ALMANYA’nın başkenti Berlin’de 12 ülke ve 4 çok uluslu örgüt, krizin derinleştiği Libya’da, kalıcı ateşkes ve siyasi sürecin başlatılması için dün masaya oturdu. Görüşmeler için Berlin’e giden Libya’nın meşru Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) Başbakanı Fayiz es-Serrac ile isyancı güçlerin lideri Halife Hafter, konferans boyunca doğrudan görüşmedi. Konferansa katılan taraflar, Libya’da silah ambargosuna uyulması ve ülkede çatışan taraflara askeri destek verilmemesi konusunda anlaştı. Ancak zirveden ‘kalıcı ateşkes’ konusunda uzlaşma çıkmadı.
YAPTIRIMLAR KONUŞULMADI
Yaklaşık 4 saat süren zirvenin ardından, toplantıya ev sahipliği yapan Almanya Başbakanı Angela Merkel, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, BM’nin Libya Özel Temsilcisi Ghassan Salame ve Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas ile ortak bir basın toplantısı yaptı. Libya’daki sorunları bir günde çözemeyeceklerini bildiklerini söyleyen Merkel, “Silah ambargosuna uyulması ve bunun sıkı kontrolü konusunda hepimiz hemfikiriz” dedi. Merkel, silah ambargosuna uyulmaması durumunda yaptırımları konuşmadıklarını açıkladı.
‘KAPSAMLI PLAN’ MUAMMASI
Merkel, 5 artı 5 kişilik askeri bir komitenin oluşması için isimler aldıklarını kaydetti. Libyalı taraflardan oluşacak askeri komitenin, önümüzdeki günlerde Cenevre’de toplanacağı bildirildi. Merkel, tüm katılımcıların, bu toplantı yapılana kadar ihtilaflı taraflara askeri destek vermeyeceklerini taahhüt ettiklerini söyledi. Merkel, bundan sonraki sürece ilişkin “Kapsamlı bir plan konusunda anlaştık” dedi ancak bu planın içeriğine ve garantörlerinin kimler olduğuna dair bir bilgi vermedi. BM Genel Sekreteri Guterres de ateşkesi ‘kalıcı bir ateşkese’ dönüştürmenin gelecek hedefleri olduğunu vurguladı.
DOĞRUDAN DİYALOG TESİS EDİLEMEDİ
Basın toplantısının ardından konuşan Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, UMH Başbakanı Serrac ile General Hafter’in yüz yüze görüşmemesine dikkat çekti. Lavrov, çok yüksek beklentilerle dolu Berlin Konferansı’nın, Libya’daki ihtilaflı taraflar arasında ‘ciddi bir diyalog’ kurması noktasında başarısız olduğunu kaydetti. Lavrov, “Şu açık ki, (Libyalı) taraflar arasında ciddi ve istikrarlı bir diyalog tesis edilmesi konusunda henüz başarılı olamadık. Ancak küçük bir adım atıldı” diye konuştu.
Libya Konferansı’nın Sonuç Bildirgesi de yayımlandı. Bildirgede, Libya Temsilciler Meclisi’nin onayladığı tek, birleşik, kapsayıcı ve etkin bir hükümetin kurulmasının desteklendiği belirtilirken, ateşkesin başlamasından itibaren taraflara ve destekçilerine askeri faaliyetlerine son vermeleri çağrısı yapıldı. BM himayesinde, Berlin zirvesi sonrasında koordinasyonu sürdürmek için bir Uluslararası İzleme Komitesi oluşturulmasına da karar verildi.
CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN: ‘SİYASİ SÜRECE DÖNÜŞÜN KABULÜ TEMİN EDİLMELİ’
CUMHURBAŞKANI Recep Tayyip Erdoğan, Almanya’nın başkenti Berlin’de Libya zirvesinden önce görüşmeler gerçekleştirdi. Erdoğan, ilk olarak Cezayir Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun ile görüştü. Görüşme, Erdoğan’ın konakladığı The Ritz-Carlton Hotel’deki görüşme basına kapalı yapıldı. Erdoğan, daha sonra Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti Başbakanı Fayiz es Serrac ile bir araya geldi. Erdoğan, Sarrac ile görüşmesinden kısa süre sonra Libya konusunda Türkiye ile ateşkesin baş aktörü Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüştü. Erdoğan, Putin ile görüşmeye başlamadan yaptığı açıklamada, Türkiye’nin Libya’daki ateşkes konusundaki yapıcı rolünü yineledi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Ortak çabamız sahada nispi sükunet sağladı ancak girişimlerimizin esas meyvesini Berlin Zirvesi’nin toplanabilmiş olmasıyla alacağız. Libya’nın barış ve huzura kavuşabilmesi için Berlin Zirvesi’nde ateşkesin ve siyasi sürece dönüşün kabulü temin edilmelidir. Siyasi sürecin ve çözümün diğer evrelerinin uygulanabilmesi için Hafter’in saldırgan tutumunun sona ermesi gerekmektedir” dedi.
