İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) 1968 yılından bu yana aralıksız gerçekleştirdiği ve sektör için en değerli verileri oluşturan ‘Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’ araştırmasının 2020 yılı sonuçları açıklandı. Buna göre Türkiye’nin devlerinin üretimden satışları 2020 yılında 1 trilyon 22 milyar TL’den 1 trilyon 179 milyar TL’ye yükselerek yüzde 15.3 artış gösterdi. Ancak bu büyüme performansı, 2018’deki yüzde 34.5 ve 2019’daki yüzde 16.4’lük artışlara kıyasla gerilemiş durumda.
BORÇLAR YÜZDE 23 ARTTI
Araştırma sonuçlarına göre, İSO 500’ün esas faaliyetlerinden elde ettiği kârı gösteren faaliyet kârı bir önceki yıla göre yüzde 55 artarak 142.8 milyar TL oldu. Şirketlerin toplam borçları yüzde 23 artarak 499.6 milyar liraya ulaştı. Geçen yıl kâr eden kuruluş sayısı 411’den 423’e yükseldi. İSO 500’ün istihdamı yüzde 2.9 artarken, ödenen maaş ve ücretlerdeki yükseliş oranı da yüzde 14.4 oldu. Yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısı geçen yıl 110’a inerken, halka açık kuruluş adedi 67 ile yatay seyrini korudu.
LİDER YİNE TÜPRAŞ OLDU
2020 yılında üretimden satışlara göre en büyük kuruluş geçen yıl olduğu gibi 58 milyar 593 milyon TL ile TÜPRAŞ oldu. Sıralamada ikinciliği 45 milyar 223 milyon TL ile Ford Otomotiv, üçüncülüğü 31 milyar 242 milyon TL ile Oyak-Renault ve dördüncüğü de 30 milyar 812 milyon TL ile Toyota Otomotiv aldı.
ENFLASYON VURGUSU
İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, “İSO 500’te sonuçlar, ekonomimizin sanayi gibi güçlü bir sacayağının olduğunu ortaya koydu. Enflasyonda ve finansman piyasalarında tekrar başlayan olumsuzluklar ile ithal hammadde fiyatlarındaki artış, sanayicimiz üzerinde giderek daha fazla baskı yaratıyor. Herkes için öngörülemezlik ve istikrarsızlık olan enflasyon ile mücadeleyi mutlaka kazanmalıyız. Enflasyonun olduğu ortamda yatırım yapılmaz. Geçen yıl yatırım teşvik belgelerinde yaşanan yüksek oranlı artışa rağmen, yatırım iştahı fiiliyata dönmedi” diye konuştu.
KRONİK SORUN
İSO 500’te faaliyet kârı yüzde 55, istihdam yüzde 3 ve Ar-Ge harcamaları da yüzde 5 artış gösterdi. Özkaynaklardaki artış umut verirken, Bahçıvan’a göre mevcut borç-özkaynak dağılımı ise çözülmesi gereken kronik sorun olmayı sürdürdü. Duran varlıkların toplam aktifler içindeki payı da 2.8 puan azalarak yüzde 36.3’e geriledi. Devreden KDV yükü, yüzde 14.3 artışla İSO 500’ün toplam mali borçlarının yüzde 2.5’i düzeyine ulaştı. Toplam borçların payı yüzde 68.4 ve özkaynakların payı yüzde 31.6 ile aynı kaldı.
YABANCI AZALIYOR
İSO 500’de yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısı, 2020 yılında 110’a indi. Bu gelişme, 2009 yılından sonra İSO 500 içinde yer alan yabancı sermaye paylı kuruluş sayısında yaşanan kademeli gerilemenin devam ettiğini gösterdi. İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, “Yabancı sermayeli şirket sayısındaki düşüşü önemsemek lazım. Sermaye kıtlığı çeken bir ülkenin nitelikli yatırım ve para getirecek yabancı firmalara ihtiyacı var. Ama her geçen sene bu sayının azalması konusunu hafife almamak lazım. Global ölçekli bir rekabet ortamında güçlü ortaklıklara, onların pazarlarından, pazarlama güçlerinden faydalanmaya ihtiyacımız var. Otomotivdeki başarı bunun en büyük örneği. Otomotivdeki örnekleri çeşitlendirmek bu konuyu zorlamak lazım” ifadelerini kullandı.
FİNANSMAN GİDERLERİ %39.2 ARTTI
Erdal Bahçıvan, “2020 yılında salgın ile oluşan finansal koşullar içinde Türk lirasındaki değer kaybı, enflasyondaki artış ve faiz oranlarındaki dalgalanmalar sonucunda bir önceki yıla göre finansman yükü önemli ölçüde arttı. 2020 yılında İSO 500’ün finansman giderleri yüzde 39.2 artışla 88.8 milyar TL’ye yükseldi” dedi.
YÜZDE 12.8 DÜŞTÜ
İSO 500’ün ihracatı da yüzde 12.8 oranında gerileyerek 64.1 milyar oldu. 2020 yılında İSO 500 Türkiye ihracatının 37.8’ini, sanayi sektörü ihracatının ise yüzde 39.2’sini gerçekleştirdi. 2000’li yılların ortalarından itibaren 460 bandında seyreden ihracat yapan kuruluşların sayısı 2020 yılında da 465 oldu.