Türk savunma sanayisinde insan hayatını tehdit eden kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer (KBRN) risklerin tespiti ve koruyucu tedbirlerin hızla alınmasına yönelik milli bir sistem geliştirildi.
HAVELSAN, komuta kontrol sistemlerinde edindiği deneyimi KBRN savunması alanına yansıtarak, ihracat potansiyeli yüksek bir ürünü Türkiye’ye kazandırdı.
KBRN Bilgi Sistemi, KBRN tehdit ve tehlikelerine karşı can ve mal kaybının en aza indirgenmesini hedefleyen ve KBRN savunmasında rol alacak askeri ve sivil tüm unsurların ihtiyaçlarını aynı çatı altında karşılayabilecek bir çözüm olarak görev yapacak.
Sistem, olay öncesi hazırlık aşamasından başlayarak, olaya müdahale ve olay sonrası arındırma ve iyileştirme faaliyetlerinin gerçekleştirilmesine yönelik tüm süreçleri kapsıyor.
Sistemle, herhangi bir olay meydana gelmeden önce gerçekleştirilecek kaynak, birlik, ekip, araç ve teçhizat planlamaları, risk, hassasiyet ve kapasite analizlerinin yapılması gibi faaliyetler ile olası senaryolar dahilinde müdahale için hazırlıklı olunması ve gerekli önlemlerin alınması sağlanıyor. Eğitim ve tatbikat maksatlı simülasyon yeteneği ile KBRN savunmasında rol alacak kullanıcıların, herhangi bir olay öncesinde en etkin müdahale için hazırlıklı olmaları mümkün oluyor.
KBRN olayı meydana geldiğinde, tehlike ve tehdit bölgelerinin belirlenmesi, etki analizlerinin yapılması, ikaz ve raporların üretilmesi ve ilgili birimlere dağıtılması, ekiplerin görevlendirilmesi ve yönetimi, ekiplerin olay bölgesine güvenli ve hızlı intikali için rota planlamalarının yapılması gibi müdahaleye yönelik işlevler gerçekleştiriliyor.
Karar destek işlevleri, tüm bu kabiliyetlere ilave olarak, kimyasal, biyolojik, radyolojik ajan tespit desteği de sunuyor.
KBRN olay sonrasında, bölgenin arındırılmasına ve iyileştirilmesine yönelik olarak kazazedeler üzerindeki etkilerin tahmin edilmesi, tıbbi destek ekiplerine acil müdahaleye ilişkin karar desteği sağlanması ve tahliye modeli oluşturulması imkanı sunuluyor.
KBRN Bilgi Sistemi’nde, KBRN olayının etkileyeceği bölgenin belirlenmesinde hem NATO standartları hem de daha ileri düzey bir yayılım modelleme tekniği olan Lagrange parçacık dağılım modeli kullanılıyor.
Yapılan hesaplamalarda sensör ve dedektörlerden gelen ölçüm verilerinin yanı sıra coğrafi ve meteorolojik veriler de dikkate alınıyor.
Özel ihtiyaçlara yönelik ürün ailesi
KBRN Bilgi Sistemi, hem stratejik seviyedeki NATO, Genelkurmay Başkanlığı, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu gibi kurum ve kuruluşların hem operasyonel seviyedeki örneğin Türk Silahlı Kuvvetleri KBRN Birlikleri ve valiliklerin hem de taktik seviyedeki keşif ve kurtarma ekipleri, arındırma ekipleri ve tıbbi destek ekipleri gibi kullanıcıların ihtiyaçlarını bütünleşik olarak karşılayacak çözümler sunuyor.
Tüm süreçleri kapsayan KBRN Bilgi Sistemi’nin yanında, farklı kullanıcıların görevlerinde özel ihtiyaçlarını karşılayabilmek amacıyla ikaz ve raporlama aracı olan KBRN-Haber, entegrasyon çözümleri sunan KBRN-Köprü ve sahada kullanım için tasarlanan KBRN-Mobil yan ürünleri de geliştirildi.
