Başkent Valetta’nın Marsa semtinde yer alan şehitliğin yanına 2016’da bir akaryakıt istasyonu açmak isteyen ancak bu talebi, Malta’daki Türk Büyükelçiliği’nin de devreye girmesiyle reddedilen girişimci grubun, aynı yere üç katlı tamirhane ve marangozhane atölyeleri açmak için Malta Planlama Kurumu’na başvurması ülkede gündem oldu.
Mimari yapısıyla adada “Osmanlı Tac Mahali” olarak anılan, sadece Türklerin değil herkesin ziyaret ettiği tarihi şehitliğin korunması için pek çok girişimde bulunuldu.
Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgiye göre, Türkiye’nin Valetta Büyükelçiliği, şehitliğe zarar verecek olan bu projeye 21 Eylül’de resmen itiraz ederken, Malta’da yaşayan Türkler, ata yadigarına, Maltalılar da kültürel miraslarına sahip çıkmak için çok sayıda itiraz başvurusu yaptı.
“TARİHİ MEZARLIĞA SAYGISIZLIK”
Tarihi Türk Şehitliği’ni son 7 yıldır araştıran ve çalışmalarını 2016’da yayımladığı “Malta’daki Osmanlı-Müslüman Mezarlığı” isimli kitapta toplayan Malta Üniversitesi öğretim üyesi mimar Prof. Conrad Thake, şehitliğe ilişkin son gelişmeleri AA muhabirine değerlendirdi.
Şehitliğin yanına yapılmak istenen atölyelere karşı Malta kamuoyunda sesini yükselten isimlerin başında gelen Thake, “Burası, Osmanlı Sultanı Abdulaziz Han ile Maltalı Mimar Emanuele Luigi Galizia arasındaki iyi ilişkinin ürünü olan, büyüleyici ve eşsiz bir Neo-Osmanlı mimari eseri. Buraya ilişkin bir kitap yazmanın yanı sıra, buraya yapılan turistik turlara rehberlik etme fırsatı da buldum.” diye konuştu.
Prof. Thake, tarihi 19. yüzyıla dayanan şehitliğin yanına yapılması için Malta Planlama Kurumu’na başvuruda bulunulan söz konusu 5 bin 744 metrekarelik alanı kapsayacak tesis için, “Yapılması teklif edilen bu üç katlı tesis, Osmanlı mezarlığının manzarasını bozacak ve farklı biçimlerde kendine özgü silüetini tamamen yok edecek. Buna ek olarak, buranın endüstriyel bakımdan atölye gibi kullanımı kesinlikle uygun değildir. Ayrıca, ben bunu, bu kadar önemli bir tarihi mezarlığa saygısızlık addederim.” ifadelerini kullandı.
“BU PLANA İLK İTİRAZ EDENLERDENİM”
Atölye projesine karşı ciddi bir kamuoyu ve tepki oluşmasında payı bulunan Thake, şöyle konuştu:
“Tüm taraflardan bu projeye yönelik çok sayıda itiraz yapıldı. Ben de güçlü itirazlarımı iletmek maksadıyla ilk kayıtlı itirazcı oldum. Daha sonra Türk Büyükelçiliğinden kültürel miras koruma sektöründe çeşitli sivil toplum kuruluşlarına, yerel mirasa tutkuyla bağlı olan bireylere kadar pek çok kişi, bu projeye itiraz başvurusunda bulundu. Miras kalan mimari yapıları tutkuyla sevenlerin, bu tür konularda seslerini duyurması çok önemlidir.”
KARAR 30 KASIM’A KADAR VERİLECEK
Malta Planlama Kurumu’nun bu girişimi tereddütsüz reddetmesini beklediğini dile getiren Thake, aksi durumda ellerinden gelen her yöntemle mezarlığı koruyacaklarını söyledi.
Maltalı profesör, kendi tezlerinin kabul edileceğine ve 1. derece sit alanı olan bölgede böyle bir girişime izin verilmeyeceğinden emin olduğunu sözlerine ekledi.
Sanayi kompleksi inşasına ait başvuruya itiraz süresi 23 Eylül’de dolarken, Planlama Kurumunun başvuru ve itirazlar hakkındaki kararını 30 Kasım’a kadar vermesi bekleniyor.
MALTA TÜRK ŞEHİTLİĞİ
Osmanlı Padişahı Sultan Abdülaziz Han tarafından verilen talimatla, 1565’teki Osmanlı kuvvetlerinin kuşattığı ve aralarında Turgut Reis’in de olduğu çok sayıda kayıp verilen Malta’da 1874’te Türk şehitleri için şehitlik yapıldı.
Şehitliğin yapımını, Osmanlı Sultanı ile de arası iyi olan Malta’nın o dönemki ünlü mimarlarından Emanuele Luigi Galizia üstlendi.
Mimarisiyle ilgi odağı olan şehitlikte, Malta kuşatmasında yaşamını yitirenlerin yanı sıra 1. Dünya Savaşı’nda İngilizler tarafından çeşitli cephelerde esir edilerek Malta’ya getirilen ve burada hayata gözlerini yuman 22 Türk’ün de kabri bulunuyor.
Şehitlik, başkent Valetta’ya 5 kilometre mesafedeki Marsa semtinde yer alıyor.