Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) hazırladığı yeni yönergeye göre, doğal afet, terör, göç gibi travmatik ve zorlu olaylar karşısında psikolojik ve sosyal destek sağlamak üzere il, ilçe milli eğitim müdürlükleri ile okullarda ‘psikososyal koruma, önleme ve krize müdahale ekipleri’ kurulacak. Bakanlık Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından rehberlik hizmetleri kapsamında; doğal afet, terör, göç, intihar, ölüm – yas, cinsel istismar gibi travmatik ve zorlu olaylar karşısında yürütülen psikososyal koruma, önleme ve krize müdahale hizmetlerinin programları tamamen yenilendi. Bu çerçevede yürütülen hizmetlerle ilgili sahada gerekli koordinasyonun sağlanması, programların daha etkin uygulanması için yeni hazırlanan ‘Psikososyal Koruma, Önleme ve Krize Müdahale Hizmetleri Yönergesi’ yayımlanarak yürürlüğe girdi.
MEB Tebliğler Dergisi’nde yer alan yönergeyle psikososyal koruma, önleme ve krize müdahale hizmetleri kapsamında gerekli insan kaynağının sağlanması ve güçlendirilmesi, travma, kriz durumlarında yönetici, öğretmen, öğrenci, veli ve okul yardımcı personeline yönelik psikososyal koruma, önleme ve krize müdahale hizmetlerinin yürütülerek bu bireylerin travma tepkilerinin normalleştirilmesi ve günlük yaşama uyumlarının sağlanması amaçlanıyor. Yönergeye göre, doğal afetler ile kaza, ihmal, istismar, intihar, şiddet, savaş, terör ve göç gibi travmatik olaylardan önce, olay anında ve sonrasında psikolojik ve sosyal destek sağlamak üzere sunulan hizmetlerin tümünü kapsayan psikososyal koruma, önleme ve krize müdahale hizmetleri genel müdürlük tarafından planlanıp denetlenecek.
İL VE İLÇELERDE KRİZE MÜDAHALE EKİPLERİ KURULACAK
Yönerge kapsamında il milli eğitim müdürlükleri ile ilçe milli eğitim müdürlüklerinde eğitim-öğretim yılı başladıktan sonra bir ay içinde konuyla ilgili hizmet içi eğitim almış personelden ‘psikososyal koruma, önleme ve krize müdahale ekipleri’ kurulacak. İl ekipleri, il milli eğitim müdürlüklerinde şube müdürünün başkanlığında, en az bir ve en fazla üç rehberlik ve araştırma merkezi müdürü, en az bir ve en fazla üç rehberlik hizmetleri bölüm başkanı, en az bir ve en fazla beş rehberlik öğretmeninden oluşacak. Yılda üç kez ve ihtiyaç halinde toplanacak olan il ekipleri, psikososyal koruma, önleme ve krize müdahale hizmetlerine yönelik ihtiyaç belirleme çalışmalarını yaparak, bu doğrultuda çalışma planı hazırlayacak. Ayrıca gerek görülmesi halinde travma, kriz durumlarından etkilenen bireylerin öğretmenleri, ailesi, arkadaşları gibi yakın çevresinin de krize müdahale sürecine katılımı sağlanacak, bireyler gerektiğinde ilgili kurum ve kuruluşlara yönlendirilecek.
İl ekipleri ile benzer görevleri üstlenecek ilçe ekiplerinde de ilçe milli eğitim müdürlüklerinde, şube müdürü başkanlığında varsa rehberlik ve araştırma merkezi müdürü ve bölüm başkanı ile her eğitim kademesinden en az birer rehberlik öğretmeni yer alacak. Rehberlik ve araştırma merkezleri ise psikososyal koruma, önleme ve krize müdahale hizmetlerine yönelik yazılı ve görsel materyallerin hazırlanması, eğitimlerin düzenlenmesi gibi çalışmaları il, ilçe milli eğitim müdürlükleriyle iş birliğinde yürütecek. Merkezler, okul rehberlik hizmetleri programında yer alan psikososyal önleyici destek programlarının uygulanmasını takip edecek, rehberlik ve araştırma merkezine başvuran travma, kriz durumlarından etkilenen bireyleri gerektiğinde ilgili kurumlara yönlendirerek durumlarını izleyecek.
OKULLAR DA DEVREDE
Yönergeye göre, okullarda da okul müdürü veya okul müdürü tarafından görevlendirilmiş bir müdür yardımcısı başkanlığında, varsa rehberlik öğretmenleri ile rehberlik hizmetleri yürütme komisyonu üyesi her sınıf düzeyinden en az bir sınıf rehber öğretmeninden oluşan ‘okul psikososyal koruma, önleme ve krize müdahale ekibi’ kurulacak. Ekipler, okul genelinde travma, kriz durumlarında psikososyal koruma, önleme ve krize müdahale hizmetlerinin planlanması ve uygulanmasından sorumlu olacak. Okul müdürlükleri ise başta okul ekibi olmak üzere, okul bünyesindeki tüm öğretmen ve personelin konuyla ilgili eğitim almasını sağlayacak. Okulların rehberlik servisleri de psikososyal koruma, önleme ve krize müdahale konularında sunulacak hizmetleri okul rehberlik hizmetleri programına dahil edecek. Bu kapsamda ‘okul risk haritası’nı oluşturacak rehberlik servisleri, gerekli durumlarda travma ve krizden etkilenen bireyleri ilgili kurumlara yönlendirip izleyecek. Bu süreçte öğretmenler psikososyal koruma, önleme ve krize müdahale konularında sunulacak hizmetleri sınıf rehberlik hizmetleri programına dahil etme, sınıf/şube rehber öğretmeni olduğu sınıfın risk haritasını oluşturma, psikososyal koruma, önleme ve krize müdahale hizmetleri çalışmalarına ihtiyaç halinde destek verme gibi sorumlulukları üstlenecek.
TRAVMALARA MÜDAHALE EDENLERE ‘SÜPERVİZYON’ DESTEĞİ
Öte yandan yönergede, psikososyal hizmet sürecinde travmatik olaylara müdahale etmede deneyimli bireylerin kendilerinden daha az deneyimli olanlara yol göstericilik yapma süreci anlamına gelen ‘süpervizyon’ hizmeti de tanımlandı. Bu çerçevede genel müdürlük, ulusal düzeyde etkileri olan travma, kriz durumlarında bölgelerdeki çalışmaları izleyip koordine ederek, ekip üyelerine süpervizyon desteği verecek. Ayrıca ulusal düzeyde etkileri olan travma, kriz durumlarında ulusal ve uluslararası üniversiteler, gönüllü sivil toplum örgütleri ve kuruluşlarla da işbirliği yapılabilecek, uygun görülenlerin çalışmalara katılımları il milli eğitim müdürlüğü koordinesinde sağlanacak. Bu tip durumlarda gerektiğinde farklı meslek gruplarından uzmanların da yer alabileceği Bakanlık ekibi oluşturulacak. Yürütülen tüm çalışmalarda travma, kriz durumlarından etkilenen bireylere ilişkin kayıtlar, başta gizlilik ilkesi olmak üzere etik kurallara uygun bir şekilde tutulup, muhafaza edilecek. Bu ay itibarıyla yürürlüğe giren yönergeyle 1999’da yayımlanan ‘Afetlerde Uygulanacak Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönergesi’ yürürlükten kaldırıldı.