Yaz tatilinin en büyük sorunlarından biri de okul döneminde öğrenilenlerin unutulması. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) yeni eğitim takvimi düzenlemeleriyle bunu önlemeye çalışsa da bazı eğitimciler, yaz tatilinin hâlâ uzun olduğunu, bu sürede öğrencilerin edindikleri bilgileri unuttuğunu söylüyor. Özellikle birinci sınıf öğrencilerinin okuma-yazmayı bile unutabildiklerini belirtiyorlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Ali Ekber Şahin, tatilde unutmanın önüne geçecek öneriler sıraladı. Şahin, “Yaz tatiliyle birlikte sadece okula ara veririz, öğrenmeye değil. Öğrencilerimiz yaz boyunca günlük öğrenme etkinliklerinden kopmadıkları sürece hem keyifli bir tatil geçirebilecek hem de öğrenme kaybı yaşamayacak” diyor. Prof. Dr. Şahin’in 10 başlıkta topladığı, öğrencilerin hem öğrendiklerini hatırlamalarına hem de yeni öğrenmelerle gelişimlerini sürdürmelerine destek olabilecek önerileri ise şöyle:
OKULA ARA VERİLDİ ÖĞRENMEYE DEĞİL
BU SEFER SİZ ÖĞRETMEN OLUN
1- Öğrendiklerinizi öğretin: Bildiklerimizi başkalarına öğretmek, öğrendiklerimizin kalıcılığını sağlamanın en etkili yolu. Annenize, babanıza, kardeşinize, sınıf arkadaşınıza, komşunuzun çocuğuna ve daha pek çok insana sınıf düzeyiniz ne olursa olsun öğrendiklerinizi öğretme fırsatlarını değerlendirin.
2- Gönüllü olun: Sınıfta başarılı olabilmek için ihtiyaç duyulan sosyal becerilere, yeni kuşaklar ne yazık ki eski kuşaklar kadar sahip değil. Yaz tatilinde bir işte çalışmak veya gönüllü faaliyetlerde bulunmak, öğrencilerin sosyal farkındalıkları ile sorumluluklarının artmasına yardımcı olur. Öğrenilen bilgilerin iş yaşamında ve gönüllü faaliyetlerde kullanılması kalıcılığını etkiler.
3- Meslek sahiplerini gözlemleyin: Bir meslek sahibini, örneğin avukatı, doktoru, aşçıyı, mühendisi, kuaförü, mimarı, çiftçiyi yakından gözlemleyin. Adeta onların gölgesi gibi yaptıkları tüm faaliyetleri izlemeye çalışın. Okulda öğrendiklerinizin onların yaptıkları işlerde nasıl kullanıldığını inceleyin.
4- Ders notlarınızı gözden geçirin: Okul dönemi biter bitmez tüm ders notlarını, materyalleri yok etme eğilimine gireriz. Oysa ki bu notlar öğrendiklerimizi hatırlamamızı sağlayacak değerli bir kaynak. Yaz tatili süresince bu notlara her gün kısaca göz atmak öğrendiklerimizi hatırlamamızı sağlar.
‘MUTLAKA OKUYACAĞIM’ DEDİĞİNİZ KİTAPLARI EDİNİN
5- Keyifle okuyun: “Zamanım olduğunda mutlaka okuyacağım” dediğiniz kitapları edinin. Sınıf ve okul kitaplıklarından, belediye ve halk kütüphanelerinden yararlanın. Okumak beynimizi aktifleştirir. Okuduklarımızla öğrendiklerimiz arasında mümkün olduğunca bağ kurmaya özen gösterelim. Mümkünse ailece, aynı kitabı okuyun ve okuduklarınızı birlikte değerlendirin.
6- Yaratıcı çalışmalar yapın: Motor becerilerinizi çizerek, resim yaparak, bir müzik aleti çalmayı öğrenerek, dans ederek, fotoğraf çekerek geliştirebilirsiniz. Okuma yanında yaratıcı yazma çalışmalarına ağırlık verebilirsiniz. Böylece zihniniz aktif ve zinde kalır, öğrenme kaybı riski azalır.
7- Okulunuz ve sınıfınız hakkında konuşun, tartışın: Okulda veya sınıfta en fazla haz duyduğunuz anları, ailenizle ve arkadaşlarınızla paylaşın. Öğretim yılı boyunca en fazla ilgi duyduğunuz konular hakkında konuşun, bunlarla ilgili daha derin bilgi edinme fırsatları yaratın.
