Yapılan araştırmalara göre ülkemizde teknoloji sektöründeki kadın çalışan oranı sadece %9.91. Bu oranı yükseltmenin gerekliliğine inanan ve ‘Teknoloji Kadınları’ ile büyük bir kalkınmanın mümkün olacağına düşünen Teknolojide Kadın Derneği (Wtech) de yaptığı çalışmalarla elini taşın altına koyuyor.
360+ Medya Kurucu Ajans Başkanı Zehra Öney’in Kurucu Başkanlığını yaptığı Teknolojide Kadın Derneği (Wtech), 31 Ocak 2019 tarihinden itibaren faaliyette.
Öncelik: Teknoloji ve İnsan. Ancak başlangıç noktası olarak erkek egemen bilim ve teknoloji dünyasında, kadının kendi potansiyelini, akıl gücünü keşfetmesini sağlamak, fırsat eşitliği imkanı tanıyarak teknoloji sektöründe kadın sayısını arttırmak ve bu alanda çeşitliliği yakalamak olan Teknoloji’de Kadın Derneği, kısa sürede büyük bir farkındalık yaratmış durumda.
Gelin şimdi bu güçlü Teknoloji ve Insan hareketini, Kurucu Başkanı Zehra Öney’le gerçekleştirdiğimiz röportajla daha yakından tanıyalım…
Zehra Hanım, öncelikle bu hareketin mimarlarından biri olarak sizi tanıyabilir miyiz?
Ben tam bir dönüşüm uzmanıyım diyebilirim. Teknolojinin günlük hayatımız ve işimizde bu denli etkin olmadığı dönemlerden başlayarak sürprizlerle dolu bir dönüşüm hikayem ve gelecek odaklı bir bakış açım var. Yeni teknolojilere ve bu sektöre merakım, uzun yıllar emek verdiğim Turizm sektöründen cesur bir karar ile Telekomünikasyona geçiş yapmama ve sonrasında kariyerime sektörde lider Mobil ve Digital projeler üreten bir şirketin başına geçerek reklam ve pazarlama alanında markaların digital dönüşümünü hızlandıracak pek çok projeye liderlik etmeme imkan verdi. Ben yolda ve uygulayarak öğrenenlerden oldum. Günümüzün en popüler konusu. Cesaretim sebebiyle araştırma ve sürekli eğitim ile güncel kaldım.
2011 yılı itibarıyla da yeni bir yol çizerek kendi ajansım olan 360+ Media Interactive’i kurdum ve hala da ajansım çalışmalarına devam etmekte. Araştırmayı, yeni şeyler keşfetmeyi her zaman sevmişimdir. Bu sayede de Londra merkezli artırılmış gerçeklik uygulaması Blippar ile tanıştım ve bu uygulamayı daha QR kodun yeni yeni kullanıldığı zamanlarda Türkiye’ye getirdim. Blippar ın Türkiye ye yatırım yapmasını teşvik ederek 2014-2017 yılları arasında da Blippar Türkiye CEO’su olarak görev yaptım. 100’den fazla markaya proje geliştirdiğimiz bu süreçte birçok ödüle de layık görüldük. Ayrıca sektörde pek çok teknoloji girişimcisine de bu alanda yaptığımız örnekler ile öncü olarak onların da bu alanlarda üretim yapmasını cesaretlendirmiş olduk.
Tüm bunların dışında da hala Bahçeşehir Üniversitesi Graduate School of Business Yönetim Kurulu üyesi, MMA (Mobile Marketing Association) Türkiye Yönetim Kurulu ve İcra Kurulu üyesi, Türkiye Kadın Girişimciler Derneği (KAGİDER) üyesi, Startup Bootcamp merkezli Türk Mentor Hareketi, Mentor Effect platformu Lead Mentor’ü olarak da çalışmalarıma devam etmekteyim. En büyük vaktimi de sektöre yeni giren teknolojileri girişimcilerine ve üniversite öğrencilerine çalışmalarını geliştirmek anlamında destek vermek ve onlara işleri için gerekli olan network sağlamak konularında harcıyorum. Türkiye’nin %60’ın üzerindeki genç nüfusu ile akıl gücü anlamında çok şanlı olduğuna inanıyorum ve bu gücün ülkemizi küresel rekabette çok üst sıralara çıkartacak bir avantaj olduğunu düşünüyorum.
Teknolojide Kadın Derneği (Wtech) nasıl hayata geçti?