PUTİN: CİDDİ ADIMLAR ATTIK
Rusya Devlet Başkanı Putin ise Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkileri örnek ikili komşuluk ilişkileri olarak niteledi. Putin şunları söyledi: “Değerli dostlarımız ile birçok kilit konuda verimli biçimde çalışmaktayız. Özellikle Suriye gibi bölgesel konularda, İran nükleer programı gibi ve elbette Libya meselesinin çözümünde olduğu gibi. Kanaatimce İstanbul’da bu konuda ciddi adımlar attık. Libya’da ihtilaf taraflarını ateşkese çağırdık. Sahada bazı olaylar olmasına rağmen taraflar yine de bizlere kulak verdiler ve ateşkes rejimi ilan edildi. Çatışmalar durduruldu. Bu bir başarı. Bu netice sayesinde bugün (dün) bu çok formatlı bir toplantıya katılabiliyoruz. AB ve Almanya Libya meselesi yüzünden endişeli. Elbette Avrupa’yı endişelendiren bir durum. Çünkü Kaddafi’nin ölümünden sonra Afrika’dan Avrupa’ya mülteci akını başladı. Bu çatışmayı bitireceğiz. Ben sizinle beraber Berlin’de ilişkilerimizin tüm boyutlarını görüşmekten mutluluk duyuyorum”
GURBETÇİLERLE BULUŞTU
Cumhurbaşkanı Erdoğan’a Berlin’de konakladığı otele gelişinde Almanya’da yaşayan Türkler tarafından sevgi gösterisinde bulunuldu. Erdoğan’ın kaldığı The Ritz-Carlton Hotel’in önüne gelen Türkler, Erdoğan’ın gelişi sırasında ellerinde Türk bayraklarıyla tezahürat yaparak sevgi gösterilerinde bulundu. Erdoğan da yanlarına giderek vatandaşlarla sohbet etti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, otele girişinde Almanya’da yaşayan bir Türk ailenin bebeğini sevdi, bebeğe altın taktı.
GENİŞ GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
Almanya’nın başkenti Berlin’de dün düzenlenen Libya Konferansı kapsamında kentte geniş güvenlik önlemleri alındı. Almanya Başbakanı Angela Merkel’in daveti üzerine aralarında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron gibi devlet ve hükümet başkanlarının katıldığı Libya Konferansı’nın düzenleneceği Başbakanlık binasına çıkan yollar ile Tegel Havalimanı’nın askeri bölümünün bulunduğu bölgedeki caddeler trafiğe kapatıldı.
– Özellikle Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Putin’in katılımı nedeniyle güvenlik önlemleri en üst seviyede tutuldu. Diğer eyaletlerden de yapılan takviyelerle konferansın güvenliğini 4 bin polis sağladı. Başbakanlık binasının yanından geçen Spree Nehri’nde gemilerin geçişine konferans süresince izin verilmezken, hava sahasına da kısmı uçuş yasağı getirildi.
– Berlin polisinden yapılan açıklamada, model uçakların ve insansız hava araçları dahil tüm uçuşların Alman Hava Güvenlik Dairesinin belirlediği bölgede yasaklandığı bildirildi. Dalgıçlar da dün sabah Spree Nehri’nde arama yaptı.
– Federal polis, termal kameralarla donatılmış helikopterlerle Başbakanlık binasının bulunduğu bölgedeki güvenlik durumunu izledi. Konferansa katılanların geçtikleri güzergâhlarda ve konakladıkları otellerde de yoğun güvenlik önlemleri alındı.
