TARIM ve Orman Bakanlığı’nın dayanağıyla Sıhhat Bilimleri Üniversitesi tarafından yaş meyve ve sebzelerin tarladan rafa kayba uğramasının önlenmesi maksadıyla yeni proje geliştiriliyor. Kimyasal husus içermeyen yeni eserin tarımda geniş ölçekli kullanımı test edilecek. Proje tamamlandığında yılda yaklaşık 26 milyon ton yaş meyve ve zerzevat kaybının önüne geçileceği belirtiliyor.
Tarım Bakanlığı dayanağıyla Sıhhat Bilimleri Üniversitesi’nin yürüttüğü projenin 2 yılda tamamlanması planlanıyor. Yaş meyve sebzelerin tarladan raflara, çürüme, bozulma ya da uygun olmayan şartlarda taşınabilmesi için, el ve cilt dezenfektanı olarak kullanılan, kimyasal husus içermeyen yeni bir eserin tarımda kullanımı test edilecek. Proje tamamlandığında, pestisit ismi verilen bakteri, virüs ve haşerelerin ziyanlı tesirlerini ortadan kaldırmak için kullanılan kimyasalların kullanımına gerek kalmayacak. Böylelikle yaş meyve zerzevatın çürümesine mani olunarak, raf ömrü uzatılacak ve yılda yaklaşık 26 milyon ton kaybın önüne geçilecek.
EL DEZENFEKTANINDAKİ HUSUS TARIMDA KULLANILACAK
Türk tarımına yeni bir soluk getirecek bu kıymetli projede, Maltepe Üniversitesi, Besin Güvenliği Derneği, Adana Biyolojik Gayret Araştırma Enstitüsü, Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü ile Türkiye’nin en büyük zincir marketler kümesi ve meyve suyu firmaları işbirliği yapıyor. Projede, pandemi periyodunda dezenfektan olarak yaygın olarak kullanılan ve insan sıhhatine ziyan vermemesiyle de tercih edilen ‘hipokloröz asidin’, tarımda geniş ölçekli kullanımı test edilecek.
Tuzlu suyun elektrolize edilmesiyle elde edilen hipokloröz asit, spreyleme ya da daldırma tekniğiyle tarlada ya da seralarda, yaş meyve zerzevata uygulanacak. Böylelikle tarım eserleri hasattan tüketiciye ulaşana dek küf, kir, toz, mantar üzere pekçok nedenle çürümesi engellenmeye çalışılacak. Yolun Türkiye şartlarında ne kadar fayda sağladığı ölçülecek, elde edilen datalar, yeterli tarım uygulamalarında, hipokloröz asit kullanımının yaygınlaştırılması için kullanılacak. Tıpkı sistemin
Hollanda, Rusya, Japonya üzere birtakım ülkelerde tarımda yaygın olarak kullanılıyor. Eser, meyve sebzelerde kimyasal atık bırakmaması nedeniyle de dünya tarafından tercih ediliyor.
Projenin yürütücüsü Sıhhat Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Rektörü Prof. Dr. Cevdet Erdöl ile SBÜ Hamidiye Sıhhat Bilimleri Enstitüsü Biyoteknoloji Anabilim Kısmı’ndan Dr. Özge Dinç, projeyi DHA’ya anlattı.
“MEYVE ZERZEVATIN YÜZDE 50’Sİ DAHA YOLDA ZİYAN GÖRÜYOR”
SBÜ Rektörü Prof. Dr. Cevdet Erdöl, BM bilgilerine nazaran dünyada yaklaşık 1 milyar kişinin besine ulaşmakta zahmet çektiğini ve 35 bin kişinin de açlıktan öldüğünü vurgulayarak, besin güvenliğinin hayati ehemmiyette olduğuna dikkat çekti. Prof. Dr. Erdöl, “Bunun yansıra ülkemizde ise rakamsal olarak 26 milyon ton kadar besin bozuluyor, çürüyor, son tüketiciye ulaşana kadar hasar görüyor ve çöpe atılıyor. Zincir marketlerde bilhassa meyve sebzelerin yaklaşık yüzde 10’u, tüketiciye hiç ulaşamadan çöpe atılmak zorunda kalıyor. Kaldı ki tarladan itibaren tüketiciye kadar olan serüven içerisinde, yaş meyve sebzelerin yüzde 50 kadarı da hasar görüyor. Yaş zerzevat ve meyvelerin raf ömürlerinin uzatılması, çürümelerinin, çöpe atılmalarının engellenmesi için üniversitemizin öncülüğünde bir proje başlatılmış oldu. 2 yıl sürecek olan bu projenin en değerli çıktısı, bu 26 milyon tonun büyük kısmını muhtemelen çöpe atmaktan kurtarmış olacağız. Tahminen de bu, meyve zerzevat fiyatlarının da bir noktada artmasını engelleyecek. Bu husus bir pestisit değil. İnsanlara, canlıya ziyan veren bir husus olmadığından ötürü da bu istikametiyle de kıymetli. Yaş meyve zerzevatın, tarladan sofraya gidecek olan serüven içerisinde, daha sağlıklı taşınabilmelerine imkan verecek” dedi.