Dünya’da yaşanan dönüştürücü teknolojik devrimi hepimiz yakından takip ediyoruz. Sosyal hayatımızdan, iş yapış şekillerimiz, sanayiden eğitime hatta ülkelerin politik ekonomik, kültürel ve sosyolojik kalkınmasına kadar teknoloji alanındaki güçlenmeler artık ülkelerin küresel rekabetinde en önemli avantajları haline geldi. Bu anlamda artık teknolojide kendisini geliştirmeyen, yeni buluşlar, ürünler yaratmayan ve dönüşüm hızını yakalamayan ülkeler liderlik sıralamasında alt sıralarda kalmaya mahkumlar. Toplum 5.0’ın yaratılması da artık bir zaruriyet haline geldi. Bu da ancak kadın ve erkeğin yani toplumun her bireyinin çeşitlilik ve fırsat eşitliği ile akıl gücünü en doğru şekilde kullanabilmesi ile mümkün.
Çok uzun süre teknoloji alanında çalışmış bir kadın olarak girdiğim toplantılarda ve sektörel etkinliklerde farkına vardığım bir nokta oldu. Teknoloji sektöründe üniversitelerin STEM (fen matematik, mühendislik, bilim) de okuyan ve mezun olan genç kızlarımızın oranı %37’lerdeyken mezun olanların eğitimini aldıkları alanlarda kariyer hayatına devam etme oranı %10’lar civarında. Yani mezuniyet sonrası kadınlar erkek egemen teknoloji sektöründe, araştırma geliştirme ve teknik alanlarda çalışmak anlamında ciddi bir motivasyon kaybı yaşıyorlar. Pazarlama, satış ve yönetim gibi alanlarda kadınlar yer alıyorlar fakat işin mutfağında bulunmuyorlar. Oysa geleceğin mesleklerine baktığımızda yapay zeka, büyük veri, nesnelerin inteneti, siber güvenlik ve makine öğrenimi ile ilgili konularda müthiş bir istihdam gereksinimi olarak ve 2023-2030 döneminde bu açık %31’lere ulaşacak. Sadece erkek egemen çeşitliliği olmayan bir sektörde bu açığı kapatmak ise mümkün olmayacak.
Bu sebeple yaklaşık 2 sene önce Wtech platformu kurdum ve çalışmalara başladım. Hazırlık sürecimizi tamamladıktan sonra sektörün büyük kurumları ve liderlerine davetler yaparak 80 den fazla kurum ve birey Kurucu üye ile derneğimizi tüm üyelerimizin desteği ile kurduk. Derneğimizin Kurucu üyeleri çok ciddi bir farkındalık ve motivasyon ile Teknolojide Kadın Derneğine liderlik ettiler. Bu sayede hızla çalışmalarımıza başladık.
Hangi alanlarda çalışmalar yapıyorsunuz?
Teknolojide Kadın Derneği’nde ana hedefimiz, bilim ve teknoloji dünyasında ihtiyaç duyduğumuz çeşitliliği yaratmak ve kadınlardaki motivasyon kaybını ortadan kaldırarak teknoloji ve insanın gücünün tam olarak kullanıldığı Akıllı Teknoloji Toplumu’nu yaratmak konusunda anlamlı bir destek vermek.. Aslında ana işimiz insan ve teknoloji ancak erkek egemen teknoloji sektöründe bu çeşitliliği yakalamak Kadınların da sektöre katılmaları ve motive olmaları ile mümkün. Rakamsal verilere baktığımızda, kadının bu anlamda çok daha düşük bir temsiliyette olduğunu gördüğümüz için, çalışmalarımızı kadın odağında başlatıyoruz. Elbette teknoloji ve insan odağında çalışmalarımız sürecek ve bu anlamda %20 erkek kotamız var ve erkek teknoloji insanlarımıza da desteğimiz olacak.
Kadınların ilgisi nasıl? Hedeflediğiniz bir üye/katılımcı sayısı var mıdır?
Çok güçlü bir ilgiyi ve desteği arkamıza alarak kurulduk. Sektörlerinin liderleri olan, pek çok farklı sektör ve alandan 80 kurum/kişi kurucu üyemiz var. Şu anda ise, 8 aylık bir süre içerisinde üye sayımız 150’yi geçmiş durumda. Dernek yönetimimiz ve üyelerimiz arasında da çeşitliliği korumaya özen gösterdik., Özel Sektör temsilcilerimiz, Dernek-STK temsilcilerimiz, akademisyenlerimiz, girişimcilerimiz mevcut. Her sektörden, her alandan üyelerimiz çok ilgili, istekli ve Dernekte fayda sağlamak için büyük bir motivasyon taşıyor. Rakamsal olarak hedeflerimiz tabii ki var ama asıl hedefimiz, İstanbul-İzmir-Ankara sınırlarını aşarak, tüm Anadolu’ya seslenmek. Türkiye sınırlarını da aşıp, global bir vizyon ile, yurtdışı temsilciliklerini 2020 ve 2021 döneminde aktive ederek, güçlü organizasyon ve buluşmalar ile, dünyanın her tarafında başarılı çalışmalar yapan teknolojideki Türk kadınlarının başarısını ülkemizde ve bulundukları ülkelerde de yüksek sesle duyurmak.
