TRT Genel Müdürü Prof. Dr. Mehmet Zahid Sobacı, Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı ile Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından Adalet Teşkilatını Güçlendirme Vakfı Antalya Eğitim ve Toplumsal Tesisi’nde, ortaklaşa düzenlenen “Stratcom Youth: Memleketler arası Genç İletişimciler Forumu”nda “Dezenformasyon Çağında Kamu Yayıncılığı” bahisli konuşma yaptı.
“HAKİKAT İLE PALAVRANIN SONLARININ BULANIKLAŞTIĞI BİR DÖNEM”
Günümüzde süslü kavramlar altında zehirli kanılar ve teyide muhtaç bilgilerin sunulduğunu belirten Sobacı, bunların olağan haline gelmesinden ötürü insanların maruz kaldığı etkiyi tahlil bile edemez duruma gelindiğini söyledi. Sobacı, gün içinde yayımlanan haberlerin örtüsünü kaldırıp, altına bakılamadığını, insanların haberin doğruluğunu öğrenemeden olaydan olaya geçtiğini tabir ederek “Sayısız bildirime maruz kaldığımızda, bir olay üzerine düşünme kabiliyetimizi kaybettiğimizde, buna bir dezenformasyon eklendiğinde, sonuçsuz bir sürece gidiyoruz. Bu, bireyi anlamsızlığa iter. Hakikat ile palavranın sonlarının bulanıklaştığı bir devir.” diye konuştu.
Dezenformasyon mecrasının bir tek haberde olmadığını vurgulayan Sobacı, kurumsal ve kişisel ölçekte üretilen sinema, belgesel, animasyon ve taşınabilir uygulamaların da dezenformasyonun öğesi olabildiğini kaydetti.
TRT Genel Müdürü Prof. Dr. Mehmet Zahid Sobacı
“YALAN HABERLER TOPLUMSAL MEDYA ARACILIĞIYLA SÜRATLE YAYILDI”
Farkında olmadan, farkındalık yaratacak bir biçimde, insanların evvelden tasarlanmış bir düşünme şekline yönlendirildiğini belirten Sobacı, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Sosyal medya, bireylerin daha özgür bir biçimde fikirlerini ortaya koyabildiği bir alan olacağı tez edilirken bir anda palavra haberin, dezenformasyonun mecrası haline geldi. Dijital çağda özgürlük alanı vadederken, kaos, belirsizlik ve abartıdan beslenen bir toplumsal medya karşımıza çıktı. Toplumsal medya kullanıcılarının yüzde 70’i toplumsal medyayı bilgi ve haber kaynağı olarak kullandığını söylüyor. Toplumsal medya, bilgi ve haber kaynağı olma fonksiyonu üstlendiği andan itibaren, kaçınılmaz olarak dezenformasyon ve manipülasyonun ağır bir halde yaşandığı alanlar haline dönüştü. Palavra haberin, teyide muhtaç haberin ya da aldatıcı haberin, görsellerin, rastgele bir denetim sisteminden da geçmeden kesin bilgi etiketiyle paylaşıldığı bir ortam. Toplumsal medyanın tabiatından kaynaklanan bir özellik belirdi, o da süratle yayılma. Palavra habere süratle yayılma imkanı verdi. Palavra haber farklı bir noktaya gerçek yürüdü.”
“DEZANFORMASYON FAALİYETLERİNE BAŞVURULUYOR”
Sobacı, yarım asırdır hakimiyetini koruyan global ekonomik ve siyasal sistemin krizde olduğunu belirterek global ekonomik sistemin bu krizlerin üstünü örtmek, olağanlaştırmak, legalleştirmek için milletlerarası kamuoyunun algısını yönetmeye uğraş ettiğini bildirdi.
Bu çaba nedeniyle dezenformasyonun daha had safhada olduğunu lisana getiren Sobacı, şöyle devam etti:
“Önceleri dezenformasyon yok muydu? Vardı. Teknoloji bunu kolaylaştırdı mı? Evet kolaylaştırdı. Lakin global sistemin krize düştüğünün daha fazla ortaya çıkmış olması, daha fazla dezenformasyonu beraberinde getirdi. Zira global sistem bunun üstünü örtmeye çalışıyor. Palavra habere dayalı olarak, toplumları manipüle etmeye dayalı olarak dezenformasyon faaliyetlerine başvuruyor. Olağanlaştırmaya çalışıyor bu krizleri. Artık sondan geçmeye çalışan mülteciye çelme takanı gördüğünüzde çok da yadırgamıyorsunuz. ‘O da geçmeseydi. Herkes yerinde kalsın’ demeye başlıyorsunuz. Global sistemin krizde olduğunu örtme gayreti, dezenformasyonu bugün kat be kat artırdı.”
“DEVLET İLE MİLLET ORTASINDAKİ ALAKAYI GÜÇLENDİRMEK ZORUNDAYIZ”
Kamu yayıncılığının kıymetinin bu noktada daha da artmaya başladığına dikkati çeken Sobacı, “Kamu yayıncısı olarak, global sistemin krizde olduğunu ilan etmek zorundasınız. Cumhurbaşkanımız da global sistemin krizde olduğunu söylüyor. Tabiri caizse ‘Kral çıplak’ diyor. Global sistemin krizde olduğu bir devirde, ülke olarak tezlerinizi hem ulusal hem de memleketler arası alanda daha yeterli anlatmak zorundasınız. Global sistemini krizlerinin ülkemize olan tesirlerini bertaraf etmek zorundasınız. En nihayetinde devletle millet ortasındaki alakayı güçlendirmek zorundasınız.” değerlendirmesinde bulundu.
“KAMU YAYINCISI KAMU FAYDASI DOĞRULTUSUNDA HAREKET ETMEK ZORUNDA”
Yanlışsız bilgiye olan muhtaçlığın her geçen gün arttığına işaret eden Sobacı, şunları kaydetti:
“Doğru bilgiyi nereden bulacağız? Kamu yayıncısı ya da özel yayın kümeleri verebilir. Özel yayın kümelerinden bunu beklemek biraz safiyane bir yaklaşım olur. En nihayetinde kar güdüsüyle hareket ederler. Bunun gerektirdiği içeriği üretirler. Türkiye’de o yayın kümelerinin bir sahiplik yapısı var. O sahiplik yapısından farklı, onun çıkarlarından gayrı, uyuşmayan içeriği üretmesini beklemek güç. O vakit karşısında kim var? Kamu yayıncısı var. Kamu yayıncısı kamu faydası doğrultusunda hareket etmek zorundadır.”
NETFİX’E ALTERNATİF PLATFORM
Sobacı, TRT’nin 2023 yılında Netflix’e alternatif milletlerarası bir dijital platform inşa edeceğini, gençlik platformu kuracağını ve sinemalarla oyunlara yatırım yapmaya devam edeceğini kelamlarına ekledi.