Pıhtılaşma hücrelerinden zengin plazma (PRP), trombosit denilen pıhtılaşmayı sağlayan kan hücrelerinden zenginleştirilmiştir serumdur. Pıhtılaşmayı sağlayan bu hücreler vücuttaki hasarlı dokuların onarımında ve eski haline dönüşebilmesi için gerekli büyüme faktörlerini yapısında ihtiva eder. PRP serumunda ise hasarlı dokularda toplanan trombositlerden kat ve kat daha fazla hücre konsantre haldedir.
PRP yönteminde bu mucizevi serum, kişinin kendi kanı az miktarda alındıktan sonra özel bir dizi işlemden geçirilerek elde edilir ve kişinin kendisine enjekte edilir. Bu yöntem tıbbın birçok alanında kullanıldığı gibi kadın hastalıkları alanında yumurtalık depolarında azalma olan veya erken menapoz tanısı mevcut kadınlarda yumurtalıklara, rahim iç duvarının kalınlaşmadığı durumlarda rahim içerisine uygulanabilmektedir.
Pıhtılaşma Hücrelerinden Zengin Plazma Tarihçesi
Pıhtılaşma hücrelerinden zengin plazma (PRP) uygulamasının tıpta kullanılması ilk olarak kan hastalıkları ile ilgili uzmanlık alanı olan hematoloji alanında başlamıştır . Hematoloji uzmanları, ilk olarak 1970 yılında PRP uygulamasını gündeme getirmişler . Günümüzde yaygın olarak diş hekimliği, çene cerrahisi, ortopedik ameliyatlar, estetik ameliyatlar, cilt yanıkları ya da cilt yaraları ve yumurtalıklardır.
Erken Menapozda Pıhtılaşma Hücrelerinden Zengin Plazmanın Yeri Var mıdır?
Doğal menapoz yaşı ortalama 49 yaş olup, 45 ile 53 yaş arasında değişkenlik göstermektedir. Erken menapoz ise 40 yaşından önce menapozal sürecin başlaması olarak tanımlanmaktadır. 40 yaş altında en az 4 ay süre ile devam eden seyrek adet görme ya da adet gecikmesi durumu ve kan hormonlarından FSH değerinin 25 mIU/ml üzerinde olması ile erken menapoz tanısı konulur. Hastaların şikayetleri değerlendirildiğinde, sıcak basması, uyku düzensizlikleri, duygusal hassasiyet, vaginal kuruluk gibi bulgulara rastlanabilir. Beraberinde genel sağlık sorunlarına hem de doğurganlıkta ciddi problemlere yol açmaktadır.
Erken menapoz nedenleri nelerdir?
Erken menapoz tanılı 10 hastanın 6’sında neden bilinmemektedir. Tespit edilebilen nedenler arasında da en sık neden ailesel nedenler olup; kişinin annesinde, teyzesinde veya kız kardeşlerinde erken menapoz öyküsü var ise erken menapoz riski 4-9 kat artmaktadır. Diğer bir neden kişinin kendi hücrelerine karşı antikor denilen hücrelerin bilinmeyen nedenli gelişerek kendi yumurtalıklara hasar vermesi sonucu yumurtalık rezervi azalması sonucu menapoz süreci hızlanmaktadır. Son olarak genetik nedenler yer almaktadır. Bunun yanısıra sigara kullanımı, aşırı kahve tüketimi de yumurtalık depolarının hızlı tüketimine neden olmaktadır.
Erken Menapozda Tedavi Seçenekleri
Detaylı bilgilendirme yapıldıktan sonra doğurganlık isteği olup olmamasına bağlı olarak ya hormon takviyesi ya da tüp bebek uygulaması yapılabilir. Tüp bebek tedavisinde kullanılan yumurta büyütücü ilaçlar ile yumurta elde etme olasılığı oldukça düşüktür.
Erken Menapozda Pıhtılaşma Hücrelerinden Zengin Plazmanın Yeri Var mıdır?
800‘ den fazla protein molekülü, hormon ve büyüme faktörü içeren PRP serumu hücre çoğalmasını, büyümesini ve farklılaşmasını uyararak dokularda kanlanma artışı, hücre göçü, dokuların çoğalmasını sağladığı keşfinden yola çıkarak tıbbın birçok alanında kullanılabildiği gibi kadın hastalıkları alanında da erken menapoz ve yumurtalık rezervi kısıtlı hastalarda kullanılmaya başlanmıştır. Bilimsel kanıtlar ışığında yumurtalıklara PRP tedavisi sonrası yumurta sayısı artmış, kan hormonlarında iyileşme raporlanmıştır. Sonrasında gerek kendiliğinden gerekse tüp bebek tedavisi sonrasında gebelikler bildirilmiştir.
