Sanatçı Erhan Yazıcıoğlu ile röportaj
Sanatçı Erhan Yazıcıoğlu, hayatının bilinmeyen tüm taraflarını anlattı:
“1974 yılında takıma beni Muhsin Beyefendi aldı, bu birinci onurumdur. 2014 yılında da onun koltuğuna oturmak çok daha büyük bir onurdur”
“Bekleriz tiyatroya. Tiyatro hayattır. Sanat yaşatır, iyileştirir”
İSTANBUL (AA) – DİLEK DALLIAĞ – Kent Tiyatrolarına 17 yaşında figüran olarak giren ve Genel Sanat Direktörlüğüne kadar yükselen Erhan Yazıcıoğlu, oyunculuğunu, “Ben rolün kostümünü giymeye çalışıyorum. O kostümü omuzlarıma oturtmaya, düğmelerimi ona nazaran iliklemeye çalışıyorum. Oyunculukta bu çok değerlidir. Umarım bizden sonra da herkes önemser.” kelamlarıyla tabir etti.
Sanatla iç içe 54 yıl geçiren, Hababam Sınıfı üzere kıymetli üretimlerde, ünlü isimlere 30 yıl dublaj yapan sanatçı, 4 kere yendiği kanser hastalığını, hayatında yaşadığı kırılma noktalarını ve hayatının bilinmeyen tüm taraflarını AA muhabirine anlattı.
SORU: Bizi şık bastonunuzla karşılayıp konutunuzun kapısını açtınız, sağ olun.
Erhan Yazıcıoğlu: “Teşekkür ederim, bu meskene de gelen birinci konuk sizsiniz. Tahminen gelecek günlerde lazım olur diye, başladım prova yapmaya. Oyunda da gerçi provasını yaptım fakat şimdi gereksinimim yok. Ancak şöyle bir kıymeti var. Volkan Severcan bunu, emekli olduğum gün ‘ustalık asası’ ismiyle bana armağan etti. Bunun aslı Topkapı Sarayı’ndaymış. Hem taşımayı, hem dokunmayı seviyorum, kıymetini de seviyorum alışılmış.”
SORU: Anton Çehov’un 1904 ‘te birinci defa sergilenen oyunu Vişne Bahçesi’yle seyirci karşısındasınız, neler söyleyeceksiniz?
Erhan Yazıcıoğlu: “Evet, 17 Ocak’ta sahnelenmiş ve biz o gece sahnedeydik ve hatta seyirciyle paylaştık bu tarihi anıyı.”
SORU: Ben de izledim. Tam olarak klasik formda sahneye koymuşsunuz sanırım.
Erhan Yazıcıoğlu: “Aslında biraz daha seyredilir hale getirdi Bora Severcan. İki kardeş biraz adaptasyona uğrattılar yapıtı ve çok da yeterli oldu bu türlü. Daha rahat seyredilir hale geldi. Belgi Paksoy’un Türkçesi zati harikuladedir ve bütün Rus klasiklerini Türk tiyatrosuna ve Türkçeye kazandırmış bir insandır. O da geldi, iki gün üst üste seyretti. Bize çok hoş iltifatlarda bulundu. Onun çevirisiyle 1987’lerde oynamıştık. 6 yıl daima oynadık. İnanılmaz bir takımdı.”
SORU: 35 yıl evvelki oyunda siz genç uşak Kanun’u oynarken, sizin artık oynadığınız Firs rolünüzü sanırım İsmet Ay oynadı değil mi?
Erhan Yazıcıoğlu: “Evet o devir Kanun’u oynuyordum. İsmet Ay, evet o da göçtü. Vallahi benim için çok değişik hisleri içimde yaşatan bir oyun. Merhum olanları hasretle, onlardan öğrendiklerimle, onurla anıyorum. Zira ben o vakitler otuzlu yaşlardaydım ve talebe sayılırdım. Bu yaşta da hala öğrenmeye açığım, gençlerden öğrenecek çok şeyimiz var. Gençlerin de bunu kabul etmesi ve bizden ne çok şey öğreneceklerinin artık akıllarına yatması gerekiyor. Ortaya bir ironi sıkıştırdım. Evet, 87 yaşında Firs’i oynuyorum. Lakin çok döküntü ve titreyen biri değil. Ortada sırada elimi titretiyorum.”