“KİMYASAL KALINTI NEDENİYLE ‘İHRAÇ REDDİNİ’ ÖNLEYECEK
SBÜ Hamidiye Sıhhat Bilimleri Enstitüsü Biyoteknoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Dr. Özge Dinç ise pandemide el ve cilt dezenfektanında kullanılan hipokloröz asitin, Amerikan Besin ve İlaç Dairesi FDA tarafından da besin ile teması inançlı olarak sınıflandırıldığını belirtti. Dinç “Ülkemizde de dünyada da yaş meyve ve zerzevatın hasadından sonra, çeşitli kollayıcı kimyasallar kullanılıyor. Fakat bu kimyasallar hem kalıntı bırakması tarafıyla insan sıhhatine ziyan verebiliyor, hem de ihracat basamağında gerekli hudut tahlillerinin üstünde kalarak, eserlerin geri dönmesine neden oluyor. Hipokloröz asit, işte bu manada hem ziyanlı kalıntı bırakmaması, hem de mikrobiyal güvenliği üst seviyede sağlaması tarafıyla hayli avantajlı” dedi.
“TÜRKİYE BİLGİLERİNİ ELDE ETMEYİ PLANLIYORUZ”
Hipokloröz asidin başta Rusya olmak üzere Japonya ve Hollanda üzere birtakım ülkelerde tarım alanında yaygın olarak kullanıldığını belirten Dr. Dinç, Türkiye’de yaygınlaşmamasının nedeninin, şimdiye dek ülkemizdeki tarım ve lojistik şartlarına nazaran, geniş çaplı bir uygulamada nasıl olacağına dair dataların olmamasından kaynaklandığını belirtti. Dinç şunları söyledi, “Lojistik zincirindeki fizikî farklılıklar, hem uzaklıkların hem de mevsimin getirdiği sıcaklık farklılıkları, aslında eserlerin bozulmasına öteki Avrupa ülkelerinden daha fazla tesir ediyor. Bu nedenle bu proje ile biz, ‘Türkiye verilerini’ elde etmeyi amaçlıyoruz. Bu farklı parametrelerin tesirini, Türkiye şartları için araştırarak kendi ülkemizde hipokloröz asidin tarımda yanlışsız halde kullanımını sağlamış olacağız. Lojistik süreçte taşıma şartları, kasalardan olabilecek bulaş, taşıma araçlarının farklılığından kaynaklı tesirler, depolama alanlarında, hallerdeki bekleme alanlarında oluşabilecek potansiyel patojen bulaşının tespiti üzere bütün faktörleri içeren süreçleri tahlil ederek, hipokloröz asidin tarımda yaygın olarak kullanımının hakikat konumlandırılmasını hedefliyoruz.”
“BOZULMAYI BİR GÜN BİLE GECİKTİRMEK EKONOMİK YARAR SAĞLAYACAK”
Projeyle meyve sebzede bozulmaların ne kadar önlenebileceği, besin bedelinden kayıp olup olmadığının da ölçüleceğini belirten Dinç “Proje sonuçlandığında eserin kullanımı Tarım Bakanlığı tarafından da onaylanmış olacak. Bu proje ile hipokloröz asidin birinci kez alanda ‘gerçek ölçekte’ denemelerini yapacağız. Çeşitli bilgi kaydedicilerle de lojistik ağ boyunca eserlerin izlenmesini gerçekleştireceğiz. Proje sonuçlanıp hayata geçirildiğinde, besinin bozulmasını bir gün bile geciktirmemiz, bize hem ekonomik bir çıkar sağlayacak, hem de bu proje ile Türkiye’de tarım dalına yeni bir soluk getireceğiz” dedi. Dr. Özge Dinç, tuzlu sudan elde edilen hipokloröz asidin laboratuvar ölçeğinde üretilen formunun, kendi imalatları olan jeneratörlerde ayda 15 ton hacme kadar üretebileceğini de belirtti.
