ABD Başkanı Donald Trump’ın Ortadoğu’da İsrail-Filistin ihtilafını sonlandırmak için açıkladığı “Yüzyılın Anlaşması” planına başta Filistin olmak üzere aralarında Türkiye’nin de bulunduğu pek çok ülkeden tepki geldi. Arap Birliği, “Yüzyılın Anlaşması” planını görüşmek üzere gelecek cumartesi günü bakanlar düzeyinde olağanüstü toplanma kararı aldı.
‘MEŞRU HAKLAR HİÇE SAYILDI’
Arap Birliği’nden barış planına dair yapılan yazılı açıklamada, Filistinlilerin meşru haklarının hiçe sayıldığı vurgulandı. Planın bağlayıcı olmadığı ve İsrail ile Filistin arasında barışın tek tarafın değil iki tarafın iradesiyle mümkün olduğu belirtildi. Açıklamada, Arap Birliği’nin barışı sağlamak için atılan tüm ciddi adımlara açık olduğu ve “Filistin-İsrail sorununun çözümüne katkı sunma konusunda ABD’nin gerekçelerinin de anlaşıldığı” ifade edildi. Açıklamada, İsrail’in Filistin topraklarında 1967’den bu yana sürdürdüğü işgal gerçeği görmezden gelinerek veya işgali yasallaştırarak adil ve sürdürülebilir bir barışın sağlanamayacağı vurgulandı. Barış planının her iki tarafın da beklentilerini karşılaması ve tarafların verdikleri tavizlerin eşit olması için taraflara birbirine paralel çıkarlar da sağlaması gerektiğine işaret edilen açıklamada, Arap Birliği’nin cumartesi günü yapılacak toplantıda ABD’nin planına karşı tutumunun, Filistin’in tavrına göre şekilleneceği vurgulandı.
‘İSRAİL’E BASKI YAPILMALI’
Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) Yürütme Konseyi Genel Sekreteri Saeb Erekat, ABD Başkanı Donald Trump’ın açıkladığı Ortadoğu barış planının ardından, ABD’nin artık barış için bir aktör olmadığını, diğer ulusların İsrail’e baskı yapması gerektiğini belirtti. Erekat, Amerikan Washington Post gazetesi için kaleme aldığı makalede, “Trump’ın Ortadoğu ekibi, büyük oranda İsrail’in yasa dışı yerleşimlerinin destekçilerinden oluşuyor ve ABD’nin Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanımasından işgal altındaki Filistin topraklarının ilhakının onaylanmasına kadar son 3 yılda atılan adımlar, ABD’nin Ortadoğu barış sürecine ilişkin taahhütleriyle çelişiyor” ifadelerini kullandı. Planın, temelde İsrail’in sömürgeci yerleşim planlarının Filistin halkı, toprakları ve doğal kaynakları üzerindeki kontrolünü en üst düzeye çıkarmasını mümkün kıldığını belirten Erekat, “Trump, böyle dikte edilen bir planın başarı şansının sıfır olduğunu biliyor ancak burada amaç, kendisinin azil sürecinin ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun zorlu yeniden seçim sürecinin ortasında siyasi mesajlar vermek” değerlendirmesinde bulundu.
NETANYAHU: KUDÜS İÇİN ABD’DEN ONAY ALDIK
◊ İSRAİL Başbakanı Binyamin Netanyahu, Kudüs’ün İsrail’in başkenti olması konusunda ABD’den onay aldıklarını söyledi. Netanyahu, “Filistin Devletinin başkenti Doğu Kudüs’teki Ebu Dis beldesi olacak. İsrail ise Batı Şeria’daki tüm Yahudi yerleşim birimlerinde egemen olacak” dedi. Netanyahu, ABD’nin, müzakerelere başlanması için İsraillilerden değil Filistinlilerden talepleri olduğuna işaret etti. Bu talepler arasında Gazze’nin silahsızlandırılması, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde (UCM) şikâyette bulunmaya son verilmesi, İsrail’e karşı provokasyonun durdurulmasının olduğunu söyledi. Başbakan Netanyahu, “C bölgesi”nde 4 yıl boyunca yeni yerleşim birimi inşa etmeme ya da inşaat faaliyetini genişletmeme sözü verdiklerini kaydetti.
