Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2021 yılı ‘Gelir ve Ömür Şartları Araştırması’ sonuçlarına nazaran, en yüksek gelir kümesinin toplam gelirden aldığı hisse yüzde 46,7 oldu. Okur-yazar olmayanların yüzde 24,1’i, yükseköğretim mezunlarının ise yüzde 2,5’nin fakir olduğu ortaya çıkarken, daima yoksulluk oranı da bir evvelki yıla nazaran 0,1 puan artarak yüzde 13,8’e yükseldi.
TÜİK, bir evvelki takvim yılı olan 2020 yılını referans alarak oluşturduğu 2021 yılı ‘Gelir ve Ömür Şartları Araştırması’nın sonuçlarını paylaştı.
Hane halkı gelirleri, hane halkı büyüklüğü ve kompozisyonu dikkate alınarak muadil hane halkı kullanılabilir fert gelirine dönüştürülerek elde edilen gelir hesaplamaları araştırmasında çıkan sonuçlar şöyle:
EN YÜKSEK GELİR KÜMESİNİN TOPLAM GELİRDEN ALDIĞI HİSSE YÜZDE 46,7 OLDU: Son yapılan araştırma sonuçlarına nazaran; en yüksek fert gelirine sahip yüzde 20’lik kümenin toplam gelirden aldığı hisse, bir evvelki yıla nazaran 0,8 puan azalarak yüzde 46,7 oldu. En düşük gelire sahip yüzde 20’lik kümenin aldığı hisse 0,2 puan artarak yüzde 6,1’e yükseldi.
GİNİ KATSAYISI 0,401 OLARAK İDDİA EDİLDİ: Gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden olan Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, teğe yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı tabir ediyor. En son yapılan araştırma sonuçlarına nazaran; Gini katsayısı bir evvelki yıla nazaran 0,009 puan azalış ile 0,401 olarak kestirim edildi. Toplumun gelirden en fazla hisse alan yüzde 20’sinin elde ettiği gelirin en az hisse alan yüzde 20’sinin elde ettiği gelire oranı biçiminde hesaplanan P80/P20 oranı 8,0’dan 7,6’ya, gelirden en fazla hisse alan yüzde 10’unun elde ettiği gelirin en az hisse alan yüzde 10’unun elde ettiği gelire oranı biçiminde hesaplanan P90/P10 oranı ise 14,6’dan 13,7’ye düştü.
YILLIK ORTALAMA HANEHALKI KULLANILABİLİR GELİRİ 76 BİN 733 TL OLDU: Türkiye’de yıllık ortalama hane halkı kullanılabilir geliri yüzde 10,6 artarak 2021 yılı anket sonuçlarına nazaran 76 bin 733 TL oldu.
YILLIK ORTALAMA HANEHALKI FERT GELİRİ 37 BİN 400 TL OLDU: Türkiye’de yıllık ortalama muadil hane halkı kullanılabilir fert geliri bir evvelki yıla nazaran yüzde 11,9 artarak 33 bin 428 TL’den 37 bin 400 TL’ye yükseldi.
EN YÜKSEK YILLIK ORTALAMA FERT GELİRİ TEK KİŞİLİK HANELERDE OLDU: Yıllık ortalama muadil hane halkı kullanılabilir fert gelirlerinde en yüksek gelir, geçen yıla nazaran 6 bin 585 TL artarak 49 bin 297 TL ile tek kişilik hane halklarının oldu. Çekirdek aile bulunmayan birden fazla şahıstan oluşan hane halklarının yıllık ortalama muadil hane halkı kullanılabilir fert geliri 41 bin 753 TL iken tek çekirdek aileden oluşan hane halklarında bu bedel 38 bin 159 oldu. En düşük yıllık ortalama muadil kullanılabilir hane halkı fert gelirine sahip hane halkı tipi ise 29 bin 445 TL ile en az bir çekirdek aile ve öbür bireylerden oluşan hane halkları oldu.
