Amazon, Microsoft ve Apple’ın ses asistanları Alexa, Cortana ve Siri için kadın seslerini seçmesi aslında bir tesadüf değil.* Yapılan birçok araştırma, insanların kadınları dinlemeyi tercih ettiğini, kadınları güvenilir bulduklarını gösteriyor. Hatta bu durum, süpermarketlerdeki ekspres kasaların ve navigasyon uygulamalarının da kadın seslerini tercih etmesinin arkasındaki ana nedenlerden biri.
Stanford Üniversitesi profesörü Clifford Nass herkesin sevdiği bir kadın sesi bulmanın, herkesin sevdiği bir erkek sesi bulmaktan çok daha kolay olduğunu söylüyor. Nass’e göre dil öğrenme sürecinin ilk olarak anne karnındayken anne sesiyle başlamasının da kadın seslerine karşı önyargısız yaklaşmamızı sağlıyor.
Birleşik Krallık’ta bulunan internet tabanlı pazar araştırması ve anket şirketi YouGov ise kadınların akıllı asistanlarla iletişim kurarken sorun yaşadıklarını ortaya koyuyor. 1000 kişiyle yapılan ankette, kadın katılımcıların yaklaşık yüzde 67’si, akıllı asistanlarla kısa bir süre de olsa iletişim kuramadıklarını söylüyor. Buna karşılık aynı durumdan şikayetçi olan erkeklerin oranı ise yüzde 54 olarak belirtiliyor. Ayrıca anket sonuçlarına göre kadınlar, sesli asistanlara karşı daha kibar yaklaşımda bulunuyor. Yani sesli asistanlarda arka plandaki süreçte önyargılı bir şekilde, emir veren erkek sesi ve emri uygulayan kadın sesi yer alıyor.
Ses teknolojisine çeşitlilik getirmek için dilbilimciler, teknoloji uzmanları ve ses tasarımcılarından oluşan bir araştırma grubu ise ‘cinsiyetsiz ses’ geliştirerek bu alanda yenilikçi bir çalışmaya imza attı. Cinsiyetsiz ses Q, kadın ve erkek seslerinin bir kombinasyonuyla oluşturuldu. Geliştiriciler, cinsiyet çeşitliliğini teşvik etmesi ve geleneksel cinsiyet rollerini yıkması beklenen bu cinsiyetsiz ses ile dil ayrımcılığına meydan okuyor. Ayrıca geliştiriciler, teknoloji şirketlerine de cinsiyetsiz ses Q’yu kullanmaları için çağrıda bulunuyor.
Cinsiyetsiz bir ses kullanmak, ses teknolojilerinde çeşitlilik sağlayabilir. Geliştiricilerin modellerini beslemek için her türlü sesin örneklerini denemesi ve bu konuda dikkatli olmaları gerekiyor. Çünkü gelecekte önyargılı veriler, önyargılı algoritmalar yaratacaktır.
Teknoloji, sadece farklı cinsiyetleri ve kimlikleri tanımakla kalmamalı, aynı zamanda onları temsil etmelidir. Ancak ses teknolojisindeki önyargıları kısa vadede tamamen ortadan kaldırmanın pek de mümkün olmadığını söyleyebiliriz. Özellikle de kadın seslerinin daha rahat ve güvenilir olduğu düşünülürse, teknoloji şirketleri sesli asistanları için kadın sesi kullanmaya devam edecek gibi görünüyor.
*Siri, Fransa ve İngiltere dışındaki her ülkede kadın sesi kullanıyor.
Burak Kesayak
Twitter: @BurakKesayak
