TÜRKİYE’de yıllık tüketici enflasyonu Temmuz 2017’den, üretici enflasyonu ise Aralık 2016’dan sonra ilk kez Eylül 2019’da tek haneye geriledi. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre tüketici enflasyonu (TÜFE) eylülde aylık yüzde 0.99 arttı, yıllık tüketici enflasyonu ise yüzde 9.26’ya indi. Üretici enflasyonu ise (Yİ-ÜFE), yıllık yüzde 2.45’e düştü. Yüzde 6.29 olan tüketici enflasyonu aynı zamanda Ocak 2017’den beri görülen en düşük seviye. Enflasyonda düşüşün ekim ayında da sürmesi ve yüzde 8 seviyelerine inmesi bekleniyor.
ELEKTRİK-DOĞALGAZ
Geçen yıl eylülde TL’deki değer kaybı sonrası enflasyonda yaşanan aylık yüzde 6.3 yükselişin oluşturduğu baz etkisiyle yıllık enflasyon ağustostaki yüzde 15.01’den 5 puanın üzerinde gerilemiş oldu. TÜİK verilerine göre yüzde 0.99 artan eylül ayı enflasyonun en büyük nedeni elektrik ve doğalgaz zamları. Doğalgaz ve elektrik fiyatlarındaki değişimin yer aldığı konut grubunda aylık artış yüzde 2.15 oldu ve bunun genel tüketici enflasyonuna etkisi de 0.13 puan olarak belirlendi. Eylül ayı sonunda elektriğe bir zam daha yapıldı. Bunun etkisi ekim ayı enflasyonunda görünecek.
SERVİS VE TAKSİ ÜCRETİ
İkinci büyük etki ise servis ve taksi zamlarından. Okulların açılmasıyla servis ücretleri arttı, taksilere de zam yapıldı. Ayrıca benzin ve mazotta eylülde fiyat artışları oldu. Tüm bu ürünlerin yer aldığı ulaştırma grubunda aylık enflasyon yüzde 1.61 oldu. Bu grup genel tüketici enflasyonunu ise 0.27 puan arttırdı. Yeni sezonun başladığı giyim ve ayakkabıda ürünler fiyat artışlarıyla vitrinlerde yer aldı. Bu grupta da aylık artış yüzde 2.13. Bunun genel tüketici enflasyonuna etkisi de 0.13 puan.
Yine okulların açılmasıyla fiyat artışı yaşayan diğer bir ürün de yurt fiyatları. Yurt fiyatlarına gelen yüzde 14 zam lokanta ve oteller grubunda aylık enflasyonu arttırdı. Aylık yüzde 1.54 artışın yaşandığı lokanta ve oteller grubunun genel tüketici enflasyonuna etkisi 0.13 puan oldu. Çeşitli mal ve hizmetler kaleminde makyaj malzemelerinde yüzde 11.4, afet sigortalarında yüzde 11.2, kreş ve gündüz bakım evlerinde yüzde 6.5’lik fiyat artışları enflasyonu arttırdı. Bu gruptaki aylık enflasyon yüzde 1.54 ve genel tüketici enflasyonuna etki 0.13 puan.
SARMISAK ETKİSİ
Gıda, eylül ayında yüzleri güldürdü. Ağustosa göre yüzde 0.60 düşen gıda enflasyonu genel tüketici enflasyonunu da 0.14 puan geriletti. Buna rağmen eylül ayının zam şampiyonu bir ayda yüzde 42.5 zamlanan sarmısak oldu. Türkiye’nin en önemli sarmısak üretim merkezlerinden Kastamonu Taşköprü’de, dolunun, sarmısak rekoltesinde yüzde 45’e varan düşüş yaratması fiyat artışında etkili. Eylül ayı içinde pazarda sarmısak fiyatı 50 liraya kadar çıktı. Rekolte kaybı nedeniyle sarmısakta fiyat artışı önümüzdeki aylarda da sürecek. Gıdada özellikle taze sebze ve meyvelerde düşüş devam ediyor. Domates, limon, kuru soğanın yanı sıra sezonun açılmasıyla balık fiyatlarında düşüş var. Irak’ın yumurta ithalatını durdurmasıyla tavuk sektörünü etkiledi. Yumurtalık tavukların da kesime gönderilmesi tavuk eti fiyatında yüzde 14’e varan indirim getirdi.
MERKEZ’DEN İNDİRİM
Eylül ayı enflasyon verileri Merkez Bankası’ndan faiz indirimi beklentilerini arttırdı. 24 Ekim’de yapılacak Para Politikası Kurulu toplantısından 100-150 baz puanlık indirime kesin gözüyle bakılıyor. Piyasa analistleri yıl sonuna kadar 200-250 baz puan daha ingidik öngörüyor. Ancak son enflasyon verisindeki olumlu havanın beklentiyi artırabilir.