UMMAN Körfezi, dün iki petrol tankerine yönelik saldırılarla dünya gündemine oturdu. Dün sabah yerel saatle 06.12 ve 07.00’de yardım sinyalleri gönderen Front Altair ve Kokuka Courageous isimli petrol tankerlerinde patlamalar meydana geldi. İran basını, detayları tam olarak açıklanmayan saldırıların ardından, İran donanmasının olay yerine ulaştığını ve iki gemideki toplam 44 mürettebatı kurtardığını aktardı. ABD’nin Bahreyn’de bulunan 5’inci Filosu da saldırıya uğrayan iki tankere yardım için bölgeye kuvvet gönderdi. Amerikan Wall Street Journal gazetesi, bir gemide bulunan gövde hasarının torpido ya da füze saldırısına işaret ettiğini yazdı. ABD yönetimi saldırılardan İran’ı sorumlu tuttu.
10 RUS DENİZCİ OLAYI ANLATTI
İran sahil güvenlik güçleri tarafından yanan tankerlerden kurtarılan 10 Rus denizci olayların aniden cereyan ettiğini dile getirerek, “Bizim bulunduğumuz Front Altair tankerine füze veya top mermisi isabet ettiğini görmedik. Alevlerin çıkmasından saniyeler önce sanki bizim tanker su altında bir cisimle çarpıştı hissine kapıldık. Bu cismin ne olabileceğini bilmiyoruz” dediler. Rus basını, 10 denizcinin Rus vatandaşı olduklarını ve ülkelerine dönmeleri için gerekli belgelerin hazırlandığını yazdı.
JAPONYA ‘TESADÜFÜ’
Tankerlerin saldırıya uğramasının ardından petrol fiyatları yüzde 4 yükseldi. Japonya Ekonomi, Ticaret ve Sanayi Bakanı Hiroşige Seko söz konusu gemilerin Japonya’ya yük taşımakta olduğunu duyurdu. Saldırıların, Japonya Başbakanı Şinzo Abe’nin Tahran’a resmi ziyaret düzenlediği gün gerçekleşmesi dikkat çekti.
İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, saldırının ardından yaptığı açıklamada “Japonya’ya yük taşıyan tankerlere saldırı, Başbakan Şinzo Abe ile (İran lideri) Ayetullah Ali Hamaney’in kapsamlı ve dostça görüşmeler yaptığı sırada gerçekleşti. Olanları tanımlamak için şüpheli ifadesi bile yetersiz kalır” dedi. İran Dışişleri Bakanlığı’ndan bir sözcü ise “Japonya’nın başbakanı İran’dayken Japonya ile bağlantılı şüpheli olay nedeniyle endişeliyiz” açıklamasında bulundu. Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergei Ryabkov, olayın İran ile tansiyonun yükseltilmesi için bir bahane olarak kullanılmaması gerektiğini açıkladı.
POMPEO: ARKASINDA İRAN VAR
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Washington’un bu olayın arkasında İran’ın olduğu sonucuna vardığını belirtti. Pompeo gazetecilere yaptığı açıklamada, “ABD yönetiminin değerlendirmesi, Umman Körfezi’nde gerçekleşen saldırılardan İran’ın sorumlu olduğu yönünde” dedi. ABD Dışişleri Bakanı, “Değerlendirmemiz; eldeki istihbarat, kullanılan silahlar, bu operasyonu gerçekleştirebilmek için gerekli olan uzmanlık düzeyi ve İran tarafından gemi nakliyatını hedef alan son saldırılara dayanıyor” diye konuştu. Konuya ilişkin Twitter’dan da bir mesaj paylaşan Pompeo, “Bu saldırılar barışı ve güvenliği tehdit ediyor” diye yazdı ve İran’ı tansiyonu yükseltmekle suçladı.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres de dünyanın “Körfez bölgesinde yeni bir büyük çaplı sürtüşmeyi” kaldıramayacağı uyarısında bulundu. Guterres, “Sivil gemilere karşı her türlü saldırıyı kuvvetle kınıyorum. Gerçekler ortaya çıkarılmalı ve kimlerin sorumlu olduğu netleştirilmeli” açıklamasını yaptı.
FÜCEYRE’DEN 1 AY SONRA
İki petrol tankerine yönelik dünkü saldırılar, Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) doğu sahillerindeki Füceyre limanından çıkan dört ticari kargo gemisine yönelik 12 Mayıs’ta gerçekleşen saldırıları hatırlattı. BAE, Suudi Arabistan ve Norveç, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyine (BMGK), Füceyre limanındaki tankerlere yapılan sabotajın arkasında bir devlet aktörünün olduğu sonucuna ulaştıklarını bildirmişti. BAE ve Suudi Arabistan’dan yetkililer, saldırıyla ilgili açık bir şekilde İran’ı suçlamıştı.
