Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile Kat Mülkiyeti Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Kanunla, taksitle satış kontratlarında temerrüt durumunda kalan borcun tümünün peşin kılınmasına ait şartlar, Türk Borçlar Kanunu ile uyumlu ve tüketici lehine olacak formda değiştirilecek. Taksitle satış mukavelelerinde tüketicinin kalan borcunun tümünün ifasının talep edilmesi için kanundaki başka kuralların yanı sıra kalan borç yerine kontratta yer alan bedel dikkate alınacak.
Tüketici kredilerinde kredi borcunun tamamının erken ödenmesi halinde bildirim aranmaksızın cayma hakkı kararları uygulanacak. Böylelikle tüketicilerin, ödedikleri fiyat ve masrafların iadesi ile kredi nedeniyle katlandıkları maliyet azaltılacak.
Kredili mevduat hesabı, kredi kartı üzere bilinmeyen vadeli tüketici kredilerinde faiz oranında tüketici lehine değişikliklerin derhal uygulanabilmesi için düzenleme yapılacak. Bu kapsamda faiz oranındaki indirimin, tüketici lehine olması münasebetiyle yürürlüğe girmesi için 30 gün öncesinde bildirim yapılması kaidesi kaldırılacak. Bu kaide sadece faiz oranı artırımını kapsayacak halde değiştirilecek.
Yan eser ve hizmetlerin kredi kullanım koşulu olarak sunulmasına sınırlama
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un, tüketici kredilerine sigorta yaptırılmasını içeren unsuru “Sigorta, yan finansal eser ve hizmet sunumu” başlığıyla yine düzenlenecek. Bu kapsamda tüketicinin yazılı yahut kalıcı bilgi saklayıcısı aracılığıyla açık talebi olmaksızın kredi irtibatlı sigorta yaptırılamayacak. Kredi veren, kredi irtibatlı sigorta içermeyen bir mukaveleyi de tüketiciye teklif etmek şartıyla kredi kontaklı sigorta yaptırılmasını içeren bir kredi mukavelesini tüketiciye sunabilecek.
Tüketicinin istediği sigorta şirketinden sağladığı teminat, kredi veren tarafından kabul edilmek zorunda olacak. Kredi ilişkili sigortanın, kredi borcunun geri ödenme teminatını sağlamak emeliyle meblağ sigortalarında kalan borç meblağıyla ve vadesiyle uyumlu olması gerekecek.
Tüketici kredisi kontratı, kredi ile ilgili olanlar hariç yan finansal eser ve hizmetlerin satın alınması koşuluna bağlanamayacak.
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un, konut finansmanı mukavelelerine sigorta yaptırılmasını kapsayan unsuru “Sigorta, yan finansal eser ve hizmet sunumu” başlığıyla yine düzenlenecek. Bu kapsamda tüketicinin yazılı yahut kalıcı bilgi saklayıcısı aracılığıyla açık talebi olmaksızın kredi kontaklı sigorta yaptırılamayacak. Konut finansmanı kuruluşu, kredi ilişkili sigorta içermeyen bir mukaveleyi de tüketiciye teklif etmek şartıyla kredi ilişkili sigorta yaptırılmasını içeren bir konut finansmanı mukavelesini tüketiciye sunabilecek.
Tüketicinin istediği sigorta şirketinden sağladığı teminat, konut finansmanı kuruluşu tarafından kabul edilmek zorunda olunacak. Kredi temaslı sigortanın, kredi borcunun geri ödenme teminatını sağlamak hedefiyle, meblağ sigortalarında kalan borç meblağıyla ve vadesiyle uyumlu olması gerekecek.
Konut finansmanı kontratı, kredi ile ilgili olanlar hariç yan finansal eser ve hizmetlerin satın alınması kaidesine bağlanamayacak.
Ön ödemeli olarak satılan konutların mukavelede belirlenen tarihte tüketicilere teslim edilmesi zarurî olacak. Büyük ölçekli konut projelerinde inşaatın tamamlanması çok uzun müddetler alabildiği için ön ödemeli olarak satılan konutların tüketicilere azami teslim mühleti 36 aydan 48 aya çıkarılacak. Kat irtifakının tüketici ismine tapu siciline tescil edilmesiyle birlikte zilyetliğin devranı halinde de periyot ve teslim yapılmış sayılacak.
