LİBYA’daki meşru hükümete isyan eden General Halife Hafter, Türkiye ve Rusya’nın çabalarıyla hazırlanan ateşkes anlaşmasını imzalamadan Rusya’yı terk etti. Hafter, kritik görüşmelerin yapıldığı masadan pazartesi akşamı kalkarken ateşkesi imzalamak için önce salı sabahına kadar süre istedi, sonra ise ülkeden sessizce ayrıldı.
Hafter’in Libya’da kalıcı ateşkesin sağlanması ve siyasi görüşmelerin başlatılabilmesi için ilk önemli adım sayılan anlaşmayı imzalamayarak Rusya’yı terk ettiğini önce Arap haber kanalları duyurdu; Rusya Dışişleri Bakanlığı ise daha sonra haberi onayladı. Hafter’in Moskova’daki Rusya Dışişleri Bakanlığı konuk evi Spiridonovka 17 binasından ayrıldıktan kısa süre sonra Dassault Falcon 900 model uçakla Moskova’dan ayrıldığı belirtildi.
SERRAC İSTANBUL’DA ABD BÜYÜKELÇİSİ İLE GÖRÜŞTÜ
Uçağın radar kayıtlarına göre Hafter, Ürdün’ün başkenti Amman’a gitti. Ürdün’ün yanı sıra Mısır, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkeler Halife Hafter’e destek veriyor ve silah yardımı yapıyor. Birleşmiş Milletler’in tanıdığı Ulusal Mutabakat Hükümeti’nin Başbakanı Feyiz es Serrac ise dün sabah İstanbul’a geldi. Serrac’ın, ateşkes görüşmeleri için Rusya’ya gitmeden önce ailesini İstanbul’da bıraktığı, dün Moskova’dan İstanbul’a ailesini almak için geldiği öğrenildi. Serrac, İstanbul’da ABD’nin Ankara Büyükelçisi David Satterfield ile de ikili bir görüşme yaptı. Kulislerde Serrac’ın İstanbul’da bazı Türk yetkililerle telefon görüşmesi yaptığı da konuşuldu.
Hafter’in ayrılışı nedeniyle Türkiye ve Rusya’nın garantörlüğünde imzalanacak ateşkes anlaşmasına ilişkin umutların sönmeye yakın olduğu anlarda Rusya Savunma Bakanlığı’ndan yeni bir açıklama geldi. Bakanlık, Libya’nın doğusundaki gayrimeşru silahlı güçlerin lideri Hafter’in, Feyiz es Serrac yönetimindeki Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti ile ateşkes anlaşmasına olumlu baktığını fakat yerel istişareler için iki güne ihtiyacı olduğunu açıkladı. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ise dün yaptığı açıklamada “Moskova’daki Libya görüşmelerinde kesin sonuca varılamadı ancak çabalar devam edecek” ifadesini kullandı.
‘HAFTER NİYE GİTTİ’ İDDİALARI
Rus İzvestiya gazetesinin diplomatik kaynaklardan edindiği bilgiye göre, Halife Hafter önceki gün Moskova’da gerçekleşen görüşmelerde Ulusal Mutabakat Hükümeti’nden neredeyse ‘beyaz bayrak’ çekmesini istedi. Anlaşmanın altına imza atması için önemli iki şartını, taraflar arasında doğrudan yapılmayan görüşmelerde masaya koyan Hafter ‘Kendi güçlerine başkent Trablus’a girmelerine izin verilerek, yeni Ulusal Mutabakat Hükümeti kurulmasını’ talep etmiş. Hafter’in talepleri arasında ‘yeni yönetimin önce Tobruk merkezli meclisinden onay alması’ şartı da bulunuyor. Buna göre, Hafter’in bir diğer önemli koşulu Türkiye’nin sürecin dışına çıkartılması. Hafter, BM Güvenlik Konseyi kararıyla gözlemci barış gücü konuşlandırılmasını ve Türkiye’nin bu güçte yer almamasını talep etmiş. Öte yandan Almanya, Libya Konferansı’nın pazar günü Berlin’de yapılacağını resmi olarak açıkladı. Almanya Başbakanı Merkel, Cumhurbaşkanı Erdoğan’la birlikte 12 ülkenin devlet ve hükümet başkanlarını Berlin’e davet etti. (Nerdun HACIOĞLU / MOSKOVA)
‘TRABLUS’A SALDIRIYA HAZIRLANIYOR’ İDDİASI
AA’nın yerel kaynaklardan aktardığı habere göre, isyancı Halife Hafter, başkent Trablus’a saldırmak için kentin güneydoğusundaki Terhune’ye takviye güç yığınağı yapıyor. Başkent Trablus’un güneydoğusunda, merkez karargâh olarak kullandıkları Terhune kentine, Birleşik Arap Emirlikleri’ne (BAE) ait zırhlı araçlar ve topların ulaştığı gözlemlendi. Kaynaklar, Hafter’in ateşkesi kabul etmesinden sonra da kendisine verilen desteğin kesilmediğini, bunun da Hafter’in ateşkesi, ‘yeniden pozisyon almak için kabul ettiğini ortaya koyduğunu’ söyledi.