Azalmış Yumurta Rezervinde Pıhtılaşma Hücrelerinden Zengin Plazmanın Yeri Var mıdır?
Günümüzde özellikle yaşam koşulları ve kadının çalışma hayatındaki yerinin artmasına bağlı olarak çocuk doğurma yaşının ileri yaşlara ertelenmesi azalmış yumurtalık rezervli hastalar ile daha fazla karşılaşılmasına yol açmaktadır. Azalmış yumurta rezervi, üreme çağındaki bir kadının kendi yaş grubundaki diğer kadınlara kıyasla daha az sayıda yumurta kesesinin olması olarak ifade edilebilir. 2011 yılında Avrupa Üreme Tıbbı Derneği düşük yumurtalık yanıtını tanımlamıştır. Buna göre:
1- Belirli yaşın üzerindeki anne adayları (≥ 40 yaş) veya kanser nedeniyle ilaç tedavisi, ışın tedavisi, yumurtalık ameliyatı geçirmiş olmak kötü yumurtalık rezervi için risk faktörü teşkil etmektedir.
2- Daha önceki tüp bebek tedavisi sonrası 3’den az yumurta elde edilmiş olması
3- Azalmış yumurtalık rezerv testi varlığı (Ultrasonografide bakılan yumurta kesesi sayısının 5-7’nin altında olması ve/veya kanda bakılan yumurta rezerv testinin düşük değerlerde olması (Anti Mülleryan Hormon < 1.2 ng/mL)).
Yumurtalık Rezervi Neden Azalır?
Her kadın belirli yumurta sayısı ile doğar ve yıllar içerisinde yumurta mirası giderek tükenir ve ardından menopozal dönem başlamaktadır. Fakat azalma hızı her hastada farklı ivmeye sahiptir. Bu durum iki farklı şekilde açıklanabilir:
1- Ana rahmindeki bırakılan folikül mirasının az olması
2- Çeşitli sebepler ile yumurtalık kaybının hızlı olması ile açıklanabilmektedir .
Azalmış yumurta rezervi riski taşıyabilecek hastalar;
- 35 yaş üstü hastalar
- Ailesinde erken menapoz öyküsü
- Geçirilmiş yumurtalık veya kist ameliyatları,
- Çikolata kistleri
- Kanser nedenli ilaç veya ışın tedavisi öyküsü
- Sigara ve alkol gibi zararlı alışkanlıkların olması
- Kadının fazla kilolu olması
- Frajil X sendromu, mozaik turner sendromu gibi birtakım genetik hastalıkların varlığı.
PRP Tüp Bebek İşlemi Kimlere Uygulanabilir?
Pıhtılaşma hücrelerinden zengin plazma (PRP), henüz çok yeni bir uygulama olmasına karşılık, azalmış yumurtalık rezervi ve erken menapoz tanılı kadınlar için umut vaat eden bir uygulamadır. Bu konuda yapılan bilimsel araştırmalar henüz kısıtlı olmakla birlikte, PRP uygulaması sonrasında olumlu sonuçlar bildirilmiştir.
Pıhtılaşma Hücrelerinden Zengin Plazma İşlemi Ne zaman Uygulanabilir?
Pıhtılaşma Hücrelerinden Zengin Plazma (PRP) tedavisi planlanan çiftlerde PRP uygulaması adet bitiminden sonra herhangi bir zamanda uygulanabilir.
Pıhtılaşma Hücrelerinden Zengin Plazma İşlemi nasıl uygulanır?
Pıhtılaşma Hücrelerinden Zengin Plazma (PRP) tedavisi planlanan kişiden yaklaşık 20 ml kan alınarak özel bir tüpte santrifüj (sıvı ve katı maddelerin ayrışma işlemi) edildikten sonra ayrışan serum kısmı aynı gün içerisinde genel anestezi altında yumurtalıklara uygulanmaktadır. İşlem süresi yaklaşık 15-30 dakika arasında değişebilmektedir. İşlem sonrası 30-60 dakika derlenme odasında takip edilip, herşeyin yolunda olduğundan emin olunduktan sonra hastamız aynı gün içerisinde taburcu edilmektedir. Uygulamanın etki etmesi için 2-6 aylık bir süreçe ihtiyaç duyulmaktadır. Belirli aralıklarla ultrasonografi ve kan testleri ile yumurtalıklardaki değişiklikler kontrol edilmektedir. 4-6 ay ara ile PRP uygulaması tekrar edilebilir.
Pıhtılaşma Hücrelerinden Zengin Plazma İşleminin Olası Riskleri Nelerdir?
