ABD Başkanı Donald Trump, dün İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile Beyaz Saray’da kameralar karşısına geçerek uzun süredir beklenen “Yüzyılın Anlaşması” planının detaylarını açıkladı. “Bugün barışa doğru büyük bir adım atıyoruz” diyen Trump, Doğu Kudüs’ün bir kısmının Filistin devletinin başkenti olmasını ve mevcut Filistin topraklarının iki katına çıkarılmasını teklif etti. Plana göre, İsrail yasadışı yerleşim faaliyetlerini 4 yıl boyunca donduracak. Trump’ın açıklamarı özetle şöyle:
FİLİSTİN’DE ABD KONSOLOSLUĞU
“İki devletli çözüm amaçlıyoruz. İsrail’deki herkesin desteğini almış durumdayız. Detaylı bir harita için ortak komisyon kuracağız. Kudüs, İsrail’in bölünmemiş başkenti olarak kalacaktır. Kan dökülen döneme geri dönmeyeceğiz. Barış taviz gerektirir, ancak İsrail’in güvenliğinin tehlikeye atılmasına izin vermeyeceğiz. İsrail için çok şey yaptım, aynısını Filistin için de yapmazsam bu adil olmazdı. Gelecekteki Filistin devleti için terörün reddi temel koşul. Bu anlaşma, 70 yıl boyunca çok az ilerleme kaydedildikten sonra Filistinliler için bağımsız bir devlet kurmaları yönünde çok önemli bir fırsat. Yeni harita, Filistin bölgesini iki katına çıkaracak ve başkenti Doğu Kudüs’te olan bir devlet kurulacak. ABD de burada gururla konsolosluk açacaktır. Müslümanlar Mescidi Aksa’da özgürce ibadet edebilecekler.”
NETANYAHU MOSKOVA’YA GİDİYOR
Trump ayrıca Filistin lideri Mahmud Abbas’a bir mektup göndererek planın detayları hakkında bilgi verdiğini söyledi. Trump’ın açıklamalarından sonra konuşan Netanyahu, “Başkan Trump’ın önerdiği barış planı, Filistinlilere kendi ülkelerini kurmaları için bir yol sunuyor. Filistinliler bu önerilen yolu kabul ederse, İsrail, müzakerelere hemen başlamaya istekli” dedi. Netanyahu’nun bugün Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i plan konusunda bilgilendirmek üzere Moskova’ya gideceği belirtildi. Bu arada İsrail ordusu, Trump’ın Filistin-İsrail meselesine “çözüm bulmak” iddiasıyla hazırladığı plan öncesi dün işgal altındaki Batı Şeria’da yer alan Ürdün Vadisi’ne ilave asker gönderme kararı aldı. Netanyahu, Filistin toprağı olan Ürdün Vadisi’ni ilhak edeceği vaadinde bulunmuştu.
PLANIN EKONOMİK AYAĞI
Trump’ın damadı ve danışmanı Jared Kushner’in başında olduğu ekip tarafından hazırlanan planın ekonomik ayağı Bahreyn’in başkenti Manama’da Haziran 2019’da düzenlenen çalıştayda açıklanmıştı. Planın ekonomi ayağında, 50 milyar dolarlık yatırım fonu ve işgal altındaki Batı Şeria ile abluka altındaki Gazze Şeridi’ni birbirine bağlayan 5 milyar dolarlık ulaşım koridorunun inşası yer alıyor. Söz konusu paketteki yatırımların 28 milyar dolarlık kısmının Batı Şeria ve Gazze’ye, kalan bölümünün ise Mısır, Ürdün ve Lübnan’a yapılması planlanıyor.
