TBMM’ye sunulan Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’yle, tüketicileri daha ileri düzeyde muhafazaya yönelik önlemlerin alınması, tüketicilerin hak arama yollarının kolaylaştırılması ve bilgilendirilmesine tartı verilmesi, ceza sisteminin orantılılık, ölçülülük ve caydırıcılık unsurları gözetilerek yine düzenlenmesi amaçlanıyor.
Ticaret Bakanlığından edinilen bilgilere nazaran, tüketicilerin yaşadığı meseleler, bu doğrultuda 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da yapılması öngörülen değişiklikler şu halde belirlendi:
Taksitli satış mukavelelerinde, tüketicilerin taksitlerini ödeyememeleri halinde ödenmeyen taksitler toplamının kalan borcun 10’da 1’ini oluşturma kriteri, Türk Borçlar Kanunu ile de uyumlu olacak halde mukavelede yer alan satış bedelinin 10’da 1’i olacak halde değiştirilecek. Böylelikle tüketicilerin yasal takip nedeniyle katlanmak zorunda oldukları maliyetlerde ek vadeden yararlanmaları sağlanacak.
Yeni düzenleme ile tüketici kredi mukavelelerinde 14 günlük cayma mühleti içerisinde kredi borcunun tamamını ödeyen tüketicilerin cayma hakkını kullandıkları kabul edilerek iadesi gerekli fiyatların iadesi sağlanacak.
Kredi kartı yahut kredili mevduat hesabı üzere belgisiz vadeli tüketici kredisi kontratlarına ait mevcut düzenlemede, faiz oranının artırılması yahut düşürülmesi durumlarına ait yeni belirlenen oranın yürürlüğe girmesi için 30 gün öncesinde tüketiciye bildirim kuralı bulunuyor. Yapılacak değişiklik ile 30 gün öncesinde bildirim yapılması kaidesi kaldırılacak. Böylelikle tarafların mutabakatı ile tüketiciler indirimli orandan bildirim müddeti beklenmeden yararlanabilecek.
Yan finansal eser ve hizmetler yasaklanıyor
Birtakım kredi verenler, tüketici yahut konut kredisi çekmek isteyen tüketicilere bilhassa kendi sigorta şirketlerinden sigorta yaptırılmasını ve kredi ile hiç ilgisi olmayan sigorta ve yan hizmetlerinin de alınmasını kural koşuyor. Değişiklikle, bankaların sigortasız kredi seçeneğini de tüketiciye sunmak kaidesiyle, kredi temaslı sigortayı da içeren bir teklifi tüketiciye sunabilmelerine imkan tanınacak. Tüketici bu iki teklifi de kendi iradesi ile kıymetlendirecek ister sigortalı ister sigortasız teklifi tercih edebilecek.
Ayrıyeten kredi çeken tüketiciye gereksinimi olmamasına ve kredinin geri ödenmesi ile ilgili olmasına karşın zorla satışı yapılan tamamlayıcı sıhhat sigortası, eşya sigortası, ferdi kaza sigortası üzere sigortaların satışının yapılması yasaklanacak.
Tüketicinin indirimli faiz oranına sahip kredi seçeneğinden yararlanabilmesi için muhtaçlığı olmayan, yararlanmayacağı ya da kurumsal müşterilere sunulan yan eser yahut hizmetleri almak zorunda bırakılma önlenecek.
Birinci kez sorumluluk getiriliyor
Değişiklikle, tüketicilerin taraf olduğu aralı kontratlara ait olarak aracı hizmet sağlayıcılara tüketicilerin bildirim ve taleplerini iletebilecekleri ve kelam konusu konuları takip edebilecekleri kesintisiz bir sistemi kurma yükümlülüğü getiriliyor.
Ayrıyeten aracı hizmet sağlayıcıları, aralıklı kontratların bedel tahsilatına da aracılık etmeleri durumunda, bedel kendilerinde kaldığı sürece, teslim yahut ifa ile cayma hakkının kullanımında satıcı yahut sağlayıcı ile tüketicilere karşı sorumlu olacak. Böylelikle, aracı hizmet sağlayıcı platformlara birinci sefer sorumluluk getirildi.
Ön ödemeli devre mülk satışına yasak
Tüketicilerin ağır şikayetlerine mevzu olan devre tatil dalına ait de değişiklik yapılıyor. Tamamlanamayan ve atıl halde kalan tesislerden ötürü yaşanan ulusal servet kaybının önlenmesi ve kaynakların daha sağlıklı yatırımlara yönlendirilmesi maksadıyla ön ödemeli tarzla devre mülk ve şahsi hakka husus devre tatil satışı yasaklanacak. Bu çeşit satışlara ait kararlar yürürlükten kaldırılarak tüketicilere yalnızca büsbütün bitmiş ve işletilmeye hazır olan tesislerin satışının yapılması sağlanacak.
Devre tatil satışının finansal kiralama yoluyla yapılması durumunda da devre tatil kontratlarına ait kanun kararları uygulanacak.