Pıhtılaşma hücrelerinden zengin plazma (PRP) tedavisi, yumurtalıklara enjeksiyon henüz yeni bir yöntem olduğu için risklerle ilgili bilgiler oldukça kısıtlıdır. Trombosit denilen kan hücrelerinden zengin serum ayrıştırılıp tekrar aynı kişinin kendisine verildiği için ototransfüzyon olarak tanımlanmakta ve allerjik reaksiyon riskinin minimum olduğu düşünülmektedir. PRP işlemine bağlı riskler enjeksiyon yerinden veya vajinal damaralardan kanama, enfeksiyon, komşu organ yaralanması sayılabilir.
Pıhtılaşma Hücrelerinden Zengin Plazma Uygulaması Öncesi ve Sonrasında nelere dikkat edilmelidir?
Tedavi Öncesi Dikkat Edilecek Hususlar
- Tedavi öncesi en az 8 saatlik açlık süresinin olması
- Tedavi öncesi alkollü içecekler kullanılmaması
- En az 3 gün öncesinden ginkgo biloba (mabet ağacı), kan sulandırıcı ilaçlar, yeşil çay, aspirin ve non-steroidal anti-inflamatuvar (romatizmal) ilaçların kesilmesi gereklidir.
Tedavi Sonrası Dikkat Edilecek Hususlar
- PRP İşlemden sonra 30-60 dakika dinlenip hastalarımız hastanemizden ayrılabilirler.
- PRP işleminden sonra evde 1 gün istirahat halinde olmayı önermekteyiz.
- PRP işleminden 1 gün sonra ılık suyla ve ayakta duş şeklinde banyo yapılabilir.
- Cinsel ilişki yasağı 7 gün devam etmektedir.
- Spor ve ağır iş yapma gibi aktivitelerden kaçınılmalı, ancak hastalarımızı yormayacak günlük işler yapılabilir.
- PRP işleminden sonra günlük beslenmeye devam edilebilir. Kabız olmaktan kaçınmak adına yağlı ve baharatlı yiyeceklerden uzak durmak, çorba ve lifli sebze-meyve gibi sindirimi kolay gıdaları tercih etmek faydalı olacaktır.
Pıhtılaşma Hücrelerinden Zengin Plazma Uygulaması Sonrasında takip nasıl olacaktır?
PRP Sonrası Takip Şekli:
- PRP İşlemden sonra hiç adet görmeyen kadınlarımıza adet düzenleyici önermekteyiz.
- İlk kontrol genellikle ikinci adet döneminde olmakla birlikte bazı durumlarda ilk adet döneminde de kontrol önerilebilmekte.
- Kontrol zamanı genellikle adetin ikinci-dördüncü günleri arasında olmakta.
- Öncelikli kontrol şekli ultrasonografik olarak yumurtalıkların değerlendirilmesi ve daha öncesinde yumurta kesesi (folikül) izlenmeyen kadınlarımızda yumurta keselerinin izlenip izlenmediğinin görüntülenmesidir.
- Bazı durumlarda kan hormon seviyeleri de eş zamanlı olarak değerlendirilebilmektedir.
- Eğer kontrollerde belirgin yanıt izlenmezse, sonraki adet dönemlerinde tekrar muayene önerilebilmektedir.
Pıhtılaşma Hücrelerinden Zengin Plazma İşlemi Kaç Defa Uygulanabilir?
Pıhtılaşma Hücrelerinden Zengin Plazma (PRP) tedavis sonraki kontrollerinde 6 adet dönemi geçmesine karşılık yumurta keselerinde (folikül) herhangi bir değişiklik olmaması halinde 3 defaya mahsus olmak kaydıyla 6 ay aralar ile tekrar edilebilir.
Pıhtılaşma Hücrelerinden Zengin Plazma İşleminden Fayda Görmeme Durumu Söz Konusu mu? Eğer fayda görmezsek, fayda görmediğimize nasıl karar verilir?
Pıhtılaşma Hücrelerinden Zengin Plazma (PRP) uygulamasından sonraki kontrollerinde daha öncesinde hiç folikül izlenmeyen kadınlarımızda 6 adet dönemi geçmesine karşılık yumurta keselerinin (folikül) izlenmemesi durumunda hekimleriniz tarafından PRP işleminden fayda görülmemiş olarak değerlendirilebilirsiniz. Yumurta depoları azalma eğiliminde olan hastalarda PRP sonrası takiplerde yumurta kese (folikül) sayısında belirgin artış olmaması durumu direkt olarak fayda görülmeme durumu olarak tanımlanmamakta, çünkü PRP’nin folikül sayısında artış sağlayıcı etkisinin yanısıra, yumurta kalitesinde de iyileştirici etkisi olabileceğini düşünmekteyiz.