EMEKLİ VE DUL-YETİM AYLIKLARININ TOPLUMSAL TRANSFERLER İÇİNDEKİ HİSSESİ AZALDI: Toplam gelirden en yüksek hissesi yüzde4 7,1 ile maaş ve fiyat geliri aldı. Toplam gelir içerisinde en yüksek hissesi, yüzde 47,1 ile bir evvelki yıla nazaran tıpkı kalan maaş ve fiyat geliri aldı. İkinci sırayı yüzde 23,9 ile evvelki yıla nazaran 2,1 puanlık artış gösteren toplumsal transfer geliri alırken, üçüncü sırayı yüzde 17,5 ile evvelki yıla nazaran 0,2 puan azalan müteşebbis geliri oluşturdu. Tarım gelirinin müteşebbis geliri içindeki hissesi bir evvelki yıla nazaran 2,5 puan artarak yüzde 23,4 olurken, emekli ve dul-yetim aylıklarının toplumsal transferler içindeki hissesi 1,7 puan azalarak yüzde 90,0 oldu.
EN YÜKSEK YILLIK İŞ GELİRİ YÜKSEKÖĞRETİM MEZUNLARININ OLDU: Yıllık ortalama temel iş gelirleri sırasıyla yükseköğretim mezunlarında 68 bin 229 TL, lise ve dengi okul mezunlarında 47 bin 326 TL, lise altı eğitimlilerde 35 bin 344 TL, bir okul bitirmeyenlerde 25 bin 911 TL ve okur-yazar olmayan fertlerde 19 bin 835 TL olarak hesaplandı. Geçen yıla nazaran yıllık ortalama temel iş gelirinde en yüksek artış yüzde 18,2 ile okur-yazar olmayan, en düşük artış ise yüzde 7,6 ile lise altı eğitimli fertlerde oldu.
EN DÜŞÜK YILLIK ORTALAMA GELİR TARIM BÖLÜMÜNDE GÖRÜLDÜ: Temel iş gelirleri sektörel ayrımda incelendiğinde; en yüksek yıllık ortalama gelirin 51 bin 173 TL ile hizmet dalında, en düşük yıllık ortalama gelirin ise 32 bin 635 TL ile tarım bölümünde olduğu görüldü. Bir evvelki yıla nazaran; yıllık ortalama temel iş gelirinde en yüksek artış yüzde 29,2 ile tarım bölümünde gözlenirken, bunu yüzde 11,2 ile hizmet bölümü izledi. Başka taraftan sanayi kesiminde yüzde 6,1, inşaat kesiminde ise yüzde 4,7 artış gözlendi.
EN YÜKSEK YILLIK ORTALAMA İŞ GELİRİ 136 BİN 280 TL İLE PATRONLARIN OLDU: Yıllık ortalama temel iş gelirleri sırasıyla patronlarda 136 bin 280 TL, fiyatlı maaşlılarda 46 bin 846 TL, kendi hesabına çalışanlarda 37 bin 871 TL ve yevmiyelilerde 18 bin 006 TL olarak hesaplandı. Geçen yıla nazaran en yüksek artış yüzde 14,0 ile kendi hesabına çalışanlarda, en düşük artış ise yüzde 2,4 ile yevmiyelilerde oldu.
RÖLÂTİF YOKSULLUK ORANI YÜZDE 14,4 OLDU: Toplumun genel seviyesine nazaran belirli bir hududun altında gelire sahip olan bireyler izafî manada fakir sayılmaktadır. Muadil hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sonuna nazaran, yoksulluk oranı 2021 yılında 0,6 puan azalarak yüzde 14,4 oldu. Medyan gelirin yüzde 60’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk hududuna nazaran yoksulluk oranı ise son yılda 0,6 puan azalarak yüzde 21,3 oldu. Muadil hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 40’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk hududuna nazaran, yoksulluk oranı bir evvelki yıla nazaran 0,4 puanlık azalış ile yüzde 8,5 olarak gerçekleşti. Medyan gelirin yüzde 70’i dikkate alınarak belirlenen yoksulluk hududuna nazaran ise yoksulluk oranı bir evvelki yıla nazaran 0,3 puanlık azalış ile yüzde 28,7 oldu.
YOKSULLUK ORANI EN DÜŞÜK HANELER TEK KİŞİLİK HANELER OLDU: Hane halkı tipine nazaran muadil hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranlarına bakıldığında; tek kişilik hane halklarında yoksulluk oranı bir evvelki yıla nazaran 4,4 puan azalarak yüzde 6,5, çekirdek aile bulunmayan birden fazla bireyden oluşan hane halklarında ise 0,4 puan azalarak yüzde 9,1 oldu. En az bir çekirdek aile ve öbür bireylerden oluşan hane halklarının yoksulluk oranının 0,1 puan artarak yüzde 18,5, tek çekirdek aileden oluşan hane halklarının yoksulluk oranının ise 0,3 puan azalarak yüzde 14,2 oldu.
