Menopoz ile birlikte kadın yaşamının yeni bir dönemi başlar ve bu dönemle bağlantılı bazı sağlık değişimleri söz konusudur. Hayatınızın bu yeni döneminde sağlığınızı korumak için, olası sağlık sorunlarını bilmek ve riskleri minimuma indirmek şekilde hareket etmek önemlidir.
Menopoz sonrası sağlıkta nasıl değişimlerolur?
Kadının regl dönemlerinin başlaması ile birlikte başlayan üreme çağı, yine vücudun yumurtlamayı bırakması, yani regl dönemlerinin bitmesi ile sona erer. Kadınlarda orta yaşlarda girilen menopoz dönemi, vücuttaki hormonal değişimleri de beraberinde getirir. Menopoz, sağlık uzmanları tarafından üç aşamalı bir süreç olarak değerlendirilmektedir:
- Menopoz Öncesi Dönem (Perimenopoz): Kadınlar menopoza girmeden önceki 8-10 yıl içerisinde, yumurtalıkların ürettiği östrojen hormonu seviyesi giderek azalır.
- Menopoz Dönemi: Kadının regl dönemlerinin bir yıl boyunca tamamen durduğu dönemdir.
- Menopoz Sonrası Dönem (Postmenopoz): En az 12 aydır âdet kanaması görülmedikten sonraki dönem.
Bir kadın, ortalama 51 yaşında menopoz dönemine girer. Ancak, her kadının bedeni farklı olduğundan 40 ile 60 yaş aralığında bir yerde menopoza girmeniz mümkündür. Kaç yaşında menopoza gireceğiniz, size özel koşullara bağlıdır. Genetik faktörleri ya da geçirilen cerrahi operasyonlar gibi çeşitli faktörler, menopoza girme yaşınızı etkileyebilir. Ancak, menopoz bir kadının yaşamının normal bir parçasıdır.
Menopoz sonrası döneme giriş yaptığınızda, giderek azalan östrojen hormonu seviyeleri artık düşük halde kalır. Bu süreçte, artık hamile kalmanız mümkün değildir ve adet kanamaları gerçekleşmez. Bir kadının menopoza girmesi ile birlikte, bazı sağlık sorunlarının riski de üreme çağında olduğu döneme göre daha fazladır:
- Kemik Erimesi
- Kalp Hastalıkları
- Depresyon gibi ruhsal problemleri
- Vajina sağlığında değişimler (Örn. Vajinal kuruluk)
Bu risklerde artış söz konusu olduğunda, doktora yapılacak düzenli ziyaretler ve yaşam koşullarının sağlıklı bir şekilde ayarlanması, risk faktörlerini azaltmanıza da yardımcı olacaktır.
Kemik Erimesi
Tıpta “osteoporoz” ve halk arasında kemik erimesi olarak bilinen bu durum, kemiklerin giderek incelmesine neden olur. Menopoz sonrası dönemde, adet döngülerinin sona ermesi ile birlikte kemik yoğunluğunda bir değişim meydana gelebilir.
Kemik erimesi, kadınlarda genellikle menopoza girdikten sonraki ilk birkaç yıl içerisinde görülmektedir. Nedeni; vücutta azalan östrojen hormonu seviyeleridir. Bir kadın, 60 yaşına geldiğinde, kemik yoğunluğunda ortalama %25 oranında azalma yaşayabilir.
Kemik erimesi ile birlikte; bilek, kalça ve omurgalarda görülen kemik çatlakları da daha yaygındır.
Kemik erimesini kontrol altına almak ve önlemek için:
- Düzenli olarak D vitamini takviyesi kullanmalı
- Kalsiyum değeri yüksek besinler tüketmeli (Gerekli durumlarda kalsiyum takviyesi kullanmalı)
- Kişiye uygun olarak hazırlanmış bir egzersiz rutini uygulanmalı
- Güç üreten egzersizler tercih edilmeli
- Sigara kullanımı bırakılmalı
- Alkol alımına dikkat edilmeli
Bazı durumlarda, östrojen terapisi gibi tıbbi tedaviler gerekebilir. Bununla ilgili olarak doktorunuzla konuşarak bilgi alabilirsiniz. Ancak, hormon terapisi herkes için uygun bir tedavi seçeneği değildir.
Kalp ve damar hastalıkları
Menopoza girmek, doğrudan kalp hastalığı nedeni olmasa da, bir risk faktörü olduğu söylenebilir. Vücuttaki hormonal değişimlere bağlı olarak, menopoz sonrasında kötü kolesterol seviyeleri artış gösterebilir. Uzmanlar, menopoz sonrası dönemde her 3 kadından 1’inde kalp ve damar hastalığı geliştiğini belirtiyor.