“Tiyatro fevkalâde bir meslek”
SORU: Yaşlılığın getirdiği bedendeki eğilme, bükülme biçimini yansıtmaya çalışmış tıpkı vakitte da meskeni ve aileyi terk etmeyen bir duruş haline getirmişsiniz rolünüzü muvaffakiyetle.
Erhan Yazıcıoğlu: “Teşekkür ederim. Yani ben rolün kostümünü giymeye çalışıyorum. O kostümü omuzlarıma oturtmaya, düğmelerimi ona nazaran iliklemeye çalışıyorum. Oyunculukta bu çok kıymetlidir. Umarım bizden sonra da herkes önemser. İhtilalin ayak seslerinin Rusya’da kendini aşikâr etmeye başladığı bir periyotta; güçlü lakin bunu fark etmeyen, kolay kolay para harcayan uçarı bir bayanın eline doğan Firs’in direnmesi, bedeniyle birlikte çökmeye başlaması ve meskenin terkedildiği devirlerde tek başına bırakılmanın hüznüyle güya kendi kendini öldüren bir adam diye vasıflandırıyorum. Zira onun kadar kimsenin yüreğine oturmuyor bu terk edişler, bu ülkedeki değişim ve değişik hava. Bir çınar olarak düşünülürse, o vişne bahçesinin her kütüğüne sarılan gencecik bir kahya iken vazifeye başlayıp, bütün çocukları, torunları eline doğmuş bir adamın bu ihtilali reddedişi, parayla hiç işinin olmaması, sonradan görme zenginlerin bu mesken üzerinde hak tez edip, sonuçta meskeni satın almaları, bütün ailenin göçüşü ve Firs’in yalnız kalışı. Birçok ülkeye adaptasyonu yapılabilir.”
SORU: Aslında burada periyodun burjuva, emekçi sınıfı ve aristokrasinin ortasındaki o zamansızlık anlatısı bugüne de yansıyor galiba değil mi?
Erhan Yazıcıoğlu: “Kararsızlık da yansıyor. Biri diğer bir havadan, kapitalizmden, sosyalizmden kelam ediyor. Lakin sonuçta beşerde birleşiyor bütün bunlar. Ben hala o denli düşünüyorum. İnsanın fikri ne olursa olsun, ömür hakkı var ve o ömür hakkının içinde de inandıklarını söyleme hakkı var.”
SORU: Firs burada çöküşün olduğu Rusya’yı mı temsil ediyor sizce yoksa aristokrasinin timsali mi?
Erhan Yazıcıoğlu: “Firs, aslında hem halkı temsil ediyor hem de burjuvanın bir ayağını, bir piyonunu temsil ediyor. Hem de ortada o denli laflar ediyor, belirli ki ülkesindeki siyaseti takip ediyor. ‘Eskiden, bizim gençlik devrimizde ne halk işverenden korkardı, ne işveren halktan korkardı.’ diyor. Bunun üzere çok hoş laflar ediyor. O son felaketten evvel baykuşla ilgili bir ironisi var; ‘Hem baykuş ötmüş, hem semaverin uğultusu bütün ülkeyi sarmıştı.’ diyor. Yani halk semaverini kaynatıyor ve o ortada bir baykuş ötüyor. Yani felaketin ayak sesleri olarak vasıflandırıyor. Çehov bir kara güldürü yazmış aslında. Dünyanın en değerli müelliflerinden biridir.”
SORU: Tiyatroda farklı karakterlere, yaşlara bürünmenizin yanı sıra birebir yapıtta, farklı yıllarda farklı karakterle de yeniden seyircinin karşısına çıkabiliyorsunuz değil mi?
