Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in talimatıyla Rusya‘nın Ukrayna‘da başlattığı savaş, 3 aydır devam ediyor.
Putin, 24 Şubat’ta sabahın erken saatlerinde televizyondan halka hitap ederek ” Ukrayna‘nın doğusundaki Donbas’a özel askeri operasyon” başlattıklarını duyurdu. Böylelikle Rusya‘nın Ukrayna‘ya savaşı başladı.
Rus askeri birlikleri, Ukrayna‘nın Donetsk ve Luhansk bölgelerinden Kiev idaresinin denetimindeki bölgelere, tıpkı anda Rusya sonundan Harkiv, Sumi, Çernigiv bölgelerine, Belarus üzerinden Çernobil bölgesine girdi. Rus ordusu, Kırım üzerinden de Herson ve Melitopol bölgelerine gerçek asker çıkardı. Kiev yakınlarına havadan ve karadan asker sevk edildi ve kuşatma altına alındı.
Savaşın ikinci ayında Kiev’den ve Çernigiv bölgesinden Rus askerleri geri çekildi ve Ukrayna birlikleri, buralarda denetimi yine ele aldı. Başşehir Kiev’de artık hayat tekrar canlanmaya başladı, savaşın gölgesinde olağan yaşama geri dönüş süreci devam ediyor.
Rus ordusu, Ukrayna’daki stratejik bölgelerdeki gayelere yönelik uzun menzilli yüksek hassasiyetli silahları sık sık kullanıyor. Son bir ayda bilhassa ABD ve Avrupa ülkelerinin Ukrayna’ya silah takviyesini artırma kararları ve silah sevkiyatlarının akabinde Rus ordusu, uzun menzilli füzelerin amacını bu silahları taşıyan araçlara ve depolara çevirdi.
Rus ordusu, Ukrayna’ya silah sevkiyatı yapan NATO ülkelerine ilişkin nakliye araçlarının, Rus ordusunun yasal gayesi olduğunu duyurdu. Ukrayna, bu akınlarda sivillerin hayatını kaybettiğini ve yaralandığını duyurdu.
Harkiv direniyor, Mariupol kaybedildi
Rus askeri birlikleri, askeri altyapı tesislerini gaye alırken savaşın başından beri Harkiv ve Mariupol’ü de kuşatma altına aldı. Fakat Ukrayna ordusu, bu kentlerde çok güçlü direniş gösterdi.
Harkiv bölgesinde Ukrayna ve Rus birlikleri ortasındaki çatışmalar hala sürerken Ukraynalı yetkililer, bu bölgedeki kimi yerleşim ünitelerinin denetimini tekrar sağladıklarını açıkladı. Harkiv’de Ukrayna ordusunun direnişi güçlü formda devam ediyor.
Birinci bir ayda Azak Denizi’ne kıyısı olan stratejik kentleri ele geçirmek için ağırlaşan Ruslar, Berdyansk liman kentini ele geçirdi. Savaşın üçüncü ayında Ukrayna’nın Azak Denizi’ndeki en değerli liman kentlerinden Mariupol, uzun bir kuşatma sonunda Rusların denetimine girdi. Fakat Rus ordusu, Mariupol’de Ukrayna’nın güçlü savunmasıyla karşılaştı. Günlerce süren çatışmalarda Mariupol harabeye döndü.
Rusya Savunma Bakanlığı, Azovstal Metalürji Fabrikası alanındaki sığınaklarda saklanarak direniş gösteren 2 bin 439 Ukraynalı savaşçının silah bırakarak teslim olduğunu açıkladı. Ukrayna tarafı ise bu kimselerin esir değişimi kuralıyla teslim olduğunu savundu. Azovstal Fabrikası’nın da alınmasıyla Rus ordusu, Mariupol’ün denetimini büsbütün ele geçirmiş oldu.
Herson’un Rusya’ya referandum ile ilhakı
Rus ordusunun denetimini ele geçirdiği kentlerden biri de Herson oldu. Herson’da Rus rublesinin kullanıldığı bir bölge kurulurken yıl sonuna kadar kentte büsbütün Rus rublesinin kullanılacağı belirtildi.
Herson’un referandum ile Rusya’ya ilhak edilmesi ihtimali gündeme getirildi. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, yaptığı açıklamada, Herson’un Rusya’ya katılması muhtemelliğine dikkati çekerek “Ukrayna halkı, kendi bahtını kendisi belirleyecek.” dedi.
Savaşın tesiri Ukrayna’nın doğusunda hissediliyor
Nisanda Ukrayna’nın doğusuna kayan savaş, tesirini burada ağır biçimde hissettirdi. Ukrayna Genelkurmay Başkanlığının açıklamasına nazaran, Rus askeri birlikleri, Ukrayna’nın doğusundan ilerleyişini artırdı ve birtakım yerleşim üniteleri Rusların eline geçti.
“Özel operasyonun temel emeli olan Donbas’ı özgürleştirmek” hedefiyle güçlerini Ukrayna’nın doğusundaki Donetsk ve Luhansk bölgesine ağırlaştırmaya başladığını duyuran Rus ordusu, taarruzlarına devam etse de çok büyük ilerleme sağlayamadı.
Rus ordusu, Luhansk kentinin idari hudutlarına ulaşabildiklerini açıklasa da Pentagon’dan yapılan açıklamada, Rusya’nın Donbas operasyonunda planladıkları takvimin gerisinde kaldığı tabir edildi.
Ukrayna güçleri de kelamda ayrılıkçıların denetimi altındaki Donetsk ve Luhansk bölgelerine akınlar düzenlemeye devam etti ve sivil kayıplar yaşandı.
