Investing.com – TCMB, Eylül ayı fiyat gelişmeleri raporunu açıkladı.
Dün TÜİK’in açıkladığı TÜFE, Eylül ayında yüzde 0,97 oranında artarak yıllık enflasyon yataya yakın seyrederek %11,75 oldu. Yıllık enflasyon, temel mal ve gıda gruplarında arttı, enerji ve hizmet gruplarında ise geriledi.
Temel mal grubundaki artışta dayanıklı tüketim malları öne çıkarken, gıda grubunda hem işlenmemiş hem de işlenmiş gıda etkili oldu. Enerji yıllık enflasyonu doğalgaz fiyatları kaynaklı yüksek baz etkisiyle gerilerken, hizmet enflasyonu yavaşladı. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonu arttı, eğilimleri bir miktar azaldı.
Merkezin değerlendirmeleri:
Eylül ayında tüketici fiyatları yüzde 0,97 oranında artmış ve yıllık enflasyon yüzde 11,75 olmuştur. Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,39 ve 0,29 puan artarak yüzde 11,57 ve yüzde 11,32 olarak gerçekleşmiştir.
*B – İşlenmemiş Gıda Ürünleri, Enerji, Alkollü İçkiler ve Tütün ile Altın Hariç TÜFE
*C – Enerji, Gıda ve Alkolsüz İçecekler, Alkollü İçkiler ile Tütün Ürünleri ve Altın Hariç TÜFE
Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre temel mal ve gıda gruplarının katkıları sırasıyla 0,43 ve 0,28 puan artmış, enerji, hizmet ve alkol-tütün-altın gruplarının katkıları ise sırasıyla 0,33, 0,26 ve 0,14 puan azalmıştır.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle üç aylık ortalamalara göre B ve C göstergelerinin eğilimleri bir miktar azalmıştır. Bu dönemde, enflasyon eğilimi temel mal grubunda yüksek seyretmeye devam ederken, hizmet grubunda gerilemiştir.
Hizmet fiyatları Eylül ayında %0,58 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 0,99 puan düşüşle %10,84’e gerilemiştir. Yıllık enflasyon ulaştırma hizmetlerinde belirgin olmak üzere lokanta-otel ve kira gruplarında gerilerken, haberleşme ve diğer hizmetlerde yükselmiştir. Ulaştırma hizmetlerinde yıllık enflasyon baz etkisiyle önemli ölçüde gerilemiş, aylık fiyat düşüşünde şehirlerarası otobüs ücreti (yüzde -6,31) belirleyici olmuştur. Lokanta-otel grubunda bu dönemde yemek hizmetleri fiyatları %0,83 oranında yükselmiş, konaklama fiyatlarındaki artış %0,12 ile sınırlı kalmıştır. Diğer hizmetler grubunda kura duyarlı olan kişisel ulaştırma araçlarının bakım ve onarımı ile dişçilik ücreti fiyatlarında artış gözlenirken, eğitim hizmetlerinde uygulamaya konulan KDV indirimi fiyatlara olumlu yansımıştır.
Temel mal grubu enflasyonu Eylül ayında 1,66 puan artışla %11,68 olmuştur. Bu dönemde yıllık enflasyon dayanıklı mal ve diğer temel mallarda yükselirken giyim ve ayakkabı grubunda gerilemiştir. Grup enflasyonundaki artışın sürükleyicisi dayanıklı mallar olmuş; bu artışta döviz kuru gelişmeleri ve talep koşulları belirleyici olmuştur. Altın hariç dayanıklı mallarda fiyat artışları alt kalemler genelinde hızlanarak devam etmiş (aylık %3,70), bu gelişmede beyaz eşya (%7,14), otomobil (%4,11) ve mobilya (%3,30) grupları öne çıkmıştır. Otomobil fiyatlarındaki artışta matrah ve ÖTV değişikliklerinin de etkili olduğu değerlendirilmektedir. Giyim ve ayakkabı grubunda fiyatlar mevsimsel ortalamalara kıyasla oldukça zayıf bir seyir izleyerek yataya yakın seyretmiş, yıllık enflasyon %6,79’a gerilemiştir. Bu dönemde, diğer temel mal grubu fiyatları birikimli döviz kuru etkilerine bağlı olarak %1,54 artmıştır.
Enerji grubu fiyatları Eylül ayında %0,50 oranında artmıştır. Bu dönemde tüpgaz, şebeke suyu ve akaryakıt fiyatlarındaki artışlar öne çıkmıştır. Grup yıllık enflasyonu doğalgaz fiyatlarındaki yüksek baz etkisiyle 2,82 puan azalarak %6,77 olmuştur. Ekim ayından itibaren geçerli olmak üzere hanehalkı, sanayi ve ticarethaneler tarafından kullanılan elektrik fiyatlarında yapılan artışın önümüzdeki dönemde grup enflasyonunu yukarı yönlü etkileyeceği değerlendirilmektedir.
Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu Eylül ayında 1,44 puan artarak %14,95’e yükselmiştir. Yıllık enflasyonu 2,11 puan artışla %17,47’ye yükselen işlenmemiş gıda grubu bu gelişmede daha belirleyici olurken, işlenmiş gıda yıllık enflasyonu 0,93 puan artarak %12,79 olmuştur. İşlenmemiş gıda grubunda, mevsimsellikten arındırılmış veriler taze meyve ve sebze fiyatlarının Eylül ayında sınırlı bir oranda yükseldiğine, diğer işlenmemiş gıda grubu fiyatlarının ise yatay seyrettiğine işaret etmektedir. İşlenmiş gıda fiyatları Eylül ayında %1,48 oranında artarken, bu gelişmede Ağustos ayında olduğu gibi ekmek ve tahıllar grubu (%1,96) öne çıkmıştır. Bu dönemde diğer işlenmiş gıda grubunda da fiyat artışları hızlanmış ve yıllık enflasyon katı ve sıvı yağlar öncülüğünde yükselmiştir. Bu gelişmeler sonucunda, taze meyve ve sebze dışı gıda grubunda yıllık enflasyon bir miktar artarak %13,47 olmuştur.
Yİ-ÜFE
Yurt içi üretici fiyatları Eylül ayında %2,65 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon 2,80 puan artarak %14,33 olmuştur. Üretici fiyatlarında gözlenen bu artışta döviz kuru gelişmelerinin belirleyici olduğu değerlendirilmektedir. Petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış eğilimi bu dönemde belirgin ölçüde yükselmiştir.
Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon enerji grubunda gerilerken diğer alt gruplarda yükselmiştir. Aylık bazda, enerji fiyatları yatay seyretmiş; elektrik üretimi ve dağıtımı, su temini ve ham petrol fiyatlarında artış gözlenirken, rafine edilmiş petrol ürünleri ve gaz imalatında fiyatlar gerilemiştir. Ara malları grubu fiyat artışlarında demir-çelik, plastik ürünler, temel kimyasallar, kağıt ürünleri ve tekstil öne çıkarken, sermaye malı fiyatlarındaki artışta metal yapı ürünleri, motorlu kara taşıtları ile parça-aksesuarları ve makineler etkili olmuştur. Dayanıklı tüketim malları fiyatları mobilya ve tüketici elektroniği ürünleri öncülüğünde yükselirken, dayanıksız tüketim mallarındaki artışta katı-sıvı yağlar belirleyici olmuştur. Bu gelişmelerle, tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı baskılar güçlenerek devam etmiştir.