Aracı hizmet sağlayıcılara ait düzenlemeler
Başta mobilya olmak üzere niteliği prestijiyle farklılık arz edebilen ve tüketicilerin özel istek ve muhtaçlıkları doğrultusunda hazırlanan malların teslimi, tüketicinin bilgilendirilmesi ve onayı ile uzaklıklı kontratlarda genel kural olan 30 günde teslim yahut ifa edilme yükümlülüğünden istisna tutulacak.
Aracı hizmet sağlayıcılara; aralıklı kontratlara ait olarak yönetmelikle belirlenen konulara dair tüketicilerin bildirim ve taleplerini iletebilecekleri ve kelam konusu konuları takip edebilecekleri kesintisiz bir sistemi kurma yükümlülüğü getiriliyor.
Tüketicinin bilgilendirilmesine ait yönetmelikte düzenlenen ön bilgilendirmede bulunması zarurî unsurlardaki eksikliklerin aracı hizmet sağlayıcıdan kaynaklanması durumunda sorumluluk, aracı hizmet sağlayıcıda olacak.
Aralı kontratlara ait süreçlerin yapıldığı platformu kuran ve işleten olarak aracı hizmet sağlayıcıların, aracılık edilen süreçlere ait kayıtları tutma ve ilgililere verme yükümlülüğü olacak.
Aracı hizmet sağlayıcılar, satıcı yahut sağlayıcılar ile olan kontratlarına uymaması nedeniyle düzenlemelere karşıtlığa neden olmaları durumunda, terslik teşkil eden her bir süreçten sorumlu olacak. Aracı hizmet sağlayıcılar, aracılık edilen aralıklı mukavelelerin bedel tahsilatına da aracılık etmeleri durumunda, kanunda düzenlenen ayıba ait sorumluluk halleri ile teslim yahut ifa sonrası bedelin satıcıya yahut sağlayıcıya aktarıldığı durumlar dışında, bedel kendilerinde kaldığı sürece teslim yahut ifa ile cayma hakkının kullanımında satıcı yahut sağlayıcıyla birlikte tüketicilere karşı müteselsil sorumlu olacak.
Aracı hizmet sağlayıcılar, satıcı yahut sağlayıcı onayı olmaksızın düzenledikleri kampanya ve indirimlerle satıcı yahut sağlayıcı ismine kurulmasına aracılık ettikleri aralıklı mukavelelere ait olarak; tedarik edememe, stok yetersizliği üzere nedenlerle kontrat konusu mal ya da hizmetin hiç ya da gereği üzere teslim yahut ifa edilememesine neden olmaları durumundan sorumlu olacak. Aracı hizmet sağlayıcılar, teslim yahut ifa vakti üzere tüketicinin alışveriş tercihinde ve satın alma sonrasında fesih hakkının kullanımında değerli bir tesiri olan reklamlarında taahhüt edilen bilgilerin tüketiciye yapılan ön bilgilendirmeyle uyumlu olması ve ispatına ait sorumlu olacak.
Devre mülklere düzenleme
Kanunla, devre tatil mukavelelerinin kapsamı ile düzenlenme yol ve asıllarının açıklığa kavuşturulması amaçlanıyor.
Devre tatil satışının finansal kiralamayla yapılması durumunda da devre tatil mukavelelerine ait kanun kararları uygulanacak.
Tıpkı hakka bahis devre tatil mukavelelerinin, yalnızca Kat Mülkiyeti Kanunu’nda belirtilen metot ve asıllar kapsamında devre mülk kontratı formunda kurulması mecburî olacak.
Kooperatif yahut ticaret şirketi paydaşlığı ya da dernek yahut vakıf üyeliği suretiyle devre tatil hakkı tanınması yasaklanarak kanunun getirdiği müdafaadan tüketicilerin yararlanması sağlanacak.
Devre tatile mevzu mal üzerinde birebir hak sahibi olmayanların devre mülk yahut devre tatil satışı yapması yasaklanacak.
Tüketicinin, devre tatil kontratından cayma hakkını daha kolay kullanabilmesi için getirilmiş olan cayma mühleti içinde tüketiciden ödeme yahut borçlandırıcı evrak alma yasağı, tıpkı hakka mevzu devre tatil mukavelesi olan devre mülk kontratlarını de kapsayacak formda genişletilecek. Kelam konusu yasağın ihlali halinde, tüketicilere ödemeleri derhal iade edilecek; tüketiciyi borç altına sokan her türlü doküman, tüketici istikametinden geçersiz olacak.
Devre mülk hakkı veren mukaveleler de dahil olmak üzere tüketicilerle ön ödemeli devre tatil mukavelesi kurulamayacak.
