun uzmanları kırsalda insanların hasretini duyduğu fakat çeşitli sebeplerle uzak kaldığı bahislerde eğitim veriyorlar.
KARAKILÇIK BUĞDAYI DA VAR DOĞAL SABUNLAR DA
Teofarm, klâsik bir Antakyalı ailenin kendisi için yaptığı üretimleri geniş bir aile için üretiyormuş üzere kuruldu. 58 çeşit eser üreten bir yelpazeleri oldu. Bu eserler içinde reçeller (Kıtır kabak, kebbet, turunç, ceviz, incir, patlıcan karadut, böğürtlen, portakal, limon, çilek…) bölgenin yerli zeytinleri (halhali, karaman, saurani…), nar ekşisi, zahterler, enginar, turşular, baharatlar, salçalar, doğal defne sabunları ve bilhassa atalık karakılçık buğdayı ve bunları işleyerek elde ettikleri karakılçık pilavlık, köftelik bulgurları, taş değirmende öğütülen karakılçık tam buğday unu var. Teofarm şu anda karakılçık buğdayını yılda 200 ton üretiyor. Teofarm eserleri Migros ve Makrocenter’lar aracılığıyla da tüm Türkiye’ye dağılıyor. Migros’un Anadolu Lezzetleri projesinin de bir modülü Teofarm.
Elif Ovalı birebir vakitte ‘Anadolu’nun Gönül Şefleri’ kitabının da yayın koordinatörü, ‘Doğu’nun Kraliçesi’nin Tacı Antakya Köprüsü’ kitabının da müellifi.
