Onlar, bilime istikamet veren fedakar bayanlar
KOCAELİ Hayatlarının her anında fedakarlık yaparak kendilerini bileme adayan ve Türkiye’nin bir adım ileriye gidebilmesi için gece gündüz çalışan bayan bilim insanları, başarılarıyla göğüs kabartıyor.
“Aklımda bilim insanı olma üzere bir fikir yoktu”
Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Marmara Araştırma Merkezi İklim Değişikliği ve Sürdürülebilirlik Lider Yardımcısı, MAM’ da Kutup Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Burcu Özsoy, “Yüksek lisansımı, bilhassa uydu imajlarından yer yüzündeki değişiklikleri tespit etme tarafında çalışmalarımı başlatana kadar ve üniversitede eğitim çalışmalarımı tamamlarken aklımda bilim insanı olma üzere bir fikir yoktu. Her sorduğum bilimsel sorunun cevabına bir adım daha yaklaştığımda aslında bilimin ne kadar değerli olduğunu anladım. Dünyayı anlamak ismine her türlü sorunun karşılığını bilim insanlarından geçtiğini anladım. Bilhassa yüksek lisans çalışmamdan sonra doktora çalışmamı da yapmaya kadar verdiğimde bilime daha da yaklaştığımı ve bu soruların bilim insanlarından geçtiğini, bizlere muhtaçlık olduğunu anladım ve bilim insanlığı benim için o dakikadan itibaren çok değerli oldu” dedi.
“Yersel ölçümleri Antarktika‘da icra ederken zorlandım”
Kendisinin harita mühendisi olduğunu aktaran Prof. Dr. Özsoy, “Uzaktan algılama imgeleriyle Arktik deniz buzları ve Antarktika deniz buzlarının iklim değişikliği ile ne kadar değiştiği hususlarını çalışmaktayım. Olağan bilgisayarda çalışabiliyoruz. Lakin bu uydu imajlarını doğrulamak ismine alanda da bulunmak gerekiyor. Bu kapsamda 2005 yılında birinci Antarktika seferine katıldığımda Buzkıran gemisi üzerinde bilim insanlarıyla yersel çalışmaları gerçekleştirdim. Hem bayan bilim insanları için hem erkek bilim insanları için alanda her türlü çalışma sıkıntı. Buzkıran gemisinde deniz buzu müşahedelerini Antarktika’da icra ederken başta bir insan olarak başta zorlandım. Sonrasında insan duruma alışıyor. Öteki bilim insanlarıyla ortak çalışmalarda da herkes birbirine takviye oluyor. Doktoramdan sonraki periyotta Cumhurbaşkanlığı himayelerinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı uhdesinde TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi’nin Kutup Araştırmaları Enstitüsünün icra ettiği Antarktika seferlerinde de sefer liderliği ve koordinatörlüğü vazifesini üstlendim. Alışılmış burada devreye bilimsel çalışmaları icra etmek dışında sorumluluk da giriyor. Alanda yapılan çalışmaların dışında liderlik vazifesiyle Antarktika’ya giden bilim insanlarının hem bilimsel çalışmalarının alanda gerçekleştirmelerinin sorumluluğu hem de sıhhatle, emniyetle ülkeye dönmeleri görevini üstleniyorum” diye konuştu.
“Evladıma örnek olmak benim için çok önemli”
Yalnızca bilimde değil, öbür meslek kümelerinde da ‘Adam’ sözünün kullanılmasının kendisine yanlışsız gelmediğini aktaran Prof. Dr. Özsoy, “2010 yılından beri bilim insanı sözünü kullanan ve bu sözün gerisinde olan bir bilim insanıyım. Bence gerçek olan bu. Mesela örnek verebilirim ki ‘Gemi adamı’ deniliyordu, artık ‘Gemi insanı’ tabirine döndü. Hem bayan denizcilerimiz hem erkek denizcilerimiz var. Bu manada ben insan sözünün gerisindeyim. Bilim insanı olmanın yanında tıpkı vakitte bir anneyim. Evladıma bilim insanı olarak örnek olmak benim için çok kıymetli ve bu bahis beni çok keyifli ediyor. Birebir vakitte elde etmiş olduğum bilimsel muvaffakiyetler her vakit oğlumu çok keyifli ediyor. Bilimsel mükafatlar natürel ki bir bilim beşerinin yaptığı çalışmaların en hoş taçlandığı nokta. Bu da ister istemez hem kendimin hem ailemin hem evladımın sahiden çok memnun olduğu noktalar oluyor” biçiminde konuştu.
