◊ Bilal Bey, böyle bir ödül töreni düzenleme fikri nereden çıktı?
– Aslında Türkiye’de bu tür ödülleri genelde TÜBİTAK veya Cumhurbaşkanlığımızın verdiğini biliyoruz.Bir sivil toplum kuruluşu tarafından, çok ciddi bir akademik danışma heyeti eşliğinde düzenlenen böylesi bir ödül töreni daha önce yoktu.Dolayısıyla İlim Yayma Ödülleri’ni İlim Yayma Vakfı’nın düzenliyor olması, bunu Türkiye’nin 70 yılına damgasını vurmuş bir sivil toplum kuruluşunun yapması, aslında vakfın misyonunun da anlaşılmasına katkı sağlayacaktır.Amaç, Türkiye’deki ilmi çalışmaları ve araştırmaları desteklemek tabii… Aynı zamanda kazanılacak başarıların ülkenin ve insanlığın hizmetine sunulması. İlim Yayma Ödülleri, bugüne kadar Türkiye’de bilim ve ilim dalında verilen en büyük ödül niteliğini taşıyor.
◊ Bu fikri olgunlaştırmak ve projeyi bu noktaya taşımak kaç yıl sürdü?
– Çalışmalara iki yıl önce başladık. Vakıf yönetimi ve 50’ye yakın vakıf mensubu akademisyenin katıldığı bir toplantıda, “Türkiye’deki akademik çalışmaların ve araştırmaların ödüllendirildiği bir çalışma yapılsın” teklifinin sunulmasının ardından…Akademisyen, iş insanı, teknik ve iletişim uzmanından oluşan 30 kişilik gönüllü bir ekip iki yıl çalıştı.Geçen şubatta akademisyenler, iş insanları, sivil toplum kuruluşu yöneticileri ve kamu kurumu temsilcilerinden oluşan yaklaşık 80 kişi ile “ortak akıl konferansı” formatında bir toplantı da gerçekleştirdik. Bu aşamalarda İlim Yayma Ödülleri’nin tüm süreçleri tasarlandı ve nihayetinde bu noktaya gelindi.
AMAÇ ÜLKEMİZE FAYDA SAĞLAYACAK ÇALIŞMALARI TEŞVİK ETMEK
◊ Bu ödüllerden beklentiniz nedir?
– Ülkemizde bu alanda AR-GE fonlarının arttığını görüyoruz. Sadece laboratuvara yönelik çalışmalara değil sosyal bilimlere de AR-GE destekleri giderek artıyor. Bu projenin de Türkiye’de çok daha yüksek katma değerli işler yapılmasına ve bilimin her alanında literatürde daha büyük, daha geniş bir yer bulmasına hizmet edeceğini düşünüyoruz. Gerçekten çok kalabalık bir ekibin çalışmasıyla bugünlere geldik. Ekipteki bütün hocalarıma, arkadaşlarımıza, onur kurulu üyelerimize teşekkür ediyorum.
◊ Bu ay ilki düzenleniyor. Bundan sonra her yıl tekrarlanacak mı peki?
– Her yıl değil. İlim Yayma Ödülleri, İlim Yayma Vakfı ve İlim Yayma Cemiyeti’nin sürdürdüğü eğitime katkı vizyonuna uygun olarak, ülkemize yüksek fayda sağlayacak çalışmaları keşfetmek ve teşvik etmek amacıyla iki yılda bir verilecek. Az önce belirttiğim gibi, amacımız bu alanlarda gerçekleştirilen büyük başarıların ülkemiz ve insanlığın hizmetine sunulması.
◊ Toplam kaç kategoride ödül verilecek?
– Sosyal Bilimler, Mühendislik, Doğa ve Sağlık Bilimleri olmak üzere 3 ana kategori var. Bu üç kategorideki çalışmalar değerlendirilmeye alındı. Millilik bilincine sahip, toplumda yaygın etki oluşturan, ülkemizin ve insanlığın hayrına katkı sağlayan çalışmalar bu ödüllerle onurlandırılacak.
VAKIF YÖNETİMİ, SON ANA KADAR FİNALE KİMİN KALDIĞINDAN HABERSİZDİ
◊ Çalışmalar hangi kriterlere göre değerlendirildi?