Erhan Yazıcıoğlu: “Olağanüstü bir meslek. Sevmeden yapılmaz. Zorlukları olağan ki var her mesleğin olduğu üzere. Mesela ben yaşımı göstermiyor isem bunu tekrar tiyatroya, tiyatronun beni yukarda tutuşuna borçluyum. Türkçemi ona borçluyum. Zira tiyatro, oyunculuk, evvel kendi öz lisanını hoş kullanmak demektir. Ses hoşluğundan kelam etmiyorum, vurgusuyla, tonlamasıyla, varlıklı söz haznesiyle gerçek kullanmak gerek. Bu zenginliği yalnızca tiyatro, sinema ve dizide değil aile ortasında da göstermek gerekiyor. Sevgilinle, eşinle, çocuğunla konuşurken de göstermek gerekiyor. Hakikaten artık 4 yaşındaki torunum o kadar güçlü bir Türkçe ile konuşuyor ki, ben şaşıp kalıyorum. Müge dönüp bana bakıyor, ‘Sen.’ diyor. O denli cümleler kuruyor ki. Bir akıl dolu esasen ancak Türkçeyi nereden öğrenebilir? Nereden alabilir? Daha yeni yuvaya başladı. Annesi babası da şaşırıyor. Fevkalâde. Tahminen de kalıtım olarak benden almış olabilir, aile içindeki konuşmalardan beynine almış olabilir. O yüzden ben ailelere, halka, gençlere daima diyorum ki, çocuklarınızdan hiç değilse birini ya da hepsini kesinlikle sanatın bir koluyla ilgilendirin. Meslek olarak seçmesi kural değil. Zira sanat, onun toplumsal hayatını, lisanını, başını çok zenginleştirecek, çok büyük faydası olacak. O yüzden daha doğar doğmaz yönlendirsinler. Zira bizi kurtaracak olan sanattır. Sanatı kurtaracak olan da genç beyinlerdir. Genç anne babaların bu çocukları yönlendirmesidir.”
“Volkan Severcan, ‘Bizim tiyatromuz senindir, istediğini yap.’ dedi”
SORU: Sahnekarlar ile “Çehov Kabare”, “Aşk-ı Memduh” ve tek kişilik “Fikrim Firarda” oyunlarında yer aldınız. Sahnekarlar, yani Volkan – Bora Severcan ile nasıl bir ortaya geldiniz? Öncesinde tiyatroya ne kadar orta vermiştiniz?
Erhan Yazıcıoğlu: “Çok orta vermedim. Sağ olsun, ben tiyatroyu ihmal etmedim, tiyatro da beni ihmal etmedi. Volkan yıllarca yerli ve yabancı dublajlarda benim asistanlığımı yapmıştı, tiyatroda. Birebir vakitte çok düzgün bir müzisyendir. Bora’yı da bir baba üzere, uygun yetiştirmeye çalıştı. ‘O benim evladım.’ der zati. Onun evladı, benim evladım oluyor. Basitçe tartışabiliyoruz. Esasen daima bana fikir sorarlar. Emekli olana kadar bana dokunmadılar lakin emekli olduğum gün, ‘Baba gel. Bizim tiyatromuz senindir. İstediğini yap, istediğini yönet. Ne yaparsan yap.’ dedi. Bu beni çok memnun etti olağan. Bu ustalık asasını da elime verdi. Onlarla kopmaz bir bağ oluştu. Babasıyla beni tanıştırırken, merhum oldu artık, ‘Babam, babam.’ dedi.”
SORU: Ne hoş, bu türlü duygusal bir bağ ve kıymetli hisler alışılmış bunlar.
