Akaryakıt fiyatlarına gelen tarihi zamlar seyahat sektörünü de derinden etkiledi. Eskiden öğrencilerin ve dar gelirlilerin daha uygun fiyatlı olduğu için tercih ettikleri şehirlerarası otobüs yolculukları da hayal olmaya başladı… İstanbul kalkışlı bir yolculuk için en ucuz bilet 150 liraya, en pahalı bilet ise 600 liraya çıktı. Görüştüğümüz otobüs firması yetkilileri, müşteri sayısının yarı yarıya düştüğünü anlattı.
Kamera: Sinan TUNÇ/İSTANBUL
Akaryakıta gelen yüksek oranlı zamlar iğneden ipliğe her şeyin fiyatının yükselmesine neden olurken; bu durumdan en çok etkilenenlerden biri de seyahat sektörü oldu. Son 4 ayda bilet fiyatlarına yaklaşık yüzde 30 zam geldi.
Eskiden öğrencilerin ve dar gelirlilerin daha uygun fiyatlı olduğu için tercih ettiği şehirlerarası otobüs yolculuğu da bütçeleri sarsar hale geldi. Kalabalıklığıyla bilinen otogarlar ve peronlar boş kaldı.
Görüştüğümüz otobüs firması yetkilileri, yolcu sayısının yüzde 50 oranında düştüğü için sefer sayılarını azalttıklarını ancak buna rağmen otobüslerin tam kapasite dolmadığını söyledi. Otobüsçüler, yakıt masraflarından ve köprü, otoyolların giriş-çıkış ücretlerinden dert yandı.
Yolcular ise yüksek bilet fiyatlarından dertli. Çünkü İstanbul’a en yakın illerden olan İzmit ve Çorlu’ya gidip gelmek için sadece yol parasına 300 lira ödemeleri gerekiyor… Van, Hakkari gibi uzak mesafelere gidip gelmenin maliyeti ise yaklaşık 1200 lira…
SÖZCÜ muhabiri, İstanbul’da Esenler Otogarı’nda yolculara ve firma yetkililerine mikrofon uzattı. Yolcular bilet fiyatlarına tepkilerini, firma yetkilileri ise artışının nedenini şöyle dile getirdi:
“KANSER TEDAVİSİ İÇİN ANKARA’YA GİDİYORUM, GEREKİRSE BOĞAZIMDAN KESECEĞİM”
Kanser tedavisi için ayda üç kere Ankara’ya seyahat etmek zorunda olan Ayşe hanım: “Kanser hastasıyım, ayda üç sefer Ankara’ya gidiyorum, biletler çok pahalı. 260 liraya aldım bileti. İlk başta 60-70 liraya gidiyordum, sonra 200 oldu, sonra 250, şimdi de 260… (Fiyat artışları bütçenizi etkiliyor mu?) Üzülüyoruz. Buluyoruz, bulamıyoruz… Tabi 1 ayda 3 sefer gidersen bulunur mu? (Fiyatlar bu şekilde artmaya devam ederse Ankara’daki tedavinize devam edebilecek misiniz?) Ne yapacağım? Boğazımdan kesip yine gideceğim… Yapacak bir şey yok.”
“EMEKLİLER İÇİN GİDİŞ-GELİŞ BİLET ALMAK İMKANSIZ”
Beyhan hanım: “Akçay’dan İstanbul’a geldim, şimdi de Akçay’a geri dönüyorum. Bileti 350 liraya aldım. En son geldiğimde 250 liraya almıştım… Bu fiyatlar tabi ki bütçemizi etkiliyor. Etkilemez olur mu? Emekliler için geliş-gidiş bilet almak imkansız bir şey.”
“ESKİDEN KISA TATİLLERDE MEMLEKETE GİDERDİM, ŞİMDİ GİDEMİYORUM”
Adnan Özçelik: “Mardin’e seyahat ediyorum, bilet için 450 lira ödedim. Önceden çok daha ucuzdu, mazot fiyatlarındaki artışla beraber bilet fiyatları da uçtu. Bayrama daha az gün kala fiyatların daha da yükseleceğini düşündüğüm için erkenden gidiyorum. (Fiyatlar bu şekilde artmaya devam ederse eski sıklıkta seyahat edebilir misiniz?) Hayır kesinlikle. Normalde çok sık gidip geliyordum, şimdi fiyatlardan dolayı bunu yapamıyorum. Mecburuz çünkü… Kısa tatillerde gidiyordum, şu an gidemiyorum.”