Rus topraklarına da Ukrayna’nın kuzeyinden ataklar yapıldı
Bilhassa son aylarda, Rus ordusunun çekildiği Ukrayna’nın kuzey sonlarında, Rus topraklarına yönelik ataklar arttı.
Hudut boylarındaki yerleşim ünitelerine düşen havan mermileri ve hava araçlarının akınları yer yer bölgedeki sivillere ziyan verirken, kimi stratejik noktalar da maksat oldu.
Yılan Adası’nda çatışmalar
Bütün bunlar devam ederken Rusya, Odessa ve Mıkolayiv bölgelerine akınlarını artırdı. Mayısın ikinci haftasından itibaren Karadeniz’de, Ukrayna’nın güneybatısında stratejik bir pozisyona sahip Yılan Adası üzerinde çatışmalar arttı. Savaşın başından itibaren Rusların denetimine geçen Ada’yı almak için Ukrayna ordusu teşebbüslerde bulunsa da şimdi sonuç alamadı.
Rusya Savunma Bakanlığı, 10 Mayıs’ta yaptığı açıklamada, üç günlük çatışmalarda Ukrayna ordusunun toplam 4 uçak, 10 helikopter, 30 insansız hava aracı (İHA), 3 zırhlı savaş gemisi ve 50’den fazla askerini kaybettiğini ileri sürdü.
Savaşın Moldova’ya taşacağı telaşı
Rusya’dan, Moldova’daki Transdinyester bölgesi ile ilgili yapılan açıklamalar, savaşın Ukrayna dışına taşacağı kaygılarını de gündeme getirdi.
Rusya Silahlı Kuvvetleri Merkez Askeri Bölgesi Kumandan Yardımcısı Rustam Minnekayev, “Ukrayna’nın güneyini denetim etmek, Rusça konuşan nüfusa baskı gerçeklerinin olduğu Transdinyester’de bir çıkış yolu sağlayacak.” sözünü kullandı.
Bu açıklamadan kısa mühlet sonra Transdinyester’in kelamda başşehri Tiraspol’deki “Devlet Güvenlik Bakanlığı” binasına, 25 Nisan’da roketatarla hücum düzenlendi. Daha sonra da radyo yayınlarını sağlayan anten kulelerinde patlamalar oldu.
Akabinde Voronkovo köyü civarında 5 Mayıs’ta da benzeri taarruz yapıldı. İki gün sonra tıpkı köyün ve eski hava üssü civarında 4 patlama daha meydana geldiği belirtildi. Kimi siviller bölgeyi terk etti.
Savaşta meyyit sayısıyla ilgili net açıklama hala yok
Savaşın birinci ayında Rus askerlerinden 1351’inin öldüğünü, 3 bin 825’inin yaralandığını bildiren Rus askeri yetkililer, daha sonra bu konuda yeni bir bilgi açıklamadı.
Rus yetkililer, Ukrayna ordusunun da savaş boyunca 23 bin 367 askerini kaybettiğini sav etti. Ukrayna da bugüne kadar 29 bin 350 Rus askerinin öldüğünü ileri sürdü.
Savaştaki sivil kayıplara ait ne Ukrayna ne de Rus tarafı net sayı verdi.
BM’ye nazaran Ukraynalı mülteci sayısı 6,5 milyonu geçti
Birleşmiş Milletler (BM) Mülteciler Yüksek Komiserliğine nazaran, 24 Şubat-22 Mayıs periyodunda, yarıdan fazlası Polonya’ya olmak üzere, Ukrayna’dan 6 milyon 552 bin 971 kişi komşu ülkelere geçti.
BM’ye bağlı Memleketler arası Göç Örgütüne nazaran, çatışmalar nedeniyle her 6 şahıstan biri ülke içinde yerlerinden edildi, toplam sayı ise 7,7 milyon kişi olarak kayda girdi.
BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliğine nazaran ise savaşta 24 Şubat’tan bu yana en az 3 bin 381 sivil ömrünü yitirdi, 3 bin 680 sivil yaralandı.
Ateşkes müzakereleri kesildi
Savaş devam ederken Rusya ve Ukrayna heyetleri, ateşkes sağlanması için 3’ü Belarus’ta, 1’i Türkiye’de olmak üzere 4 kere yüz yüze müzakere yaptı.
Belarus’ta, her iki taraf yalnızca çatışma bölgelerinden sivillerin tahliyesi için insani yardım koridorları konusunda anlaşabildi.
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın arabuluculuk teşebbüslerinin sonucu olarak 29 Mart’ta İstanbul’da yapılan müzakereler sonucunda Ukrayna tarafı, Rus tarafına gelecekteki mümkün yazılı muahedenin unsurlarını teslim etti.
Kelam konusu metinde Ukrayna’nın NATO’ya katılmayı reddetmesi, Ukrayna’nın tarafsız statüsünü sabitlemesi, nükleer silahlar ve öbür kitle imha silahlardan vazgeçmesi, yabancı askeri birlikler ve üslerin ülkeye konuşlandırılmasının reddedilmesi ve Rusya da dahil olmak üzere garantör devletlerin isteğiyle Ukrayna’da askeri tatbikatlar yapma mecburiliği yer aldı.
Güvenlik garantilerinin Kırım ve Donbas toprakları için geçerli olmayacağı, bunun karşılığında da Ukrayna’nın AB üyeliğine itiraz edilmeyeceği sözleri yer aldı.
Ukrayna tarafı, 17 Mayıs’ta savaşın başlamasından bu yana Ukrayna’daki durumun çok değiştiğini ve Rusya ile müzakereleri askıya aldıklarını duyurdu.