– Toplumsal katkı ve milli sorunlara çözüm… Özgünlük, yenilikçilik ve literatür çeşitliliği… Uygulanabilirlik ve yaygın etki… Metodoloji ve araştırma niteliği… Atıf alma durumu…Ve tabii akademik yetkinlik. Uzun bir çalışma evresi sonrası belirlenen sistematikte adayların toplanması için bütün üniversitelere, bütün rektörlerimize ulaştık. Türkiye’de yapılmış akademik çalışmaları göz önünde bulundurup değerlendirmelerini istedik.
◊ Beklenen ilgiyi gördünüz mü?
– Tüm işlemlerin www.ilimyaymaodulleri.org web adresi üzerinden yürütüldüğü İlim Yayma Ödülleri’nin başvuruları 21 Mayıs 2019’da başladı, 31 Temmuz 2019’de sona erdi.Bu süre içinde toplam 5.573 kişi başvuru sistemini giriş sağladı ve bunlardan 758 kişi İlim Yayma Ödülleri için başvuru yaptı. Başvuruların bilimsel değerlendirmelerinde toplam 285 bilim insanı görev aldı.Teknik inceleme aşamasında uzmanlara akademik uzmanlıklarına uygun olarak birden fazla çalışmaya destek verdi. İlim Yayma Ödülleri’nde adayların başvuruları şu kriterlere göre değerlendirildi.:
* Toplumsal katkı ve milli sorunlara çözüm
* Özgünlük, yenilikçilik ve literatür çeşitliliği
* Uygulanabilirlik ve yaygın etki
* Metodoloji ve araştırma niteliği
* Atıf alma durumu
* Akademik yetkinlik
◊ Ciddi bir başvuru varmış. Değerlendirme aşaması uzun sürmüş olmalı.
– Bilimsel değerlendirme aşaması yaklaşık 4 ay sürdü. Bu aşamada yine çok sayıda heyet görev aldı. İlk olarak başvuruların başvuru kılavuzunda belirtilen şartlara uygunluğu kontrol edildi. Ardından bilim kurulu, başvuruda aday olan eserleri inceledi, teknik uzmanlara gidecek eserler ve teknik uzmanlar belirlendi. Her başvuru, en az Dr. unvanına sahip iki teknik uzman tarafından incelenip puanlandı. Bilim kurulu teknik uzman raporlarını inceledikten sonra final etabına kalan eserleri belirledi. Final etabına kalan eser Doç. Dr. ve Prof. Dr. unvanına sahip iki öğretim üyesi tarafından yeniden incelenip, puanlandı. Ayrıca adayın eserinin özgün değeri, adayın bilimsel yetkinliğine ilişkin ayrıntılı değerlendirmeler alındı. Ardından hakem raporları ve final etabındaki adayların bilimsel yetkinlikleri değerlendirildi. Onur kuruluna sunulacak adaylar belirlendi. Bilim kurulu tarafından sunulan her ödül kategorisinde ödül alacak adaylar, onur kurulu üyeleri tarafından bireysel değerlendirmeler ile sıralandı. Finalde Vakıf Mütevelli Heyeti de onur kurulu üyelerinin yapmış olduğu sıralamaları değerlendirdi ve her kategoride ödül alacak birincileri belirledi.
◊ Adayları belirleme sürecine vakıf üyeleri de dahil miydi?
– Başvuranlar arasında kimlerin finale kaldığından vakıf yönetiminin son ana kadar asla haberi olmadı. Gerçekten çok ciddi bir sistematikle ilerledik ki bu ödül çalışması bundan sonraki nesillere kalacak saygınlığa ulaşabilsin. Bu organizasyon hem İlim Yayma’nın doğru tanınmasına, hem İlim Yayma’nın misyonuna yaraşır iddialı bir işin yapılmasına hem de Türkiye’de araştırmaya, bilime verilen öneme vurgu yapılmasına yol açacaktır diye düşünüyorum.