Öte yandan söz konusu tartışmalı plan, Trump ve Netanyahu’nun iç politikada baskı altında oldukları bir dönemde açıklandı. ABD Senatosu’nda Trump’a yönelik azil davası sürerken, İsrail’de de Netanyahu siyasi geleceği için mücadele veriyor. Trump’ın, planı açıklama zamanlamasıyla hem İsrail destekçisi tabanına güçlü bir mesaj gönderdiği; hem de hakkında yolsuzluk nedeniyle yargı süreci başlayan Netanyahu’ya önemli bir destek verdiği yorumları yapılıyor. (Razi CANİKLİGİL / WASHINGTON)
‘BM KARARI TEMEL ALINMALI’
FİLİSTİN Kurtuluş Örgütü (FKÖ) Genel Sekreteri Saeb Erekat, “Yüzyılın Anlaşması” planı konusunda Hürriyet’e yazılı açıklama yaptı. Erakat, “Anlaşma, uluslararası hukuk uyarınca 1967 sınırlarına geri dönülmesi, işgalin sona erdirilmesi, yerleşimlerin sonlandırılması gibi durumlarda mümkün hâle gelir. Birleşmiş Milletler’in kabul ettiği 2334 numaralı karar benzeri metinler temel alınmalı. Böylece iki devletli kalıcı barış söz konusu olabilir” dedi. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) kabul ettiği 23 Aralık 2016 tarihli 2334 no’lu karar, İsrail’in yerleşim hamlelerinin uluslararası hukuka aykırı olduğunu açıklıyor. Karar, İsrail’den Dördüncü Cenevre Sözleşmesi kapsamında işgalci güç olarak Filistin bölgelerindeki aktivitelerini sona erdirmesini talep ediyor. (İlker SEZER)
?
TWİTTER’DAN HARİTA PAYLAŞTI
Anlaşmaya ilişkin Beyaz Saray internet sitesinde yayımlanan raporda Filistin topraklarını gösteren bir harita yer aldı. ABD Başkanı Trump’ın Twitter hesabından da paylaştığı haritada Gazze Tüneli, yeni karayolları, sanayi ve tarım bölgeleri görülüyor. Haritada ayrıca, tüm Müslümanların Mescidi Aksa’da ibadet edebilecekleri vurgusu yer alıyor.
FİLİSTİN: BAŞARISIZ OLACAK BİR KOMPLO
Beyaz Saray’daki açıklamanın ardından Filistinliler plana tepki gösterdi.
Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, “Kudüs satılık değildir. Sizin bu anlaşmanız sonunda başarısız olacak bir komplo” dedi.
İsrail parlamentosunda Filistinlileri temsil eden milletvekili Eymen Avde anlaşma için “iki devletli çözümü tasfiye etme planı” yorumunu yaptı.
Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye, “Filistin ulusal projesini tasfiye etmeyi amaçlayan anlaşmayı reddettiklerini” belirtti.
Fetih Hareketi “Filistin davasını tasfiye etme projesi olan anlaşmayı başarısız kılmak için direnişe başlayacağız” açıklamasını yaptı.
Gazze’de ise sokağa çıkan halk, İsrail karşıtı protesto gösterileri düzenledi.
TÜRK DIŞİŞLERİ: KUDÜS KIRMIZI ÇİZGİMİZ
Plana Türkiye de tepki gösterdi. Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada şu ifadeler yer aldı:
“ABD’nin sözde barış planı ölü doğmuştur. Bu plan, iki devletli çözümü öldürmeyi ve Filistin topraklarını gasp etmeyi hedefleyen bir ilhak planıdır. Filistin halkı ve toprakları parayla satın alınamaz. Kudüs kırmızı çizgimizdir. Kardeş Filistin halkının daima yanında olacağız. Filistin’in kabul etmeyeceği hiçbir planı desteklemeyeceğiz. İşgal politikalarına son vermeden Ortadoğu’ya barış gelemez.”
TÜRK GAZETECİLERE AMBARGO
Beyaz Saray’da düzenlenen basın toplantısına “çok fazla talep olduğu” gerekçesiyle Türkiye’den gazeteciler alınmadı.