“EMEKLİ MAAŞIM 3300 LİRA, 900 LİRA BİLET PARASI VERDİM”
Mustafa Yanbolu: “Eşimle birlikte Çanakkale’ye torunumu görmeye gidiyoruz. Kişi başı 220 lira bilet parası verdik. Önceden 160 liraydı. (Fiyatlar böyle artmaya devam ederse torununuzu sıklıkla görmeye gidebilir misiniz?) Gidemiyoruz zaten. Hasta olduğu için gidiyoruz, hastalık olmasa yine gidemeyeceğiz… Kim istemez torununu görmeyi? (Bu ziyaret size toplamda ne kadara mal olacak?) Sadece bilet parası zaten 900 lira. Toplamda yaklaşık 1500 liraya mal olacak. Emekliyim, 3300 lira maaş alıyorum. 2000 lira ev kirası veriyorum. Çocuklarım olmasa açım…”
“YOLCU SAYISI YÜZDE 50 AZALDI”
Firma yetkilisi Erdal Öztürk: “Geçmiş dönemlerde yoğunluk daha fazlaydı. Motorin ve diğer emtialara gelen zamlar, insanları seyahat etme konusunda zorladı. Önceden daha çok yoğunluk vardı. O zamanlar bu yoğunluğu hissedebiliyorduk. Ekonomik şartlar bunu minimize etti. Yolcu sayısında yüzde 40-50 oranında bir azalış var.
“AKARYAKIT ZAMLARI BİZİ BİLET FİYATLARINA ZAM YAPMAYA İTTİ”
Motorine gelen zamlar, firmaları biletlere zam yapmaya itti. Biz motorine yapılan zamları, bilet fiyatlarına çok az oranda yansıttık. Çünkü şartları biliyoruz. İnsanların ekonomik olarak çok zorlanmaması gerektiğine inanıyoruz. Bu yükü biz kendi bünyemizde absorbe ederek, insanların seyahat edebilmelerini sağlamaya çalıştık.
“MAZOT FİYATLARI DÜŞERSE BİLET FİYATLARI DA DÜŞER”
Geçen seneden bugüne yakıt fiyatlarında yüzde 100’ün üzerinde artış yaşandı. Ancak biz bu artışı bilet fiyatlarına yaklaşık yüzde 30-40 civarında yansıttık. Bizim en büyük yükümüz motorin. Mazota zam geldiği zaman sizin bilet fiyatlarınızın aynı seviyede kalabilmesi çok zor. Mazot fiyatları düştükçe biz de mutlak suretle bilet fiyatlarını makul duruma getireceğiz.”
“BİLET FİYATLARI YÜKSEK OLMASINA RAĞMEN OTOBÜSÇÜ PARA KAZANAMIYOR”
Firma çalışanı Ahmet Bekçi: “Bilet fiyatları çok yüksek. Çünkü akaryakıt fiyatları çok yüksek, giderler çok yüksek; otoban, köprü giriş-çıkış ücretleri… Bu masraflar otobüsçüyü çok mağdur ediyor. Bilet fiyatları yüksek olmasına rağmen otobüsçü para kazanmıyor.
“EN UCUZ SEFER 150, EN PAHALI SEFER 600 LİRA”
En yakın ile en ucuz bilet şu anda 150 lira. Çorlu, İzmit… En pahalısı ise 550-600 lira. Van, Hakkari… Ankara biletleri 300 lira, İzmir biletleri 400 lira. Kısa mesafelere firmalar günde 15-20 sefer yapıyordu, şimdi yarı yarıya düştü. Arabaların hiçbiri de dolmuyor, yarının altında kapasiteyle gidiyor.
“4-5 KİŞİLİK BİR AİLENİN BİLET MASRAFI 5-6 BİN LİRA”
(Kalabalık bir ailenin fiyatları öğrendikten sonra seyahat yapmaktan vazgeçtiğine denk geldiniz mi hiç?) Çok, çok. Bırak uzun mesafeyi, kısa mesafeyi bile gidemiyorlar… Servet lazım… 4-5 kişilik bir ailenin Adana’ya, Hatay’a veya Mersin’e gitmesi için 5-6 bin lira bütçe lazım.
“ÖĞRENCİLERE YEMEK GÖNDEREN AİLELERİN SAYISI ARTTI”
Özellikle kısa mesafeler için hafta sonları yoğunluk oluyordu, genelde öğrenciler tercih ediyorlardı. O yolcuların sayısı yüzde 80 azaldı. Artık öğrencilerin çoğuna, ailelerin verdiği yiyecekleri taşıyoruz. Son dönemde bu talepte artış var.”