Devre mülk hakkı veren mukaveleler hariç olmak üzere, devre tatil kontratları en fazla 10 yıl için kurulacak.
Tüketici, şahsi hak sağlayan devre tatil mukavelesinden kaynaklanan tatil hakkını belli bir devir için kullanmayacağını tatilin başlayacağı tarihten en az 90 gün evvel sağlayıcıya bildirirse, o periyot için tüketiciden rastgele bir isim altında bir bedel talep edilemeyecek.
Yenilenmiş eserler
Yenilenmiş eserlere tüketiciye teslim tarihinden itibaren minimum bir yıl garanti verilmesi zarurî olacak. Lakin özelliği nedeniyle birtakım malların garanti koşulları Ticaret Bakanlığınca öbür bir ölçü ünitesiyle de belirlenebilecek.
Yönetmelikle belirlenen mallar lakin Bakanlıkça yetkilendirilen merkezlerde yenilenmesi kuralıyla yenilenmiş eser olarak satılabilecek. Yenileme merkezlerinin Bakanlıktan yetki dokümanı alması mecburî olacak.
Elektronik kimlik bilgisi bulunan malların kullanılmış ve kayıtlı olduğuna ait doğrulama yapılmasının gerektiği durumda bu doğrulamalar Bakanlık, yenileme merkezi ve yetkili alıcı tarafından Bakanlıkça belirlenen yöntem ve asıllara nazaran Bilgi Teknolojileri ve Bağlantı Kurumu kayıtlarından yapılacak.
Tüketicilerin, firmaların yanlışsız ve aktüel yetkili servis istasyonu bilgilerine ulaşabilmeleri, rastgele bir aldatıcı uygulama nedeniyle mağdur olmamaları hedefiyle üretici ve ithalatçılara, tüm yetkili servis istasyonlarına ait bilgilerini Ticaret Bakanlığınca kurulan sisteme kaydetme mecburiliği getiriliyor.
Yetkili servis istasyonları dışında tüketicilere hizmet sunan özel servis istasyonlarının yetkili servis istasyonu algısı oluşturacak halde hizmet vermesinin önlenmesi hedefiyle özel servis istasyonlarına servis fişi, tabela ve broşür üzere her türlü tanıtım ve faaliyetlerinde “özel servis” ibaresi kullanma mecburiliği getiriliyor.
Bakanlıkça belirlenen kullanım ömrü müddetince mala ait satış sonrası hizmetin sağlanmaması durumunda, zararın tazmini talep edilebilecek.
Tüketici hakem heyetlerine müracaatlar
Tarafların İcra ve İflas Kanunu’ndaki hakları gizli kalmak kaydıyla pahası 30 bin liranın altında bulunan uyuşmazlıklarda tüketici hakem heyetlerine başvurusu zarurî olacak.
Tüketici hakem heyetinin bulunmadığı yerlerde müracaatlar kaymakamlığa yapılabilecek. Bu müracaatlar, kaymakamlıklarca gereği yapılmak üzere Bakanlıkça belirlenen yetkili tüketici hakem heyetine iletilecek.
Tüketici hakem heyeti kararları tarafları bağlayacak. Tüketici hakem heyetlerinin tüketici lehine verdiği kararlara karşı açılan itiraz davalarında, kararın iptali durumunda tüketici aleyhine, avukatlık minimum fiyat tarifesine nazaran nisbi tarife üzerinden vekalet fiyatına hükmedilirken mevcut olduğu halde tüketici hakem heyetine sunulmayan bir bilgi yahut evrakın tüketici mahkemesine sunulması nedeniyle kararın iptali halinde tüketici aleyhine yargılama masrafına ve vekalet fiyatına hükmedilemeyecek.
İdari para cezaları yine düzenlendi
Kanunla, kanuna terslik halleri için öngörülmüş kimi idari para cezaları fiilin tartısı, failin kusuru ve ekonomik durumu dikkate alınarak ve orantılılık, ölçülülük ve caydırıcılık unsurları gözetilerek yine düzenleniyor.
Buna nazaran, tüketici kredisi kontratları ile konut finansmanı mukavelelerinde kontrat öncesi bilgilendirme yükümlülüğüne ters hareket edenler hakkında, tersliği tespit edilen her bir süreç yahut mukavele için 200 lira olan idari para cezası 1000 liraya çıkarılacak.
Ön ödemeli konut satışında bölüm yahut teslim müddetinin mukavele tarihinden itibaren 48 ayı geçmesi durumunda, teslim edilmeyen her konut için 70 bin lira idari para cezası uygulanacak.