Planın ana hatları
– Tepki çeken 181 sayfalık “Yüzyılın Anlaşması” planı Filistin’e, bağımsız devlet olabilmesinde gerekli koşulları yerine getirebilmesi amacıyla 4 yıllık süre öngörüyor. Bu süre zarfında İsrail tarafı yeni yerleşim yeri inşasına başlamayacağını taahhüt ediyor. Planın ana hatları şöyle:◊ Tepki çeken 181 sayfalık “Yüzyılın Anlaşması” planı Filistin’e, bağımsız devlet olabilmesinde gerekli koşulları yerine getirebilmesi amacıyla 4 yıllık süre öngörüyor. Bu süre zarfında İsrail tarafı yeni yerleşim yeri inşasına başlamayacağını taahhüt ediyor. Planın ana hatları şöyle:Kudüs İsrail’inbaşkenti kabul ediliyorSözde barış planı, Kudüs konusunda İsrail’e istediğini verirken, Filistinlilerin 1967 sınırlarında başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız Filistin devletinin kurulması şartını hiçe sayıyor. Planda, Kudüs, İsrail’in “bölünmez” başkenti olarak kabul edilirken, Kudüs ile işgal altındaki Batı Şeria arasında yer alan Ayrım (Utanç) Duvarı’nın Filistin tarafında kalan Kudüs’ün kenar mahallelerindeki bir bölgenin gelecekte kurulacak Filistin devletinin başkenti olması öngörülüyor.Filistinli mültecileredönüş hakkı yokFilistin hükümetinin iki devletli kalıcı barışın sağlanması için sunduğu şartlar arasında, Batı Şeria’daki 250’den fazla yasa dışı Yahudi yerleşim biriminin boşaltılması bulunuyor. İsrail ise 400 binden fazla yasa dışı Yahudi yerleşimcinin kaldığı bu birimleri, kendisine bağlamayı amaçlıyordu. Trump’ın planında, Batı Şeria’daki yasa dışı Yahudi yerleşim birimlerinin “İsrail toprağı” olması öngörülüyor.İsrail’in 1948’den bu yana yerlerinden ettiği 6 milyonu bulan Filistinli mültecilerin geriye dönüş haklarını ellerinden alan plan, bu yönüyle de tepki topluyor.denizde İsrail’in egemenliği tanınıyorABD’nin tek taraflı planı, İsrail’in “egemen bir ülke” olarak Akdeniz’deki sınırlarını da tanıyor. İsrail’in bir süredir doğu Akdeniz’de izlediği agresif politikanın bir anlamda kabulü de sayılan plan, Gazze’deki Hamas etkisinin tamamen sona erdiği güne kadar bu bölgeye yardım yapılmamasını öngörüyor. Filistin’in tamamen “silahsızlandırılması” ve sadece kolluk kuvvetlerine sahip olması öngörülen planda, Filistin’in bölgesel tehditler karşısında savunulmasında ABD’nin rol oynamaya hazır olduğu ifadesi yer alıyor.
DÜNYA PLANA İHTİYATLI YAKLAŞTI
– Rusya Devlet Başkanı Putin’in Sözcüsü Dimitriy Peskov, “Rusya planı incelemeye devam ediyor. Planın bir numaralı muhatabı olan Filistin kesinlikle kabul etmiyor. Bulunduğumuz nokta bu” dedi.
– Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas, ABD’nin önerisini titiz bir şekilde inceleyeceklerini, tüm partnerlerin de bunu yapacaklarını varsaydıklarını ifade etti.
– Suudi Arabistan, “ABD Başkanı Trump’ın çabalarını takdir ettiğini” bildirdi. “Adil ve kapsayıcı her türlü çabanın destekleneceği” kaydedildi.
– Mısır Dışişleri Bakanlığı, Filistin ve İsrailli taraflara, planı dikkatlice inceleme ve barış müzakerelerini tekrar başlatma çağrısında bulundu.
‘FİLİSTİN SATILIK DEĞİLDİR’
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın anlaşmayla ilgili, “Sözde barış anlaşması, Filistin halkının varlığını ve tarihini yok sayan yeni bir işgal planıdır. Filistin halkının haklarını ve hukuku hiçe sayan bu tek taraflı planı reddediyoruz. Kudüs kırmızı çizgimizdir ve Filistin toprakları satılık değildir” görüşünü dile getirdi.
