25 Mart’ta Panama bandıralı ‘Ever Given’ adlı yük gemisinin kötü hava nedeniyle yan dönerek karaya saplanmasıyla kanal tıkanırken, bölgeye kurtarma ekipleri yönlendirildi. Kurtarma operasyonuyla ilgili son gelişmeler ise şöyle:
EK ÇEKİCİLER GÖNDERİLDİ
Ever Given gemisini sahibi Japon şirket Shoei Kisen Kaisha, geminin yakında karaya oturduğu bölgeden kurtarılıp yeniden yüzdürülebileceğini açıkladı. Şirketin başındaki Yukito Higaki, düzenlediği basın toplantısında, Japonya’dan bölgeye kanal şeridini ve tabanını taramak üzere 10 adet çekici yollandığını açıkladı. Hollandalı deniz kurtarma şirketi Boskalis de, bölgeye 400 ton kapasiteli güçlü bir römorkör yolladıklarını duyurdu.
PERVANE VE DÜMEN ÇALIŞIYOR
Geminin su almadığını belirten Yukito Higaki, dümende ve pervanelerde de sorun olmadığını söyleyerek, “Eğer yüzdürülebilirse, çalışacak” dedi. Geminin sadece burnunun karaya saplandığı, kıçının karaya saplanmamış olmasını olumlu bir gelişme olduğu belirtildi. Cuma günü itibariyle, 20 bin ton çamurun temizlendiği bildirildi. Şirket, bugün gerçekleşecek dolunay ile yaşanacak şiddetli gelgit sonucu su seviyesinin yükselmesinden yararlanarak geminin kurtarılabileceğini hesap ediyor.
KANALDAKİ ÇEKİLME ETKİLEDİ
Dün basına açıklama yapan Süveyş Kanalı İdaresi Başkanı Usame Rabi, ekiplerin 26 Mart Cuma akşamı geminin motorlarından birini çalıştırmayı başardığını ancak kanalda yaşanan çekilmeden dolayı geminin ön kısmından daha çok toprak çıkarmak zorunda kalındığını ifade etti. Kanalın tabanındaki sert kayalarla ilişkili başka sorunlarla da karşılaştıklarını belirten Rabi, ayrıca kanalın her iki tarafında 321 geminin geçiş için beklediğini söyledi.
TAHLİYE HAFTALARCA SÜREBİLİR
Kurtarma şirketlerinden bazı uzmanlar ile Mısır Devlet Başkanı Abdülfettah es-Sisi’nin danışmanı, kanaldaki sorunun 2 ya da 3 gün içinde çözüleceğini açıkladı. İngiltere Denizcilik Odası Başkanı John Denholm, BBC’ye yaptığı açıklamada, bölgedeki ekibin gemiyi ‘hafifletmek’ adına yükünü azaltmaya başladığını söyledi. Kargo gemisindeki konteynerlerin indirilmesinin haftalar sürebileceği belirtiliyor. Zira tahliye için 60 metreden daha yükseğe çıkabilen vinçlerin bölgeye sevk edilmesi gerekiyor. Söz konusu kargoların nereye taşınacağı da büyük bir lojistik operasyon gerektiriyor.
BEKLEYEN GEMİLERDE NELER VAR
Kanalın her iki tarafında da yığılan 300 kadar yük gemisinde, canlı hayvandan doğalgaza, televizyondan bilgisayar ve telefonlarda kullanılan çiplere, mobilyadan oyuncağa, tekstilden gıdaya, ilaçtan beyaz eşyaya kadar pek çok farklı ürün bulunuyor. Uzmanlar, kanal hemen açılsa bile kanaldaki ve limanlardaki yoğunluk nedeniyle normale dönüşün haftalarca sürebileceği, Avrupa’da birçok siparişin gecikebileceği uyarısında bulunuyor.
SADECE SAVAŞTA KAPALI KALDI
Küresel kargo trafiğinin yüzde 15’i, Akdeniz ile Kızıldeniz’i birbirine bağlayan 193 kilometre uzunluğundaki Süveyş Kanalı’ndan geçiyor. 1869 yılında, Mısır’ın Osmanlı İmparatorluğu hakimiyetinde olduğu Sultan Abdülaziz döneminde faaliyete geçen kanal, Asya ile Avrupa’yı birbirine bağlayan en kısa deniz yolu olarak biliniyor. Kanal şimdiye kadar, yanlızca savaş dönemlerinde kısa sürelerle kapalı kalmıştı.
MİLYARLARCA DOLAR ZARARI KİM ÖDEYECEK
Süveyş Kanalı’nı kapatan dev konteyner gemisi nedeniyle dünya deniz ticareti milyarlarca dolar zarar ederken bu kaybı kimin karşılayacağı merak ediliyor. Türkiye’de konunun uzmanlarına kazayı ve tazminatı sorduk:
KOMPLİKE DAVALAR BUNLAR
Türk P&I Sigorta Genel Müdürü Ufuk Teker: “Hukukta buna benzer bir dava çok yok. İlk etapta geminin sigortacısı kurtarma yardımlarını ödeyecek. Geminin sorumluluk sigortacısı da gemi sahibinin kusurlu olmadığını ispat etmeye çalışacak. Eğer gemideki bir personelin kusurundan kaynaklandıysa, bu hadise geminin sorumluluk sigortacısı olan sorumluluk kısmını ödeyecek. Eğer geminin orada seyir yapmasında tehlike varsa kanal otoritesinin kanalı kapatması lazımdı. Diğer gemiler kanalı kapatan geminin sigortasından tazminat almaya çalışacaklar. Komplike, çok uzun sürecek davalar bunlar.”
GEMİ NİYE KARAYA OTURDU
Gemi Makineleri İşletme Mühendisleri Odası Başkanı Feramuz Aşkın: “Sigorta şirketleri hem Mısır hükümetinin uğradığı zararı hem de kurtarma gruplarına prim ödeyecek. Geminin karaya oturma sebebinin araştırılması lazım. Kanalın hatası mı, bir anda hava mı patladı? Bekleyen gemilerin zararını kimse karşılayamaz. Bununla ilgili bir dava açılması mümkün değil. İstanbul boğazında 79 ve 84’de iki tane boğazda kazamız oldu ve boğaz kapandı. Kimse İstanbul Boğazı’na ya da tanker şirketlerine dava açmadı.”
SORUMLULUK KANAL İDARESİNDE
Deniz hukukçusu Engin Ağyüzlü: “Süveyş kanalında böyle bir kaza olması gerçekten dünya ekonomisinde petrolü özellikle çok etkiledi. Petrol fiyatlarında yüzde 2’lik bir artıştan bahsediliyor şimdi. Gemiler Süveyş Kanalı’ndan geçmek için ciddi paralar ödüyordu. Oradaki sorumluluk kanal idaresinde olmalı. Eğer gemilerin mal kaybı da olursa sigorta parayı öder ama asıl sorumluyu bulup ondan parayı tahsil eder. Bu da Mısır olacak.”
YÜKLER SİGORTALIDIR
Deniz hukukçusu Oytun Şemaki: “Gemiler ve taşıdığı yükler sigortalanır. Zararlar ilk etapta gemi sigortaları tarafından karşılanacak. Sigorta şirketleri de buna sebebiyet veren bu Japon şirketinin üzerine gidecek. Sorumluyu bulup ondan parayı tahsil etmeye çalışacak.”