Satıcı yahut sağlayıcı ismine uzaklıklı mukavele kurulmasına aracılık eden aracı hizmet sağlayıcılar, tüketicilerin yönetmelikle belirlenen konulara ait talep ve bildirimlerini iletebilmelerine ve takip edebilmelerine elverişli bir sistemi kurmak ve kesintisiz olarak açık tutmakla yükümlü olacak. Bu yükümlülüklere karşıt hareket edenler hakkında 1 milyon lira idari para cezası uygulanacak.
Yetkili ve vazifeli kişi yahut kuruluşlara her türlü bilgi ve belgeyi gerçek olarak göstermeyenler hakkında 7 gün içinde bilgi ve dokümanların gerçek olarak verilmesi yahut yerinde inceleme imkanının sağlanması ihtar edilecek. İhtara karşın tersliğin devamı halinde 80 bin liradan az olmamak üzere karşıtlığın tespitinden bir evvelki mali yıl sonunda oluşan yıllık gayrisafi gelirlerinin yüzde biri oranında idari para cezası verilecek.
Karşıtlığın tespit edildiği tarih prestijiyle bir takvim yılında uygulanan toplam idari para cezası meblağının 80 bin lirayı aştığı durumlarda, bu ölçüden az olmamak ve 120 milyon lirayı geçmemek üzere toplam idari para cezası fiyatı uygulanacak.
Ön ödemeli devre tatil mukavelesi yasaklanıyor
Kanun uyarınca, ön ödemeli devre tatil satışı yapılamayacak. Devre tatile mevzu taşınmazın inşa edileceği arsa için yapı ruhsatı alınmadan tüketicilerle ön ödemeli devre tatil mukavelesi yapanlar, tüketicilerle mülkiyet hissesine bağlı birebir hak sağlayan devre tatil mukavelesi kuranlar, kurulmasına aracılık edenler ile kooperatif yahut ticaret şirketi iştiraki ya da dernek yahut vakıf üyeliği suretiyle devre tatil hakkı tanıyanlar ile bu sürece aracılık edenler, devre tatile husus mal üzerinde tıpkı hak sahibi olmadığı halde devre tatil satışı yapanlar hakkında 3 yıldan 6 yıla kadar mahpus cezası uygulanacak.
Üretici yahut ithalatçılar, ürettikleri yahut ithal ettikleri mallar için belirlenen kullanım ömrü müddetince satış sonrası bakım ve tamirat hizmetlerini sağlamak zorunda olacak. Buna muhalif davranan üretici ve ithalatçılar hakkında; satış sonrası hizmet yeterlilik evrakının alınmaması durumunda 315 bin lira, satış sonrası hizmet yeterlilik dokümanı alındıktan sonra taban servis istasyonu sayısının sağlanamadığı durumlarda eksik kalan her bir servis istasyonu için 35 bin lira; servis istasyonlarında tespit edilen eksiklik ve tersliklerle ilgili olarak her bir servis istasyonu için 5 bin lira idari para cezası uygulanacak.
Ticari reklam ve haksız ticari uygulamalar konusunda idari yaptırım kararları Reklam Şurası tarafından verilecek. Öteki idari yaptırım kararları ise Ticaret Bakanlığı tarafından verilecek. Bakanlık bu yetkisini taşrada ticaret vilayet müdürlüklerine devredebilecek.
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten evvelki tüketici süreçlerine, bunların hukuken bağlayıcı olup olmadıklarına ve sonuçlarına bu süreçler hangi kanun yürürlükte iken gerçekleşmiş ise kural olarak o kanun kararları uygulanacak.
Kanunun yayımı tarihi prestijiyle yapı ruhsatı alınmış olan devre tatile mevzu taşınmazlarda, bu unsurun yayımı tarihinden itibaren beş yıl müddetince ön ödemeli yol ile satış da dahil olmak üzere devre mülk, mülkiyet hissesine bağlı birebir hak sağlayan devre tatil yahut şahsi hak sağlayan devre tatil satışı yapılabilecek.
Kanunun yayımlandığı tarihten evvel kurulan devre tatil kontratları ve yapı ruhsatı alınmış olan devre tatile mevzu taşınmazlara ait kontratlar ve yaptırımlar için evvelki kanun kararları uygulanacak.
Kat Mülkiyeti Kanunu’nda yapılan değişiklikle devre mülklerdeki taban devre müddeti de 15 günden 7 güne indirildi.