ÇAVUŞOĞLU: BERLİN’DEN SONRA DA ÇABALAR SÜRMELİ
İTALYA Dışişleri Bakanı Luigi Di Maio ile dün bir görüşme yapan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, gazetecilere yaptığı açıklamada konferanstan olumlu sonuç çıkmasını beklediklerini söyledi. Çavuşoğlu konferanstan en büyük beklentinin kalıcı ateşkes ve Libya’da herkesin dahil olduğu siyasi süreç neticesinde Libya’nın birliği ve istikrara kavuşması olduğuna vurgu yaptı. Çavuşoğlu şöyle dedi: “Berlin Konferansıyla Libya’da tüm sorunlar çözülecek dersek fazla iyimser oluruz. Berlin’den sonra da çabalarımız sürmeli ki, amacımıza ulaşalım. Sonuç odaklı olmalı. Dostlar bir araya geldi konuştu. ‘Biz de varız sahada ya da masada demek’ yetmez. Hazırlık toplantılarına arkadaşlarımız katıldı. Ortak deklarasyona ilişkin son görüşmeleri yaptık. Tarafların üzerinde uzlaştığı taslak var. Liderlerin önüne getirilecek” dedi. Çavuşoğlu, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Putin’in inisiyatifi ile ateşkesin sağlanması ve garanti altına alınması çabalarının Berlin Konferansı’nın başarılı geçmesine zemin hazırladığını vurguladı. Bakan Çavuşoğlu, “Tüm sorunların tek bir konferansla çözülmesini beklemiyorum ama çabalarımızı sürdürmeliyiz” diye konuştu.
POMPEO İLE GÖRÜŞME
Çavuşoğlu, ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ile de görüştü. Görüşmeye ilişkin Twitter’dan yaptığı paylaşımda Çavuşoğlu, “ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ile Türkiye-ABD ilişkilerini ve Libya Konferansı’nı görüştük. Libya’da kalıcı ateşkes ile siyasi sürece dönüş için tüm aktörlerle temas halindeyiz” dedi.
UMH: HAFTER GÜÇLERİ ATEŞKESİ İHLAL ETTİ
LİBYA’nın uluslararası meşruiyete sahip temsilcisi Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH), ülkenin doğusundaki gayrimeşru silahlı güçlerin lideri Halife Hafter’e bağlı milislerin, başkent Trablus’un güneyinde ateşkesi ihlal ettiğini duyurdu. UMH’ye bağlı birliklerin sözcüsü Muhammed Kanunu, yaptığı yazılı açıklamada, Hafter milislerinin, başkentin güneyindeki El-Hallatat bölgesinde ateş açtığını ifade etti. Kanunu, Hafter güçlerinin bu saldırıyla ateşkesi yeniden ihlal ettiğini belirtti. Türkiye ve Rusya’nın Libya’daki taraflara 12 Ocak gece yarısı devreye girmek üzere yaptığı ateşkes çağrısı, ihlallere rağmen sahada büyük ölçüde geçerliliğini koruyor.
ULUSLARARASI KORUMA
Öte yandan, Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti Başbakanı Fayiz es Serrac, Libya’nın doğusundaki gayrimeşru güçlerin lideri Halife Hafter’in saldırılara devam etmesi durumunda siviller için uluslararası koruma gücü talep etti.
KATAR HAFTER’İN PETROL ŞANTAJINI ŞİDDETLE KINADI
Katar, Libya’nın doğusundaki Zuveytine petrol ihraç limanındaki faaliyetlerin durdurulmasını şiddetle kınadı. Katar Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, “Ülke halkının servetleri Libya halkının mülküdür. Hiçbir tarafın bunun geleceğiyle oynamaya ya da bir baskı unsuru olarak kullanmaya hakkı yoktur” ifadeleri kullandı. Hafter güçlerinin Trablus’taki Ulusal Mutabakat Hükümeti’ne düzenlenen saldırının ‘devletin meşruiyetine karşı çıkan silahlı gruplar’ın açtığı bir savaş olarak tanımlandığı açıklamada, çatışmalar nedeniyle yurtlarından ayrılmak zorunda kalarak göç edenlerin suçsuz insanlar olduğu vurgulandı. Açıklamada, uluslararası toplum ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne (BMGK) Libya’da kanuna karşı çıkan silahlı grupların tümünün kontrol edilmesi ve cezalandırılması konusunda sorumluluklarını yerine getirmesi çağrısı yapılarak, “Libya’da çözümün başlangıcı, siyasi sürece dönüş ve ulusal muvafakat yoluyla devletin askeri ve sivil kurumların oluşturulması yönünde çalışmayla mümkün olur” denildi. Libya’nın doğusundaki darbeci asker Halife Hafter’i destekleyen yüzlerce kişi, geçen cuma günü ülkenin doğusunda petrol ihracatı yapılan Zuveytine limanına baskın düzenleyerek oradaki görevlilerden çalışmaları durdurmalarını ve limanı kapatmalarını istemişti. Hafter’e bağlı güçlerin sözcüsü Ahmed el-Mismari, Zuveytine limanının kapatılmasının tamamıyla bir halk hareketi olduğunu iddia etmişti.