Birebir hakka mevzu devre tatil mukavelelerinin yalnızca Kat Mülkiyeti Kanunu’nda belirtilen tarz ve asıllar çerçevesinde devre mülk kontratı biçiminde kurulması zarurî kılınacak. Kooperatif yahut ticaret şirketi iştiraki ya da dernek yahut vakıf üyeliği biçiminde devre tatil hakkı tanınamayacak.
Paravan şirketler kurularak tüketicilerin mağdur edilmesinin engellenmesi hedefiyle devre tatile husus mal üzerinde birebir hak sahibi olmayanlar, devre mülk yahut devre tatil satışı yapamayacak.
Cayma mühleti içinde tüketiciden ödeme yahut borçlandırıcı evrak alma yasağı devre mülk kontratlarını de kapsayacak. Kelam konusu yasağın ihlali halinde, tüketicilere ödemeleri derhal iade edilecek ve tüketiciyi borç altına sokan her türlü doküman tüketici tarafından geçersiz olacak.
99 yıla varan mukavelelere son
Şahsi hakka mevzu kontratlarda, tesisinin eskimesi, hizmetlerin beklenen nitelikte sunulamaması, yüksek aidat fiyatları üzere problemleri sebebiyle tüketiciler bu sistemden çıkmak istedikleri halde 99 yıla varan mukaveleler nedeniyle bunu yapamıyor.
Değişiklikle, şahsi hakka bahis devre tatil mukavelelerinde 10 yıllık azami mühlet hududu getirilecek. Tüketicinin en az 90 gün öncesinden devre tatili kullanmayacağını sağlayıcıya bildirmesi durumunda, o devir için rastgele bir isim altında bedel alınamayacak.
Yenilenmiş eserler birinci sefer kanunla düzenleniyor
Yenilenmiş eserler birinci kez kanunla düzenleme altına alınırken, cep telefonu üzere eserlerin, Ticaret Bakanlığınca yetkilendirilen yenileme merkezleri aracılığıyla uygunlaştırma yapılarak en az bir yıl mühlet ile garantili olacak halde tüketicilere yine satılması sağlanacak.
Satış sonrası hizmetlere ait yeni haklar
Üretici ve ithalatçılara, satış sonrası hizmetlere ait olarak aktüel yetkili servis istasyonlarına ait bilgilerini Bakanlıkça kurulan sisteme kaydetme mecburiliği getiriliyor. Böylelikle tüketicilerin düzmece servisler ile ilgili mağduriyet yaşamalarının önüne geçilecek.
Ayrıyeten, özel servis istasyonlarının yetkili servis istasyonu algısı oluşturacak formda hizmet vermesinin önlenmesi emeliyle, servis fişi, tabela ve broşür üzere her türlü tanıtım ve faaliyetlerinde “özel servis” ibaresini kullanma zaruriliği getirilecek.
Tüketicilere, üretici ve ithalatçılardan Bakanlıkça belirlenen kullanım ömrü müddetince mala ait satış sonrası hizmetin sağlanmaması durumunda zararın tazminini talep etme hakkı tanınacak.
Tüketici hakem heyetlerine ait düzenlemeler
Değişiklikle, tüketici hakem heyetlerinin yetki alanları ile iş kısmını belirlemeye yönelik Bakanlığa yetki verilecek.
Öte yandan, 2022 yılı prestijiyle pahası 15 bin 430 liranın altında bulunan uyuşmazlıklarda tüketici hakem heyetleri vazifeli iken, daha fazla sayıda uyuşmazlığın yargıya intikal ettirilmeden tahlile bağlanması hedefiyle mali kıymet 30 bin liraya yükseltilecek.
Tüketicinin yerleşim yeri yahut tüketici sürecinin yapıldığı yerde karar veren tüketici hakem heyetinin bulunmaması halinde bu tüketicilerin rastgele bir hak kaybına uğramadan o yer kaymakamlıklarına müracaat yapılabilmesine imkan sağlanacak.
Tüketici hakem heyetlerinin bilgi ve doküman isteme yazıları ile öteki yazışmalarının ve kararlarının görülen uyuşmazlığın tarafları yahut vekillerine elektronik ortamda bildirisine imkan sağlanacak.
Tüketici hakem heyeti kararlarına karşı yapılacak itirazlarda, kararı veren tüketici hakem heyetinin bulunduğu yerdeki mahkemeye yanında tüketicinin yerleşim yerinin bulunduğu yer mahkemesi de yetkili olacak.
Satıcı yahut sağlayıcılar tarafından mevcut olduğu halde tüketici hakem heyetine sunulmayan bilgi yahut dokümanın sonradan tüketici mahkemesine sunulması nedeniyle hakem heyeti kararının iptali halinde tüketici aleyhine yargılama sarfiyatına ve vekalet fiyatına hükmedilmeyecek.
Kanuna karşıtlık halleri için öngörülmüş cezalar da tekrar düzenlenecek. Örneğin, tüketicilerle ön ödemeli devre tatil mukavelesi kuran yahut kurulmasına aracılık edenler hakkında 3 yıldan 6 yıla kadar mahpus cezası uygulanabilecek. Reklam Konseyine, internet üzerinden yapılan tüketicileri aldatıcı ve mevzuata muhalif reklamlar hakkında erişimin engellenmesi kararı verme yetkisi tanınacak.