Ukrayna‘nın tarihi, kozmopolit tatil kenti Odessa; hava saldırısı sirenleri, denetim noktaları, mahalle devriyeleri ve denizden, havadan yahut karadan Rus saldırısı olacağı endişeleri ortasında adeta Kremlin’e meydan okurcasına, tekrar o rahatlığıyla ünlü, eski tatil yeri havasına kavuşmaya çalışıyor.
Kent merkezi yakınlarında, alt kattaki karanlık bir yerde bir bar iskemlesinde oturan müzik eleştirmeni Oleksandr Proletarskyi, “Müzik hayattır. Müzik susturulduğu vakit her şey olabilir. Müzik aklımızı muhafazanın yollarından biri” diyor.
Fakat Odessa’da kulüplerin, kıyı restoranlarının ve manikür salonlarının kısa mühlet evvel tekrar açılması, yalnızca bir meydan okuma ya da ekonomik bir gereklilik değil. Tıpkı vakitte lokal halkın Rusya’ya karşı savaşta, en azından burada, Karadeniz kıyısında kendilerine olan itimatlarının arttığını gösteriyor.
Aleksander Hodoseviç, enstrümantal müzik yapan bir kümenin davulcusu. More Music kulübünde bir saat çaldıktan sonra arkadaşlarıyla otururken, “Şehrin hayata döndüğünü hissediyorum. Sanırım kaygılar biraz da olsa azalıyor. Beşerler bizi koruyan ordumuza inanıyor, kendilerini rahat ve inançta hissediyorlar. Rus ordusunun kazandığını düşünmüyorum” diyor.
Daha yeni açılan yerde, dinleyicilerin sokağa çıkma yasakları başlamadan evvel meskenlerine dönebilmeleri için akşama gerçek canlı (ve canlı olarak internetten izlenebilen) konserler düzenleniyor.
Kentin kuzeyinde, yazın turistler ortasında tanınan olan plajda, denize giden yol artık dikenli teller, mayınlar ve kum torbalarıyla kapanmış durumda.
Bir uçaksavar silahının başında duran 27 yaşındaki Ukraynalı asker Anatolii, “Rus gemileri gördüm, ancak geri çekildiler. Onlar için tehdit olduğumuzu biliyorlar. Üzerimize roketlerle birçok defa ateş açıldı. Bomba atan insansız hava araçları da vardı. Ancak burada başarılı olamayacaklar. Hele bir kıyıya çıkmaya kalksınlar da görsünler, bedelini ağır ödetiriz” diyor.
Odessa’da kendine itimadın artmasının bir mantığı var.
Rusya’nın Karadeniz kıyılarındaki ilerlemesi durdu. Mykolaiv kentindeki Ukrayna birlikleri yalnızca stratejik köprülerini korumakla kalmadı, şu anda da Rus güçlerini doğuya çekilmeye zorladığı yolunda haberler alınıyor.
Rus kuvvetlerinin bir ay evvel ele geçirdiği birinci kent olan Herson’da işgalci güçler sivil protestoculara karşı orantısız güç kullanmakla ve asayişi korumak için mahallî başkanları tutuklamak ya da kaçırmakla suçlanıyor.
Herson’da üniversite öğretim görevisi olan Lada Danik, Skype üzerinden bir görüşmede, “Gaz, duman peletleri ve sersemletici el bombaları atmaya başladıkları vakit, koşmaya başladım. Çok korkutucuydu” dedi.
“[Ruslar] protestocuların ve aktivistlerin yaşadıkları yerlere ve meskenlerine giderek adam kaçırmaya başladı. Daha tehditkar teknik ve taktiklere başvuruyorlar. Panikte olduklarını düşünüyorum” diyor.
Ukraynalı askerlerin Mykolaiv ve Voznesensk üzere yerlerde Rus kara kuvvetlerinin batıya ilerlemesini durdurmaları Odessa’da büyük bir minnetle karşılandı. Pekala ya denizden bir çıkartma yapılırsa ne olacak?
Güvenlik uzmanı Hanna Shelest, kentteki “Moskova yanlısı önderler, savaşın birinci günlerinde teslim olmayı tasarlamış olsalardı, Odessa Rusya’nın eline geçerdi” diye düşünüyor. Fakat artık ortada bu türlü bir seçenek yok ve Rus askerlerinin karada bir üs edinmeden denizden akın düzenlemekte zorlanacaklarına inanıyor.
Shelest, “Bu bana imkansız geliyor. Teknik şartlara, stratejik yere bakarsanız, Odessa hiç bir vakit (denizden) kolay kolay alınacak bir kent olmadı. Tarih pek çok defa bunu kanıtladı” diyor.
Bu ortada, kentte, yeraltı mezarları – tahminen de son 200 boyunca kazılan 2500 kilometrelik yeraltı tünelleri – bir defa daha muhtemel hava hücumlarında sığınak olarak kullanılmaya hazılanıyor.
İki dünya savaşında ve Rusya’daki iç savaş sırasında, savaştan kaçan aileler ve partizanların sığındığı bu küf kokulu labirent üzere tünellerde artık karanlık köşelerde yiyecek sandıkları ve yataklar bulunuyor.
46 yaşındaki lokal tarihçi Maksim Baranestski, yeraltında kum sarısı duvarlara feneriyle ışık tutarken, “Burada 1940’lardan kalma duvar yazıları var. Şunda ‘Faşistlere Ölüm’ diyor” diye gösteriyor.
Lakin Odessa’daki umut, tarihin tekerrür etmeyeceği ve Rusya’nın kıyı boyunca batıya yanlışsız ilerlemesinin engelleneceği tarafında.