TBMM’DEN ORTAK KINAMA
TBMM’de grubu bulunan siyasi partiler de ortak bildiriyle ABD’nin barış planını kınadı. AK Parti Grup Başkanvekili Özlem Zengin, CHP Grup Başkanvekili Engin Altay, HDP Grup Başkanvekili Hakkı Saruhan Oruç, MHP Grup Başkanvekili Erkan Akçay ve İYİ Parti Grup Başkanvekili Lütfü Türkkan’ın imzalarının bulunduğu bildiride, “ABD Yönetimi’nin ihtilafın iki tarafından biri olan Filistin’i bütünüyle dışlayan, tek yanlı, hakkaniyetten uzak bir yaklaşımla hazırladığı görülen söz konusu plan, Birleşmiş Milletler kararlarına ve iki devletli çözüm perspektifine tamamen aykırıdır. Bu plan, taraflar arasında bir müzakere zemini sağlamaktan ziyade, İsrail’in insanlığın kalbi olan Mescid-i Aksa dahil Filistin topraklarında on yıllardır derinleştirerek sürdürdüğü işgale uluslararası meşruiyet kazandırmayı ve bunu Filistin tarafına dayatmayı amaçlamaktadır. Yapılmak istenen işgal sürecini ilhaka çevirmektir” denildi. -Umut ERDEM / ANKARA
O MAKALEYE AK PARTİ VE CHP’DEN TEPKİ
İsrail’de aşırı sağ eğilimli Makor Rishon gazetesinde yer alan ve Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı Hakan Fidan’ı hedef alan makaleye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, AK Parti ve CHP’den tepki geldi. Yazıya ilişkin, “Demek ki iyi yoldayız” yorumunu yapan Çavuşoğlu, “Türkiye artık birçok oyunu sahada bozuyor. Libya’daki oyunu bozuyor. Doğu Akdeniz’de, Suriye’de oyunları bozuyor. İlk defa gerçekten Türk istihbaratı böyle politikalar izliyor” diye konuştu. TBMM Genel Kurulu’nda değerlendirmelerde bulunan AK Parti Grup Başkanvekili Özlem Zengin, “İktidar, muhalefet konunun takipçisiyiz. Hiç kimse MİT Başkanı’nı tehdit edemez” dedi. CHP Grup Başkanvekili Engin Altay da, Fidan’ın hedef gösterilmesinin kabul edilemez olduğunu belirterek şunları aktardı: “MİT Müsteşarımıza yapılan hedef gösterme ve hakaretle ilgili yürütme organından yüksek refleks beklemek millet adına hakkımızdır. Biz eleştiririz ama İsrail medyası tarafından MİT Başkanına yönelik böyle bir hedef göstermeyi kabul edemeyiz.”İsrail’de aşırı sağ eğilimli Makor Rishon gazetesinde yer alan ve Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı Hakan Fidan’ı hedef alan makaleye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, AK Parti ve CHP’den tepki geldi. Yazıya ilişkin, “Demek ki iyi yoldayız” yorumunu yapan Çavuşoğlu, “Türkiye artık birçok oyunu sahada bozuyor. Libya’daki oyunu bozuyor. Doğu Akdeniz’de, Suriye’de oyunları bozuyor. İlk defa gerçekten Türk istihbaratı böyle politikalar izliyor” diye konuştu. TBMM Genel Kurulu’nda değerlendirmelerde bulunan AK Parti Grup Başkanvekili Özlem Zengin, “İktidar, muhalefet konunun takipçisiyiz. Hiç kimse MİT Başkanı’nı tehdit edemez” dedi. CHP Grup Başkanvekili Engin Altay da, Fidan’ın hedef gösterilmesinin kabul edilemez olduğunu belirterek şunları aktardı: “MİT Müsteşarımıza yapılan hedef gösterme ve hakaretle ilgili yürütme organından yüksek refleks beklemek millet adına hakkımızdır. Biz eleştiririz ama İsrail medyası tarafından MİT Başkanına yönelik böyle bir hedef göstermeyi kabul edemeyiz.”netanyahu’ya yakın gazeteİsrail Başbakanı Netanyahu’ya yakınlığıyla bilinen gazetedeki “Sultan ve Süleymani” başlıklı yazıda, ABD saldırısında öldürülen İranlı Kudüs Gücü Komutanı General Kasım Süleymani ve Fidan’ın “birbirine çok benzediği” iddia edilerek, “Süleymani’nin ölümünden sonra onun ikizi Fidan’ın komplolarına odaklanma zamanı geldi” ifadeleri yer almıştı. -ANKARA
