Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, NTV Ankara İstihbarat Şefi Ahmet Ergen’in sorularını yanıtladı.
Bakan Selçuk’un açıklamalarından notlar;
* (Kısa çalışma ödeneği hakkında) Bizim normalde Türkiye’de istihdamı korumak anlamında devletimizin çeşitli kurumlarıyla düzenlediğimiz programlar var. İŞKUR’la yaptığımız programlar içinde aktif iş gücü ve pasif iş gücü programlarımız bulunuyor. Pasif iş gücü programlarımızda kısa çalışma ödeneğimiz bulunuyor. Bir işyeri faaliyeti 3’te 1 azalttıysa ya da kısmen bunu gerçekleştirdiyse ya da tamamen durdurulması takdirde kısa çalışma ödeneği uygulanıyor. Aynı zamanda COVID-19’da bu kapsama girdi. Tüm bu işletmelerimiz başvuruda bulunabilirler.
* (İşçinin-işverenin kazanımı nedir) Bu süreçte hem işveren hem de sigortalımızı korumak zorundayız. Biz devlet olarak onlara maaş desteği sağlıyoruz. Gelir desteği oluyor. Maaşını kaybetmemiş oluyor.
BAŞVURU NASIL YAPILIYOR
* (Kimler yararlanabilecek) Başvuruda tüm işletmelerimiz başvurabilir. 1080 günde 600 gün prim ödemeleri yapılmalıydı. Bunları düşürdük, 1080’de 450 günü, her sigortalı işçi için işverenimiz bu başvuruyu yapabilir. Herhangi çalışan sayısı limitimiz yok. İŞKUR’dan online başvuruda bulunuyorlar. Kısa çalışma talep formu ve taahhütnameleri imzalayacaklar. Tüm işletmeler başvursun, inceleyip karar vereceğiz. Biz bu sene belge sayımızı azalttık, süreç gayet hızlı işliyor. Öncelikle çalışanı koruma odaklı işletmelerimiz başvursun.
* (Ne kadar zamanda sonuçlanıyor) İşverenin başvurduğu sigortalı sayısına da bağlı. Geçen hafta pazartesi başlattık, salı çarşamba tamamladığımız işletmeler vardı. İmza, kaşe unutulmamışsa eksiklik yoksa çok kısa sürede tamamlayabileceğiz. İşletmeler dijital ortamdan başvuru yapabilir. Geçen seneki örneğimizde ortalamamız 11-12 gündü bu sene daha fazla başvuru aldık. Başvuruları 60 günden önce tamamlayacağız.
ÖDENEK İŞSİZLİK FONUNDAN KARŞILANACAK
* (Sektör şartı var mı) Her sektörden işletmemiz başvuru yapabilir. Her sektörden bir haftada başvuru aldık. Azami asgari çalışan şartı yok. 450 prim günü ve 60 gün akdi şartımız var sadece. Büyük küçük farketmeksizin başvuru yapabilirler.
* (Kaynak nasıl olacak) İşsizlik sigorta fonundan karşılanacak. Yüzde 1 devlet, yüzde 1 sigortalı çalışan, yüzde 2 işletme tarafından tamamlanan bir fon bu. Bu süreçlerde işverenimizi korumak için kurulmuş bir fon. Bu zamanlarda çalışan ve işverenimizi korumaya devam edecek. Bu fondan karşılamaya devam edeceğiz.
MEVCUT İSTİHDAMI KORUMAK ŞARTIMIZ VAR
* Son 12 aylık prim esas kazancı üzerinden hesaplanıyor. Yüzde 60 olarak hesaplanıyor. Net alınan ücretin yüzde 75’ini almış olacak. Bu ödeneğin üst limiti var. Ödeneğin üst limiti şöyle, aylık asgari ücretin brüt tutarının 1,5 katını geçemiyor. Aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde 150’sini geçemiyor. 1752 ile 4387 lira arasında değişen bir hak ödeneğine hak kazanacak. Net olarak yüzde 75 gibi bir ödenek.
* (Kaç ay alınacak) Maksimum 3 ay boyunca. Bu işverenin tercihine de bağlı. (Bir haftadaki başvuru oranı) 19 bin firma başvurmuş durumda. 420 bini aşkın sigortalıya tekabül ediyor. İmalat sektörü yüzde 52 oranında, konaklama ve yiyecek hizmetleri ve sonrasında ise toptan ve perakende, ticaret. Başvuran firmaların yüzde 67’si 10 sigortalıdan daha az sigortalı çalışanı olan. Küçük, orta ölçekli ve büyük firmalarımız da başvuruyorlar. Mevcut istihdamı korumak şartımız var. Faaliyetin şekli değiştiyse ve durmadıysa bu kapsama girmez.
* (Telafi çalışması hakkında) Azalttığı durumlarda, çalışma saatlerini işletmelerimiz azaltmış durumda. Çalışanlarımız gelir desteğinden mahrum kalmasın diye, bir sonraki dönemde 4 ay boyunca telafi edebilirsiniz diyoruz. Ne iş gücü kaybı ne de iş kaybı oluyor.
* Sosyal yardımlarda her zaman belirtiyorum çok büyük değişim gerçekleşti. Program sayısı 4’ken, 43’e ulaştık. 4 milyardan, 55 milyara çıktı yardımlarımız. Sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarımız var. Toplam 1003 tane. Periyodik fonlar, paylar gönderiyoruz. İllerimizde valiler, ilçelerimizde kaymakamlar. İl ve ilçelerindeki tüm ihtiyaç sahiplerine ulaşmaya çalışıyorlar. Bu miktar 135 milyon liraydı bunu 180 milyon liraya çıkardık. Daha fazla haneye vakıflarımız ulaşabilecek. Eğer gerekirse ilerleyen zamanda yine arttırırız.
YARDIM ÖDEMELERİ 1 NİSAN’DA BAŞLIYOR
* Hazine ve Maliye Bakanımız Berat Albayrak’la bir paketimiz var. Birinci fazında 2 milyon haneye 1.000 lira destek sağladık. Coronavirüsün etkilerini de düşündüğümüzden fiziki bir başvuru almadık. 1 Nisan’da ödemeleri başlatmış olacağız. İnşallah gelecek fazları da olacak.Vatandaşlarımız vakıflara fiziki başvurudan kaçınsınlar. Telefonla arasınlar. Emekli ikramiyeleri de 7-11 Nisan’da ödenecek. Vatandaşlar evlerinde kalsın biz ulaştırmaya gayret ediyoruz. Bayram ikramiyelerine de devam ediyoruz. 12 milyon emeklimiz var. 1.000 TL’den hesaplarsak toplam rakam çıkıyor.
* (65 yaş üstü vatandaşlarımızın durumları çok kritik. Mesajınız var mı?) Tüm vatandaşlarımıza söylemek istiyorum. E-devlet kapısında 5 bini aşkın kamu hizmetlerini sunduğumuz uygulamamız var. Dolayısıyla vatandaşlarımız evlerden çıkmadan çoğu hizmete online ulaşabiliyorlar. Önce baksınlar bu hizmetlerin çoğu e-devlet kapısında var. Gençler daha az hissediyor ama onların büyüklerimize bulaştırmaması için daha sorumlu davranmalıyız. Tüm vatandaşlarımıza çok teşekkür ediyoruz. Hep beraber uyarsak daha az hasarla atlatacağız.