ÖDÜLÜN BÜYÜK OLMASI, İLME VERİLEN ÖNEMİN GÖSTERGESİDİR
◊ Kazananlar için hatırı sayılır bir ödül söz konusu bildiğim kadarıyla…
– Yarışmada toplam ödül değerini 500 bin Türk Lirası olarak belirledik. Büyük ödüle verilen miktar ise 300 bin TL olacak.
◊ Ödül neden bu kadar yüksek?
– İlme verilen ödülün büyük olması, ilme verilen önemin bir göstergesi…
Bu aynı zamanda Türkiye’deki gençlerin bilimsel çalışmaya teşvik edilmesini de sağlayacaktır.
◊ Kazananlar ne zaman açıklanacak?
– Ödüller, 22 Aralık akşamı İstanbul Dolmabahçe Sarayı’nda, Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın da katılımıyla gerçekleşecek törende sahiplerini bulacak.
TÜRKİYE’DE TEMEL BİLİMLER ALANINDA ARAŞTIRMACI AÇIĞI VAR
◊ Ödüle layık görülen isimleri sonrasında nasıl bir süreç bekliyor? Projeyi geliştirmek, çalışmaları desteklemeye bir şekilde devam etmek gibi planlarınız var mı?
– Tabii… Her ödül töreninden sonra, ödül kazananların bir araya gelmesini planlıyoruz. Yani ödül alma yetkinliğine sahip bilim insanlarının birbiriyle irtibatına da vesile olmak gibi bir gayemiz var. İlim Yayma Ödülü kazanmış akademik isimlerin birbirleriyle alışverişlerinin ve ilmi istişarelerinin, kendi kariyerleri ve ilmi gelişimleri için faydalı olacağını düşünüyoruz. Dolayısıyla vakıf olarak bu isimlerin irtibatta kalmasını sağlamaya arzuluyuz. Kamuoyunun onlarını tanımasını, başarılarının herkes tarafından önemsendiğini hissetmelerini arzu ediyoruz.
◊ Zorlu çalışma süreçlerinde motivasyonlarını artırma misyonu da üstleneceksiniz bir bakıma…
– Evet. Çünkü ilmi ilerletmek için yapacakları çalışmaların kendisi kıymetli. Hemen sonuca varamayabilirsiniz. Nice akademisyen onlarca yılını bir araştırmaya, bir çalışmaya veriyor. Buna rağmen netice alamıyor veya çok uzun yıllar sonunda bir sonuca varabiliyorlar.Hatta bazı örneklerde, bir bilim insanının yıllar önce yaptığı çalışmanın asıl neticelerinin bugün anlaşıldığına şahit olabiliyoruz.Sadece sosyal bilimlerde değil fen bilimlerinde de bunları yaşıyoruz. Türkiye’de özellikle temel bilimlerde bir araştırmacı açığımız, böyle bir sıkıntımız var.Dolayısıyla bu ödüllerin bu alana ilgiyi artırmasını ümit ediyoruz. Gençlere “Araştırma yapmak, makale yazmak, laboratuvarda günler-yıllar geçirmek… Tüm bunlara değer veriliyormuş meğer” dedirtmek istiyoruz.
YURTDIŞINDAKİ TÜRK BİLİM İNSANLARINI ÇALIŞMALARINI BURADA SÜRDÜRMEYE TEŞVİK EDECEĞİZ
◊ Törene sayılı gün kaldı. Heyecanlı mısınız?
– Çok heyecanlıyız. Bu heyecanı yeni nesillere aktarabilirsek inanıyorum ki Türkiye’den çok daha güçlü araştırmacılar çıkacaktır. Bu aynı zamanda Türkiye’nin dışındaki önemli Türk bilim insanlarını, Türkiye’ye dönüp araştırmalarını burada sürdürmeye de teşvik edecektir. Bununla ilgili başka teşvikler de var. Son dönemde Türkiye’de çağı yakalamış bilimsel laboratuvarlar kurulmaya başlandı. Sosyal bilimler alanında da çok güçlü öğrencilerin, çok güzel üniversitelerimizin olduğunu görüyoruz. Dolayısıyla vereceğimiz ödüller bu anlamda da Türkiye’ye katkı sağlayacak diye ümit ediyoruz.