İRAN’IN HÜRMÜZ KOZU
ABD’nin sert yaptırımları altında ezilen İran’da üst düzey yetkililer zaman zaman dünkü saldırının gerçekleştiği Umman Körfezi yakınlarındaki Hürmüz Boğazı’nı petrol ticaretine kapatma tehdidinde bulunuyor. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani geçmişte “ABD yönetimi ‘İran’a bir damla petrol ihracat ettirmeyeceğiz’ demiş. Bu tüm bölge petrolünün ihraç edilemeyeceği anlamına gelmektedir. Eğer bunu yaparsanız sonuçlarına da katlanırsınız” diye konuşmuştu.
Basra ile Umman Körfezleri arasında yer alan ve küresel petrol ticareti için kritik öneme sahip Hürmüz Boğazı’nın kapatılması senaryosu, Suudi Arabistan dışındaki Körfez ülkeleri için ‘tek damarın tıkanması’ anlamına geliyor. Suudi Arabistan’ın olası bir kriz durumunda Hürmüz Boğazı’ndan dünyaya sattığı petrolü boru hattıyla Kızıldeniz limanına gönderme imkânı bulunuyor.
BİLGİ NOTU
Dünyadaki deniz kaynaklı petrol ticaretinin yüzde 30’unun gerçekleştiği Hürmüz Boğazı’ndaki petrolün çok büyük kısmı Güneydoğu Asya ülkelerine gönderiliyor. Hürmüz Boğazı’ndan en çok petrol ihraç edilen ülkeler ise sırasıyla Çin, Japonya, Hindistan, Güney Kore, Singapur.
HAMANEY: ABD İLE MÜZAKERE ETMEYİZ
JAPONYA Başbakanı Şinzo Abe’nin Tahran temasları dün de sürdü. Abe, ülkenin dini lideri Ali Hamaney ile bir araya geldi. Abe’nin “ABD Başkanı’nın (Donald Trump) mesajını size iletmek istiyorum” ifadesine karşılık Hamaney, “İyi niyetiniz konusunda tereddüdümüz yok, fakat Sayın Trump’ın şahsını mesaj alışverişi için uygun görmüyorum. Trump’a hiçbir cevabım yok ve olmayacak” dedi.
TRUMP YALAN SÖYLÜYOR
Japonya Başbakanı Abe’nin “ABD İran’da rejim değişikliği peşinde değil” sözü üzerine de Hamaney, şunları söyledi: “ABD ile meselemiz rejim değişikliği değildir, çünkü onların böyle bir niyeti varsa da onu gerçekleştirecek güce sahip değiller. ABD’nin önceki başkanları da geçen 40 yılda İran İslam Cumhuriyetini yok etmek istediler ancak yapamadılar. Trump’ın rejim değişikliği peşinde olmadığı sözü yalandır, eğer bunu yapabilseydi yapardı fakat yapamayacağını biliyor.”
Abe, ABD’nin İran ile ‘samimi müzakerelere’ hazır olduğunu ifade ederken, Hamaney, buna inanmadıklarını söyledi ve ‘samimi müzakerelerin’ Trump ile gerçekleşmeyeceğini savundu. Hamaney, “ABD makamlarında dürüstlük çok az bulunur. İran, ABD’ye güvenmiyor ve nükleer anlaşma çerçevesinde ABD ile daha önce gerçekleşen acı müzakere tecrübesi hiçbir şekilde tekrar edilmeyecek” değerlendirmesinde bulundu ve “Biz ABD ile müzakere yapmadan ve yaptırımlar altında dahi ilerleyeceğiz” diye konuştu.
NÜKLEER SİLAHA KARŞIYIZ
İran lideri Hamaney, nükleer silaha karşı olduklarını ve nükleer silahın haram olduğu yönünde fetva verdiğini hatırlatarak, “Eğer nükleer silah yapmak isteseydik ABD hiçbir şey yapamazdı. ABD’nin izin vermemesi engel oluşturmazdı. ABD’nin hangi ülkenin nükleer silah sahibi olup olmayacağıyla ilgili konuşmaya yetkisi yok çünkü ABD’nin depolarında binlerce nükleer başlık bulunuyor” ifadelerini kullandı.
TRUMP: ANLAŞMA İÇİN HAZIR DEĞİLİZ
İran dini lideri Ali Hamaney ile Japonya Başbakanı Şinzo Abe görüşmesinin ardından Twitter’dan açıklamada bulunan ABD Başkanı Donald Trump ise İran ile “anlaşma yapmayı düşünmek için bile çok erken” olduğunu söyledi. Trump, “Başbakan Abe’nin Ali Hamaney ile görüşmek için İran’a gitmesini takdir ediyorum. Kişisel olarak bir anlaşma yapmayı düşünmek için bile çok erken olduğunu hissediyorum. Onlar hazır değil, biz de değiliz” mesajını paylaştı.