Erhan Yazıcıoğlu: “Yaşlandıkça artıyor. O yüzden Severcanlar ile bu türlü kopmaz bir bağ var. Bora da Çehov’a takıntılıdır. Çehov’un onda olmayan bir kitabını buldum verdim geçen ay ona. Sanıyorum yeniden bir Çehov ya da Shakespeare yapılabilir. Shakespeare de bir dünya dehası. Hakkında bir sürü şey söyleniyor, o yazmadı falan diyorlar lakin ne olursa olsun. Yazanın ismi Shakespeare ve bütün bunları bizim gençlere göstermemiz gerekiyor. Bizim misyonumuz bu olmalı. Şayet hala sahnede dik durabiliyorsak, hala gücümüz varsa, emek sarf ediyorsak buna, bunları paylaşmamız lazım. Yaşlı oyunculara da sahip çıkmamız lazım. Zira oyuncunun yaşlısı, emeklisi olmaz. Bunu hala idrak edemedi ne yazık ki idarelerimiz. Biraz idrak etseler, beni 65 yaşında emekli etmezler. Zihni Göktay’a 65 yaşında ‘Git meskeninde öl.’ demezler. Yargıçlar, hekimler, insan hayatıyla oynayanlar 72 yaşında emekli oluyor, biz 65’te. Ben hala 80 sayfayı ezberleyip sahneye çıkabiliyorum. Yeni provaya giriyoruz artık mesela. Yeni bir oyun ve 3 kişilik. Habire sahnedeyiz. Yani sen benim dimağımdan kuşkulanamazsın, sen bana iş göremezsin diyemezsin. Siyasete girdim lakin bir cümle ile çıkacağım; hiçbir hükümetin programında sanata ayrılmış 10 sayfa yok. Lütfen ya! Şu sanat çok değerli. Dünyaca çok düzgün tanınan ve insanların sanatla küllerinden tekrar doğduğu ülkeler var. Biz de onlardan biri olalım. Sanatla üretelim ve lütfen programlarınıza hangi parti olursa sanatı lütfen koyun bir kenara.”
SORU: Dublaj ve seslendirmeden biraz bahsedelim. Hababam Sınıfı serisi, Muhsin Beyefendi, Zeki-Metin sinemalarının dublaj direktörü olarak çalıştınız. İkincisi, Nuri Alço, Bülent Ersoy, Çoşkun Göğen, İbrahim Tatlıses, Ahmet Özhan ve yabancılardan Kris Kristofferson’ın sesiydiniz değil mi?
Erhan Yazıcıoğlu: “Harrison Ford, Alain Delon da var. Evet, 30 yıl bilfiil dublaj yaptım fakat o ortada radyoya da yetiştim. Orada da çok çalıştım. Tiyatroda hiç boş kalmadım. Bazen 2-3 oyunda rol aldım. Bu güçle ben bir sürü hastalığı yendim. Ben bunları kendime yüklemişim. O güç hiçbir halde beni yıkmadı. Yıkacağını da zannetmiyorum. Daha bir 10 sene sahnedeyim diye düşünüyorum, umut ediyorum. Fakat sahiden umut var bende, bir genç oyuncu olarak.”
SORU: Başta Hababam Sınıfı serisi olmak üzere hepsi çok pahalı sinemalar, bize anlatacağınız anılarınız var mı?
Erhan Yazıcıoğlu: Var, olmaz mı? Ertem Eğilmez üzere süper bir adam tanıdım. O küfürbazlığının içinde duygusallığı, yardımseverliği, işi bilmesi. Mesela birçok direktör dublajdan anlamaz, bilmez. O, onu da bilirdi. Bize bırakmazdı, kesinlikle uyarırdı. Onun dışında Adile Naşit, Münir Özkul, Kemal Sunal… Kemal, cimri diye bilinirdi lakin bana daima yemek ısmarlayan bir ağabeyimdi benim. O yüzden kimse cimri diyemez ona.”
SORU: Stüdyonun içinde neler yaşardınız? Hepsine Allah rahmet eylesin. O günlere geri dönelim. Mesela kayıt dışı sohbetleriniz neler olurdu mesela?
SORU: Hakikaten mi?
Erhan Yazıcıoğlu: “Tabii. Dublajda gelir, boş vakitlerinde kazak örer, onu armağan eder. ‘Bana bir şey armağan etmedin ağabey.’ derdim. ‘Sana ben çorap öreceğim.’ sıkıntısı. Oradan oraya giderdik. Bütün Türk sinemalarının dublajını da yönetir, ben konuşurdum. Konuştuğum sinemalar de kırkı geçmiştir.”
“Muhsin Ertuğrul’un koltuğuna oturmak, hayatımın en büyük onuruydu”
SORU: Babanızın karşı çıkmasına karşın on yedi yaşınızda figüran olarak girdiğiniz Kent Tiyatroları’nda Genel Sanat Direktörlüğüne kadar yükseldiniz. Hislerinizi alabilir miyiz?