NE OLMUŞTU?
Türk ve Rus heyetler ile Libya’daki taraflar arasında önceki gün Moskova’da görüşmeler gerçekleştirilmişti. Türk heyeti, Libya Başbakanı Feyiz es Serrac ve Libya Devlet Yüksek Konseyi Başkanı Halid el-Mişri ile anlaşma metnini oluşturmuştu. Rus heyeti ise Hafter ve Tobruk merkezli Temsilciler Meclisi’nin Başkanı Akile Salih’i ikna etmeye çalışmıştı. Serrac imzalarken, Hafter süre istemişti.
UZMANLAR NE DİYOR
HAFTER TEK BAŞINA BU KARARI ALAMAZ
Libya’da General Hafter’in Moskova’da taslağı hazırlanan ateşkes anlaşmasını imzalamama kararını Hürriyet’e değerlendiren uzmanlar, “Hafter’in bu kararı tek başına almasının mümkün olmadığı” görüşünde birleşti. (Uğur ERGAN/ANKARA)
Uzman değerlendirmeleri özetle şöyle:
RUSYA’NIN OYUNU MU?
Faruk Loğoğlu (Emekli Büyükelçi): Açıklamalardan, Hafter’in imza atmamasını Türkiye’nin Libya’daki varlığı ile ilişkilendirdiği anlaşılıyor. Hafter’in bu kararında Türkiye’ye olumsuz bakış açısının yanı sıra Libya’da üstün taraf olduğu bir gerçek. Meseleyi bir de şu yönüyle değerlendirmek gerekir: Rusya’nın Hafter’in bileğini bükememesi mümkün mü? Bence değil. Moskova’da masayı kuran Rusya. Rusya Türkiye’siz, İtalya’sız bir Libya arzulamış olmasın. Rusya, (Hafter’in) neden geri dönmesine göz yumdu, bunun ciddi şekilde dikkate alınması gerekir.
DOĞU-BATI DİYE BÖLÜNEBİLİR
Uluç Özülker (Emekli Büyükelçi): Masayı kuran Rusya olduğuna göre, Mısır, BAE ve Suudi Arabistan’ın desteklerini almış olsa da Hafter, Rusya’ya kafa tutabilir mi? Sanmam, çünkü bu Rusya için bir prestij kaybı olur ki, buna da izin vermez. Kaddafi döneminde de Libya’nın doğusu, batısını yani Trablus yönetimini sevmez, Trablus emrine girmeyi benimsemezdi. Şunu düşünmeden edemiyorum: Acaba Berlin’de veya bir başka toplantıda Libya’nın doğu ve batı diye bölünmesinin önü açılıyor olmasın. Şu uyarıyı da yapayım, Hafter masaya dönerse de sakın şaşırmayın. 19 Ocak için planlanan Berlin toplantısına daha vakit oluğunu unutmamak gerekir.
DAHA ÇOK SU KALDIRIR
Nihat Ali Özcan (TOBB ETÜ Öğretim Üyesi): Buzdağının dibindeki meseleyi bilmiyoruz. Hafter’den daha çok ABD’nin, Rusya’nın, S.Arabistan’ın, Mısır’ın ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin ne yaptığını pek bilmiyoruz. Hafter’in tutumu aslında patronlarının tavrının masaya yansımasıdır. Hafter’i destekleyenler arasında telefon diplomasisi olduğunu değerlendiriyorum. Libya bölünmüş durumda. Uluslararası hukuk açısından da bölünmenin tescil edilmesi, küçük de olsa bir ihtimal var. Bugünden yarına olmaz. Pilav daha çok su kaldırır.
TÜRKİYE YİNE ÖNEMLİ AKTÖR
Hüseyin Bağcı (ODTÜ Öğretim Üyesi): Moskova’da barış görüşmelerinin yapılması önemli bir başarıydı. Ancak Rusya’nın Libya’ya kadar inmesini arzu etmeyenlerin olduğunu düşünebiliriz. Öncelikle de ABD ve Avrupalılar. Hafter, daha fazla tavizler elde etmek ve Batı’nın da desteğini almak için meseleyi Berlin’de masaya yatırmak istemiş olabilir. Türkiye’nin Berlin’de de önemli bir aktör olacağını düşünüyorum.