“Bir çoğumuz bayan bilim insanlarının ismini saymakta zorlanırız”
TÜBİTAK MAM Gereç Teknolojileri, Kimyasal Proses Teknolojileri Başuzman Araştırmacı Doç. Dr. Tuba Erdoğan Bedri ise bayanların tarih boyunca her alanda var olduğunu lisana getirerek, “Tabii bayanlar, bilim insanı olarak biraz daha geri planda kalıyordu. Bunun sebebi de biraz erkek hükümran bilim insanlarının varlığıydı tahminen de. Bir çoğumuz tarihte değerli izler bırakmış erkek bilim adamlarının ismini hatırlar ancak bayan bilim insanlarının ismini saymakta zorlanırız. Bayanlar her vakit vardı. Tahminen cüretlerini toplayıp çok da kendilerini gösteremediler” tabirlerini kullandı.
“Bilimin mesai saati olmadığı üzere anneliğin de mesai saati yok”
Doktoraya başladığı vakit daha fazla okuyunca aslında hiçbir şey bilmediklerini ve daha öğrenecek çok şey olduğunu keşfettiğini lisana getiren Doç. Dr. Tuba Erdoğan Bedri, “Kimya biliminde genelde soyut olarak çalışabildiğiniz üzere sentezlediğiniz bir malzemeyi elinize aldığınızda, onun kullanım alanını gördüğünüzde ve deneyim ettiğinizde çok heyecanlanıyorsunuz. Yapı özelliklerini incelediğiniz ve benim sentezlediğim bu materyalin aslında endüstride yahut teknolojide çok değerli bir boşluğu doldurduğuna karar verdim. Ben aslında hiç zorlukla karşılaşmadım, toplumsal etrafım ve ailemden aldığım takviyeyle. Tek zorluk anne olduktan sonra oldu. Bilimin mesai saati olmadığı üzere anneliğin de mesai saati yok. Zorluğu yalnızca o vakit yaşadım” dedi.
“Kadınlar hayatın her alanına iz bırakacak işler yapsın”
Bilim insanı teriminin, insanoğlu üzere cinsiyetler üstü bir terim olduğunu söyleyen Doç. Dr. Tuba Erdoğan Bedri, “‘Biz bilim kadınıyız’ diye bir yerlerde söylem edilmesinin muhtaçlığını ben hiç duymadım. Zira bilim cinsiyetler üstü ve herkese yakın bir alan. Bayanlar kendilerine inanıp yürekli olsunlar. Bir işi yapmaya karar verdiklerinde ‘Ben bayanım, yapamam’ diye düşünmeyecekler. Büsbütün eşit koşullardayız. Erkekler yaparsa biz de yaparız. Eğitimi hayatlarının her köşesine yerleştirmelerini öneririm. Çocuk yetiştirirken de o denli. Kendi çocuklarının eğitim koçu olan arkadaşlarım var. Eğitim ömür uzunluğu sürecek bir olgu. Eğitim hiç bir vakit uzak kalmasınlar ve hayatın her anına eğitimleriyle iz bırakacak işler yapsınlar” diye konuştu.
“Lise yıllarında biyolojiye olan ilgim öğretmenlerimin dikkatini çekti”
Bilim insanı olduğu için şanslı olduğunu lisana getiren TÜBİTAK MAM Ömür Bilimleri, Medikal Biyoteknoloji Araştırma Kümesi Araştırmacısı Doç. Dr. Hilal Yazıcı Malkoçoğlu da “Ablam benden yaşça çok büyüktü. Tıpkı vakitte onun bütün akademik sürecine çocukluğumda şahit olmuş oldum. Babam her ne kadar bilimin dışında olan bir insan olsa da bilime çok meraklıydı. Konutumuzda bir mikroskop vardı, tabiat kitapları vardı. Bir taraftan onlarla ilgilenirken, bir taraftan ablamın öykülerine şahitlik ediyordum. Lise yıllarında biyolojiye olan ilgim bütün öğretmenlerim tarafından belirlendi ve beni o alana yönlendirdiler” formunda konuştu.
“Kadınlar kendilerindeki gücü fark etsinler”
Bilimin cinsiyeti olmadığını aktaran Doç. Dr. Hilal Yazıcı Malkoçoğlu, “Bilim; ırk, lisan, din, etnik köken, her şeyin üstünde olan bütünleştirici bir öge. Bilimin içerisinde olan beşerler bunun çok da değerli olmadığının farkındalar. Lakin bu bütünleştirici ögenin hem lisana hem de yaşamsal pratiğe geçmiş olması bütün herkes açısından algıyı genişletiyor. Bu da olumlu bir şey. Yani o bilimin bütünleştiricisi ögesini fark etmek kıymetli bir kriter. Bayanlar esasen jenerasyonun aktarılmasında, jenerasyonun devamında kilit noktalar. Tabiat onlara dayanılmaz bir güç vermiş. Kendilerindeki bu gücü fark etsinler ve pes etmesinler. Sonuna kadar vazgeçmeden devam etsinler. Zira hepimiz şiddetli şartlardan geçiyoruz. Fakat bu süreçler, süreksiz süreçler olsun. Onları bertaraf edip kesinlikle yapmak istedikleri işe konsantre olsunlar ve yollarına devam etsinler” tabirlerini kullandı.