Erhan Yazıcıoğlu: “Hayatımın en büyük onuruydu. Figüran girdiğim yere ‘Gel Muhsin Ertuğrul’un koltuğuna otur.’ dediler. Bir müddet oturamadım. ‘Daire Lideri Abdurrahman Şen, kulakları çınlasın, ‘Hocam otursana.’ diyor. Salih Efiloğlu, müdür. Dedim ki, ‘Durun ben bir hazmedeyim. Mutfak bilgimle beni keşfettiniz. Bu işi becereceğime inandınız ve getirdiniz beni. Ancak benim evvel şöyle bir nefes almam lazım.’ dedim. Muhsin Bey’i düşünmeye başladım.
1974 yılında takıma beni Muhsin Beyefendi aldı, bu birinci onurumdur. 2014 yılında da onun koltuğuna oturmak çok daha büyük bir onurdur. Büsbütün Muhsin Bey’den öğrendiklerimi ve Gencay Gürün’den çağdaşlaşmış tiyatroyu öğrenmenin katkılarını sundum 2 yıl boyunca. Sonra da kendi isteğimle istifa ettim. Natürel bu istifa beklenmiyordu. Çok reaksiyon gördü açıkçası beni oraya getirenler tarafından. Fakat benim, onurlu bir adam olarak, bin bireye verdiğim kelamı onlar da bana vermişti. Onlar bana verilen kelamı tutamadı. Ben de çocuklarıma, teknik takımıma tutamadım. İstifa etmem gerektiğine inandım. Zati emekliliğime de 6 ay kalmış. Sessiz sedasız lakin iz bırakarak çok uygun bir repertuvar yaparak… Muhsin Bey’in bütün kelamlarını ve argümanlarını gerçekleştirdim. Tiyatro gişeden başlar. Tiyatronun gelecekteki seyircisi çocuktur, çocuk tiyatrosudur. Bunlara değer verdik. Kerem Yılmazer’in ismini vererek bir okul açtık. Muhsin Bey’in çok isteyip yapamadığını, Üsküdar’da Kerem Yılmazer’in ismiyle açtık. O süper insanı da unutturmamak için. Bütün bu hoş şeyleri doğal bizim topluluk nankördür, nankörce karşılayabilir. ‘Canım ne yaptı ki?’ dendiğini de duyabiliyorum. Onları nankörlükleriyle baş başa bırakıyorum. Ben hala ayaktayım. Hala vazife verilirse 75 yaşında da olsam tekrar oranın başına geçmeyi sevinçle karşılar ve kabul ederim.”
SORU: Kent Tiyatrolarında sizden sonra da değişim daima oldu ve süreklilik olmadı değil mi?
Erhan Yazıcıoğlu: “Evet uzun müddet kalıcı olmuyorlar. Zira kaynayan bir kazan. Kimse rahat durmuyor, kimse yalnızca işini yapmıyor. ya siyasetle ilgileniyor, siyasetle tiyatroyu kullanıyor, siyaset sayesinde. O denli arkadaşlarımız da var susturamadığımız. ‘Bir dur, edebinle otur, yalnızca işini yap. Düşünceni gerekli yerlerde ortaya koy, tiyatroyu kullanarak değil.’ dediğimiz arkadaşlarımız yüzünden de biraz tiyatroya siyaset bulaştı ne yazık ki. Biz de istediklerimizi elde edemedik. Yeni takım, üst takım, yeni bir mukavele, yeni bir yönetmelik… ‘Tiyatroyu tiyatrocular yönetir.’ der Muhsin Ertuğrul. Son yıllara kadar tiyatroyu tiyatrocular yönetti. Sonra birtakım şeyler değişti. O yüzden geldiğimde de her yere Muhsin Bey’in ismini ve kelamlarını yazmıştım. Sonra gelen arkadaş kaldırmış.”
SORU: Bir periyot televizyonda “Seç Bakalım” yarışıyla magazin ve tanınan dünyanın da nabzını tuttunuz, neler yaşadınız?