OKUR-YAZAR OLMAYANLARIN YÜZDE 24,1’İ, YÜKSEKÖĞRETİM MEZUNLARININ İSE YÜZDE 2,5’İ FAKİR: Okur-yazar olmayan fertlerin yüzde 24,1’i, bir okul bitirmeyenlerin yüzde 24,4’ü, lise altı eğitimlilerin yüzde 13,8’i, lise ve dengi okul mezunlarının ise yüzde 7,5’i fakir olarak hesaplandı. Yükseköğretim mezunları ise yüzde 2,5 ile en düşük yoksulluk oranına sahip küme oldu.
MADDİ MAHRUMLUK ORANI YÜZDE 27,2 OLDU: Finansal kahırda olma durumunu tabir eden maddi mahrumluk; çamaşır makinesi, renkli televizyon, telefon ve araba sahipliği ile ekonomik olarak beklenmedik harcamaları yapabilme, konuttan uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayabilme, kira, konut kredisi ve faizli borçları ödeyebilme, iki günde bir et, tavuk, balık içeren yemek yiyebilme ve meskenin ısınma gereksinimini karşılayabilme durumu ile ilgili hane halklarının algılarını yansıtıyor. Üstte belirtilen dokuz hususun en az dördünü karşılayamayanların oranı olarak tanımlanan önemli maddi mahrumluk oranı; 2020 yılında yüzde 27,4 iken 2021 yılı anket sonuçlarında 0,2 puan azalarak yüzde 27,2’ye gerildi.
DAİMA YOKSULLUK ORANI YÜZDE 13,8 OLDU: Dört yıllık panel data kullanılarak hesaplanan daima yoksulluk oranı, muadil hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60’ına nazaran son yılda ve birebir vakitte evvelki üç yıldan en az ikisinde de fakir olan fertleri kapsıyor. Buna nazaran, 2021 yılı anket sonuçlarına nazaran daima yoksulluk oranı bir evvelki yıla nazaran 0,1 puan artarak yüzde 13,8 oldu.
KENDİLERİNE İLİŞKİN BİR KONUTTA YAŞAYANLARIN ORANI YÜZDE 57,5 OLDU: Oturulan konuta sahip olanların oranı geçen yıla nazaran 0,3 puan azalarak 2021 yılında yüzde 57,5 olarak hesaplandı. Kirada oturanların oranı yüzde 26,8, lojmanda oturanların oranı yüzde 1,2, kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise yüzde 14,6 oldu.
KONUTUN İZOLASYONUNDAN ÖTÜRÜ ISINAMAMA EN ÇOK KARŞILAŞILAN KONUT VE ETRAF SORUNU OLDU: Kurumsal olmayan nüfusun yüzde 34,3’ü konutunda izolasyondan ötürü ısınma sorunu, yüzde 33,9’u sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçeveleri üzere sorunları yaşarken, yüzde 23,4’ü trafik yahut sanayinin neden olduğu hava kirliliği, etraf kirliliği yahut öteki çevresel sıkıntılarla karşılaştı.
TAKSİT ÖDEMELERİ YAHUT BORÇLARI OLANLARIN ORANI YÜZDE 63,7 OLDU: Geçen yıla nazaran konut alımı ve konut masrafları dışında borç yahut taksit ödemesi olanların oranı 5,4 puan artarak yüzde 63,7 oldu. Nüfusun yüzde 6,6’sına bu ödemeler yük getirmezken yüzde 23,0’ına çok yük getirdi. Hanelerin yüzde 60,8’i konuttan uzakta bir haftalık tatil masraflarını, yüzde 38,3’ü iki günde bir et, tavuk ya da balık içeren yemek masrafını, yüzde 33,4’ü beklenmedik harcamaları, yüzde 20,5’i konutun ısınma gereksinimini, yüzde 62,9’u eskimiş mobilyaların yenilenmesini ekonomik olarak karşılayamadığını beyan etti.