8- İkinci bir dil öğrenin: İkinci bir dil öğrenmenizi destekleyecek her türlü fırsatı değerlendirmeye çalışın. Yabancı televizyon kanallarından dinleme becerinizi geliştirmek için yararlanabilirsiniz. Yine okuma tercihlerinizi düzeyinize uygun olarak ikinci dilde kitaplar için kullanabilirsiniz. Bulunduğunuz yöreye gelen turistlerle veya tatil için gittiğiniz yabancı ülkelerdeki insanlarla etkileşiminiz, konuşma becerilerinizi geliştirir.
SIRTÜSTÜ UZANIP GÖKYÜZÜNÜ İZLEYİN
9- Keşfedin: Dışarıda keşfedebileceğiniz çok şey var. Sınıfta hep sırada oturdunuz. Unutmayın, yere ne kadar yaklaşırsanız o kadar çok öğrenirsiniz. Bir büyüteçle toprakta olup biteni, bitkileri, böcekleri inceleyin. Yere sırtüstü yatıp gündüz açık gökyüzünü ve bulutları, gece ayı ve yıldızları gözleyin. İlginç keşiflerinizi not etmeyi unutmayın.
10- Tatilin tadını da çıkarın: Bu maddelerden sizin için ilginç ve eğlenceli olanları yapmaya çalışın. Tatilde olduğunuzu unutmayın. Araştırmalar, ev temelli uygulamalar ile daha pahalı sınıf temelli yaz okulu programlarının öğrenme kaybı üzerindeki etkisinin anlamlı bir farklılık göstermediğini ortaya koyuyor. Bu önerilerin en azından bir kısmının öğrenciler tarafından dikkate alınması, öğrendiklerini daha çok hatırlamalarına ve yeni bir öğretim yılına daha güçlü başlamalarına destek olur.
NELERİ HATIRLARIZ
Öğrenciler farklı deneyimlerle öğrendiklerini unuttukları gibi okulda edindiklerini de hatırlamayabiliyor. Ancak okulda öğrenilenlerin bir kısmının oldukça kalıcı olduğunu da rahatlıkla fark edebiliriz. Öğrenciler, okulda öğretilmek istenenin gerçek hayattaki yeri ve yaşamlarına katacağı kalite konusunda öğretmenleri tarafından ikna edilirse, öğrenme sürecine etkili şekilde katılır ve öğrendikleri nispeten daha kalıcı olur. Öğretmenlerin sınıf yönetimi becerileri, kullandıkları öğrenme-öğretme yöntemleri; geliştirdikleri eğitim araç, gereç ve materyalleri; uygun ölçme ve değerlendirme yaklaşımları, öğrenilenlerin kalıcı olmasında önemli bir etkiye sahip. Okul ve sınıf ortamı, öğrencilere her zaman öğrenilenleri gözden geçirme ve bunları yeni öğrenmelerle ilişkilendirme fırsatı verir.
AKADEMİK YILIN AYI UNUTULUYOR
Çocuklar, sınıf ve okul ortamından uzun süreli uzaklaştıklarında öğrendiklerini daha fazla unutuyor. Araştırmalara göre, özellikle uzun yaz tatilleri öğrenme kaybının en yoğun yaşandığı dönem. Örneğin, ortalama bir öğrencinin yaz tatili süresindeki öğrenme kaybı, bir akademik yılın yaklaşık bir ayına karşılık geliyor. Bu öğrenme kaybı, matematik dersi için yaklaşık 2.6 ay. Anaokulu, birinci ve ikinci sınıflar arasındaki geçişlerde yazın öğrenme kaybı çok düşükken üçüncü sınıftan sonra sınıf düzeyi arttıkça bunun daha fazla gerçekleştiği, öğrenilenlerin yüzde 25-30’luk kısmının unutulduğu görülüyor. Araştırmaların ortaya koyduğu bir diğer önemli bulgu da öğrenme kaybının ailelerin ekonomik durumlarına göre anlamlı düzeyde farklılık göstermesi. Düşük ekonomik gelire sahip ailelerin çocuklarındaki öğrenme kaybı, orta ve yüksek ekonomik gelire sahip olanlara göre daha fazla. Orta ve yüksek gelire sahip ailelerin, çocukları için yaz tatillerinde sağladıkları öğrenme fırsatı, aradaki bu farkın temel nedeni olarak ileri sürülüyor.