Erhan Yazıcıoğlu: “Evet, kırk yaşlarındaydım galiba. Dublajın, reklam dublajlarının ve reklam oyunculuğunun ağır olduğu bir periyot ve bu türlü bir şey çıktı. ‘Maslak’ta lüks bir otelde sizinle tanışmak isteyen Amerikalılar var.’ dediler. ‘Benim İngilizcem yok, konuşamam.’ dedim. ‘Tedbir aldılar. Gel bakalım.’ dediler. Gittik 3 aday vardı. Hepsi başka farklı odalara alınmış. Bir imtihan üzere sohbet gerçekleştirildi. Herhalde benim çenem ve sesimin rengi yüzünden de beni kabul etmiş olabilirler diye düşünüyorum. İnsan bağları alışılmış ki çok kıymetliydi o formatta. Gerinde bir sürü insan değişik kostümlerle, onlarla diyalog kuracaksın, onları açacaksın, espri üreteceksin. Mesela Amerika’dan, ‘Tekstin müellifi kim?’ denmiş. Demişler ki ‘Tekst yok. Adam orada kendi konuşuyor.’ O denli bir şey yoktu. Sıcak bağlantılarımla birkaç sene gitti.”
“Bir kırılma noktası birinci kanser. Sonra alıştım. 2. 3. 4… Onları yendim”
SORU: Kitabınız “Kenar Mahalle Delikanlısı”nda da hayat öykünüzü anlattınız. Yedikule’den Etiler’e uzanan bir yol kıssası ve bunların içinde barınan rengarenk bir dünyanız olmuş. Hangi yaş devirlerinde kırılma noktalarınız oldu. Unutamadığınız anılarınız neler?
Erhan Yazıcıoğlu: “Vallahi benim berbat anılarım bir tek hastalıklarla ilgilidir. Onun dışında çok makûs anım yoktur. Beslemem içimde o anıları. Lakin birinci ‘Kansersin.’ dendiğinde, dedim ki, ‘Benim daha işim var. Bir de çok gencim. Bu yaşta niçin ölüyorum? 2 çocuğuma doyamadım. Onların bana muhtaçlıkları var.’ dedim ve başladım uğraşa. Bir kırılma noktası birinci kanser. Sonra alıştım. 2. 3. 4… Onları yendim. Natürel ki burada aile sisteminin çok büyük değeri var. O kadar âlâ bakıldım ki. Hala da âlâ bakılıyorum. Yani çocukluğa dönüşüm başladı. Eşim çok güzel bakıyor.”
SORU: Eş seçimi çok değerli değil mi?
Erhan Yazıcıoğlu: “Tabii. Durdum durdum turnayı gözünden vurdum. Sana turna diyebilir miyim Müge?”
SORU: Yeni bir projeniz var mı?
Erhan Yazıcıoğlu: “Sinema projesi geçen yıl geldi. Nakdî olarak anlaşamadık. Dizi, aşağı üst haftada bir teklif geliyor. Onlarla da anlaşamıyoruz ne yazık ki. Bana layık parayı vermekten kaçınıyorlar ya da veremiyorlar. İşte, ‘Çok isteriz. Size layık değil fakat bu kadar.’ diyorlar. Ben de o kadara sabah 6.00’lara kadar çalışamayacağım artık. Torunum için yapacağım bu işi lakin mali liyakat bekliyorum.”
SORU: Evet torununuzu da büyütüyorsunuz değil mi? Kaç yaşında?
Erhan Yazıcıoğlu: “Tabii, 4 yaşında.”
SORU: Allah bağışlasın, maşallah, ismi nedir?
Erhan Yazıcıoğlu: “Amin, cümlemize, hepimize bağışlasın. Defne.”
SORU: Sağlıklı günler dileriz efendim, yeni projelerinizde görüşmek dileğiyle.
Erhan Yazıcıoğlu: “Sağ olun, zahmet edip geldiniz. Hoş sorulara karşılık verme imkanı tanıdın bana. Çok teşekkür ederim. Bekleriz tiyatroya. Tiyatro hayattır. Sanat yaşatır, düzgünleştirir.”
Erhan Yazıcıoğlu, Röportaj, Tiyatro, oyunlar, Şimdiki, Haberler