Menopoza girdikten 10 yıl sonra, kadınlarda görülen kalp krizi vakaları da artış göstermektedir. Bu nedenle, menopoz sonrası dönemde sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları edinmek, kalp ve damar hastalıkları riskini yönetmenize yardımcı olacak. Yapmanız gereken; sağlıklı ve dengeli bir beslenme programı uygulamak, düzenli bir egzersiz rutinine sahip olmak ve sigara/alkol kullanımından kaçınmaktır.
Menopoz sonrası dönemde yaşanan diğer rahatsızlıklar
Bazı kadınlar, menopoza girdikten sonra, menopoz öncesi dönemde yaşadığı belirtiler de ortadan kalkar. Ancak, bu belirtiler bazı kadınlarda devam emektedir. Peki, menopoz sonrası dönemde yaşanabilecek diğer rahatsızlıklar nelerdir?
- Menopoza girildikten sonra ilk 1-2 yıl içerisinde sıcak basmaları devam edebilir.
- Ruh hali değişimleri görülebilir. Depresyon riski artabilir. Ruh halinizde değişimler söz konusuysa, bir uzmanla görüşerek destek alabilirsiniz.
- Vajinal kuruluk, menopoz sonrası dönemde yaygın olarak görülür. Cinsel sağlığı olumsuz etkileyebilen ve enfeksiyonlara neden olabilen vajinal kuruluğu azaltmak için, suda çözünebilir kayganlaştırıcılar kullanılabilir. Bu, cinsel ilişki sırasında yaşanan rahatsızlığı da azaltacaktır.
Vücudunuzda yaşanan bu tip değişimler hakkında doktorunuzu bilgilendirerek, gerekli tedaviler hakkında bilgi alabilir ve bir tedavi planlamasına gidebilirsiniz.
Doktor muayenesi
Menopoza girdikten sonraki dönemde de doktorunuzu düzenli olarak ziyaret etmeye devam edin. Yapılacak düzenli kontroller, bu süreçte yaşayabileceğiniz rahatsızlıkların önlenmesinde de size yardımcı olacaktır.
Menopoz sonrası dönemde doktorunuzun uygulayabileceği testlerden bazıları
- Kemik erimesi testi
- Meme kanseri ve çeşitli kanser taramaları
- Mamogram
- Pelvik muayene
- Üç yılda bir Pap Smear Tesi
- Jinokolik testler
- Aşı
Menopoz sonrası dönemde vajinal kanama yaşanması durumunda, mutlaka doktorunuzu bilgilendirin. Bu durum, altta yatan ciddi bir sağlık sorununa işaret ediyor olabilir.
Genel Sağlık Yönetimi
Menopoz sonrası dönemde, sağlığınıza dikkat etmeniz önemlidir.
Genel vücut sağlığınızı korumak için, bu dönemde şunları uygulamalısınız:
- Sağlıklı ve dengeli beslenin: Sağlıklı beslenmenizi sağlayacak besinler yönünden dengeli bir beslenme programı oluşturun. Fazla tuz ve şeker tüketiminden kaçının. Bunlar, genellikle işlenmiş gıdalarda daha yoğun olduğundan, işlenmiş gıda tüketiminden kaçının. Menopoz ile birlikte, artık daha fazla D vitamini ve kalsiyuma ihtiyaç duyarsınız. Kalsiyum yönünden zengin gıdalar tüketmek ve D vitamini takviyeleri almak, bu süreçte genel sağlık yönetimi açısından faydalı olacaktır.
- Egzersiz rutininizi koruyun: Güç egzersizleri yapmak ve düzenli bir egzersiz rutinine sahip olmak, sağlığınızı korumak ve olası risk faktörlerini azaltmak için son derece önemlidir.
- Doktor muayenelerini aksatmayın: Her yıl gerçekleştirdiğiniz doktor ziyaretlerine menopoz sonrası dönemde de devam edin. Yapılacak kontroller, olası risk faktörlerini görmenize ve önlemenize yardımcı olabilir.
- Kötü alışkanlıklardan uzak durun: Menopoz sonrası dönemde sigara içmeyin ve alkol tüketiminde ölçülü davranın.
Sonuç olarak;
Menopoz döneminde, kalp damar hastalıkları ve kemik erimesi riski başta olmak üzere, bazı olumsuz sağlık koşullarının riski artış gösterir. Bu nedenle, hayatınızın her döneminde olduğu gibi, menopoz öncesi ve sonrası dönemlerde de sağlıklı bir yaşam tarzına sahip olmak son derece önemlidir. Bu süreçte, doktor ziyaretleri ihmal edilmemeli, sağlıklı bir beslenme ve egzersiz tarzı, yaşam tarzına dönüştürülmelidir. Tüm bunlar, uzun vadede pek çok riski azaltacaktır.