KBRN-Köprü ile sensör ve dedektörler ile dış sistemlerin KBRN Bilgi Sistemi’ne hızlı entegrasyonu mümkün oluyor ve farklı sistemler ile veri alışverişi en etkin şekilde sağlanabiliyor.
KBRN-Köprü ve KBRN-Mobil ürünleri vasıtasıyla alınan veriler, kablosuz olarak ana sisteme aktarılabiliyor ve olay yönetimi işlevleri doğru veriler ile yakın gerçek zamanlı yapılabiliyor.
Her iki ürün, sahadaki personel tarafından mobil el cihazı olarak kullanılabildiği gibi, zırhlı araçlar veya insansız araçlar üzerine de kolaylıkla entegre edilebiliyor. Bu sayede KBRN savunması kapsamındaki olaya en etkin müdahale sağlanıyor.
KBRN Bilgi Sistemi ürün ailesi, KBRN savunması alanında kullanılabilecek, uçtan uca entegre kabiliyet sunan, yerli ve milli ilk çözüm olarak dikkati çekiyor. NATO standartlarına uyumlu olmanın yanında sivil süreçlerin de dikkate alındığı ve sahadan karargaha tüm kullanıcıların ihtiyaçlarının karşılandığı, yerli veya yabancı muadil bir başka ürün bulunmuyor.
Tehlikeli bölgeye insan yerine o girecek
HAVELSAN Komuta Kontrol ve Savunma Teknolojileri KBRN-BS Ürün Yöneticisi Burcu Türköver, AA muhabirine, KBRN olaylarının, geniş bölgeleri etkileyebildiğini, can ve mal kaybına yol açabildiğini söyledi.
Bu konuda önlem alabilmek amacıyla tehlikeli bölgeye insan göndermek yerine insansız araç göndermek fikrinden yola çıktıklarını anlatan Türköver, şöyle konuştu:
“Bu doğrultuda bir insansız araç tasarladık ve ürettik. Araç üzerine eklediğimiz KBRN’ye ilişkin dedektör ve sensörlerle sahadan alınan verilerin merkezi sisteme aktarılmasını, meteorolojik ve coğrafi veriler de hesaba katılarak gerekli analizlerin yapılmasını sağlıyoruz. Böylece meydana gelen olayın hangi bölgeleri ne zaman etkileyeceğini, yayılım hesaplamalarını ortaya koyup kullanıcılara bir karar destek mekanizması sağlamış oluyoruz.
Askeri alandaki tehditlerde ya da sivil alanda nükleer ya da kimyasal sızıntı gibi durumlarda can ve mal kaybını önleyecek etkin bir mekanizmanın oluşturulmasını hedefledik. İnsansız kara aracını KBRN Bilgi Sistemi yanında otonom sistem çalışmalarında da kullanıyoruz. Otonom sistem çalışmalarında ürettiğimiz aklı test etmek için de bu aracı kullanıyoruz. Çok fonksiyonlu, üzerine yerleştirdiğimiz sensörler neye izin veriyorsa onun için kullanabileceğimiz bir araç. Uzaktan kumandalı olarak birkaç kilometrelik kullanım imkanına sahip.”
Sistemin gerçek zamanlıya yakın çok hızlı şekilde durum teşhisi yapabildiğini dile getiren Türköver, verilerin aktarılmasından itibaren meteorolojik verilerle birleştirip saniyeler içerisinde gerekli yayılım hesaplarını modelleyebildiklerini ifade etti.
Türköver, “Türkiye’de ilk yerli ve milli KBRN Bilgi Sistemi ürünü. Dünyada da tam olarak muadili yok. Çünkü biz hem askeri hem sivil ihtiyaçları bir araya getirip hepsini kapsamayı hedefliyoruz.” dedi.