DÜNYA Sağlık Örgütü’nün koronavirüs için, “Bu bir küresel salgındır” açıklaması sağlık sektöründen turizme kadar bir çok alanı yakından ilgilendiriyor. Koronavirüsün pandemi olarak ilan edilmesiyle birlikte turizm sektöründe tam anlamıyla kaos yaşanıyor. Tüketiciler önceden aldıkları turları iptal etmek için tur şirketlerinin kapısını çalarken, yeni talep neredeyse hiç gelmiyor. Bazı hukukçular tüketicinin pandemi ilanı sebebiyle önceden aldığı turu iptal edebileceğini ve ödediği parayı iade alabileceğini söylüyor. Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği (TÜRSAB) Hukuk Başdanışmanı ve Boğaziçi Üniversitesi Turizm İşletmeciliği Öğretim Görevlisi Av. İlker Ünsever ise tam aksini savunuyor. Ünsever, pandemi kararının mücbir sebep sayılamayacağını iddia ediyor.
OLAĞANÜSTÜ DURUM
Tüketici hakları konusunda çalışan avukat Mehmet Durmaz, “Salgının pandemi ilan edilmesi gözetildiğinde salgının geniş ve ciddi etkisi tatilin yapılacağı yer ve zaman ile mevcut duruma göre mücbir sebep bağlamında değerlendirilebilecektir. Mücbir sebep, sözleşme tarafı ile ilgisiz ve onun dışında, öngörülemez ve kaçınılamaz bir sebeple (savaş, hastalık vb.) sözleşmenin ihlali halinde taraflara sözleşmeden dönme gibi çeşitli hakların tanındığı bir kavramdır. Koronavirüs bu yönüyle borcun ihlâline mutlak olarak kaçınılmaz bir şekilde yol açan, öngörülmesi ve karşı konulması mümkün olmayan olağanüstü bir olay olarak değerlendirilmesi çeşitli sözleşme tipleri açısından gündeme gelebilecektir. Özellikle paket tur sözleşmeleri gibi turizme yönelik tüketiciler için sağlık konusunda haklı ve kaçınılmaz bir çekince oluşturan sözleşmelerden bu bağlamda dönülebileceğini düşünmekteyiz. Paket Tur Sözleşmeleri Yönetmeliği 14/1-c maddesinde de mücbir sebep durumu tüketiciyi sorumluluktan kurtaran sebepler arasında sayılmakla, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un tüketicinin sağlığını ve korunmasını önceleyen amaç ve kapsamından aynı sonuca ulaşılabilecektir. Mücbir sebep halleri ve bu hallerde tarafların hak ve yükümlülüklerinin, bu tür sözleşmelerde yönetmelik gereği yer alması gerekir” ifadelerini kullandı.
VİRÜS YOKSA DA İPTAL
Bu kararla birlikte turizm hareketinin kısıtlandığını ifade eden avukat Ersan Taştekin de, “Ülkeler arasını bırakın, yurtiçinde dahi seyahat iptallerinde bu karar iptal hakkı doğurur. Hukuksal açıdan insanları bulundukları bölgede tutulması için alınmış bir karar. Hukuki olarak eğer tur düzenlencek ülkede virüs yoksa ya da çok azsa bile o tur tüketici tarafından iptal edilebilir. O bölgeye uçuşlar sürüyor olsa bile bu turu iptal etmemek için geçerli olamaz” diye konuştu.
‘UÇAKLAR UÇUYOR TUR İPTAL OLAMAZ’
AVUKAT İlker Ünsever pandemi kararının mücbir sebep sayılamayacağını söyledi. Ünsever, konu hakkında şu değerlendirmeyi yaptı: “Eğer mücbir sebep sayılacaksa havayolu firmaları uçuşlarını durdurmalı, oteller kapanmalı. Sokağa çıkmak bile yasaklanmalı. Yani bu iş yapılamaz hale gelmeli. Böyle bir durum yokken pandemi ilanı mücbir sebep sayılamaz. Salgın olduğu söyleniyor ama ‘Uçaklar uçmaya devam etsin, sen tur düzenleme’ deniyor. Böyle bir şey olamaz. Bu yüzden tüketicinin uçuş kısıtı olmayana ülkelere düzenlenen turları pandemiyi gerekçe göstererek iptal ettiremez ve parasını geri alamaz.”
‘HAKEM HEYETİNE BAŞVURULABİLİR’
TÜKETİCİ Hakları Derneği Başkanı Genel Başkanı Turhan Çakar, tur operatörlerinin iptal taleplerini kabul etmesi gerektiğini söyledi. Farklı bir durum olması halinde tüketicinin hakem heyetine veya ütketici mahkemesine başvurabileceğini ifade eden Çakar, “Pandemi kararı tüketici için mücbir sebeptir. Bu yüzden şirketlerin iptal taleplerini kabul ederek ona göre işlem yapması gerekir. Eğer tüketici hakkını almazsa hukuk yoluna giderek haklarını alabilir” ifadelerini kullandı.