Ayrıca kollektif çalışma kültürü ve bu alanlarda özveri ile çalışan tüm STK’lar ile yoğun işbirliği ve karşılıklı destek ile çalışmayı hedefliyoruz. Ortak amaç ile ilerlemenin sonuçlara çok verimli katkı yapacağına inanıyor. Yeni nesil bir Dernek kültürünü oluşturarak her bir paydaşımızın Derneğimiz içinde aktif ve motive çalışmasını sağlamayı hedefliyoruz. Bu anlamda oluşturduğumuz Etik Komitemiz aktif çalışmarını sürdürüyor.
Şimdiye kadar hayata geçirdiğiniz ve geçirmeyi hedeflediğiniz projelerden bahseder misiniz?
Özellikle yeteneğin filizlendiği liselerde ve üniversitelerde dijital ve fiziksel olarak yer almak ve Wtech platformları kurarak yetenekli genç kızlarımızın bize daha rahat ulaşmalarını sağlamak ve onların bizim yaptığımız tüm faaliyetlerden fayda ve fırsatlardan haberdar olmasını sağlamak adına online bir portal üzerinde çalışıyoruz.
Bunun yanı sıra, 2019-2020 senelerinde belli sayıda öğrencimize eğitim ve araştırmaları için burs imkanı tanıyacağız. Bu alanda yapıyı sürdürülebilir hale getirmek için çalışıyoruz. Teknolojide Kadın Derneği olarak, bu konuyu önemseyen ve önceliklendiren Kamu ve özel sektör kurumları ile işbirlikleri yaparak, onların kadın ile ilgili projelerinin Teknoloji ayağında ortak projeler geliştireceğiz. Teknolojide Kadın Eğitimi, ArGe Faaliyetleri ve İş Fırsatlarının Gelişimi ile, üniversite müfredatlarının yeni meslek yetkinliklerine hizmet edebilecek şekilde yenilenmesi konusunda ortak çalışmalar gerçekleştireceğiz.
Teknolojide Kadın Derneği olarak, 2023’e kadar teknoloji sektöründe %9.91 olan istihdam rakamını %100 arttırmak konusunda güçlü bir destek vermeyi hedefliyoruz.. 2050’de küresel rekabette dünyanın en büyük ekonomileri sıralamasında önce 12. sonra 11. sıraları eline geçirme potansiyeline sahip olan Türkiye’nin potansiyelini gerçekleştirmesi için bu hedefimizi gerçekleştirmemiz şart.
Bunun yanı sıra, en az yukarıdaki maddeler kadar önemli olan bir diğer çalışmamız ise, teknolojiyi üreten kadın odağında ayrıca ekonomi ve sanayi tarafında Türkiyenin Teknolojide Kadın Endeksi raporunu çıkartmak üzere bu alanda üyemiz olan ilgili kurumlar, STK lar ve kamu ile iş biriliği yaparak 2020 senesi içerisinde güvenilir ve fayda odaklı bir veriyi sektöre sunmayı da hedefliyoruz.
Kadınlar sektörde ne gibi zorluklarla karşılaşıyor?
Aslında kadınlar sektörde yer almaktan oldukça memnunlar. Bu sektörün geleceğin sektörü olduğunu ve kendileri için fırsat yarattığını farkındalar. Deloitte ve TÜBİSAD’ın “Teknoloji Sektöründe Kadın Raporu”na göre kadınların %85’i sektörde bulunmaktan memnuniyet taşıyorlar ve kendi çocuklarına da sektörde yer almalarını öneririm diyorlar. Dolayısıyla sektöre giren kadınlarımız mutlu, bizim onların sektöre girmekteki motivasyon kaybını ortadan kaldırmamız lazım. Üniversiteden sektöre geçişte onları kaybetmemiz, bu sektörde kendileri için hayal kurabilmelerini, toplumsal önyargılardan arınmalarını sağlamamız lazım. Ayrıca kültürel kodlarımız nedeniyle teknoloji alanında yetenek yönetimi yapılamayan kız çocuklarımızın da bu alnda var olabilmeleri için de çeşitli projeler üzerinde çalışıyoruz.
Türkiye’nin geleceği ‘Teknoloji Kadınları’na bağlı diyebilir miyiz?
Salt Teknoloji Kadınları’na bağlı diyemeyebiliriz belki ama Teknoloji Kadınları’nın sektörde daha görünür olmasının ve çeşitliliğinin çok önemli bir katkısının olduğunu kesinlikle söyleyebiliriz. Burada Ailelerimize en büyük mesajımız erkek ve kız olarak ayırmadan çocuklarımızın yetenek yönetimini eşit fırsatta yapmaları ve STEM alanında yetenekleri çocuklarını bu alana yönlendirmeleridir.
Peki biz, erkekler olarak bu harekete nasıl destek olabiliriz?
Bu değişimi hep birlikte geçireceğiz! Erkekleri de aramıza üye olarak dahil ederek, onları da bu dönüşümün bir parçası haline getiriyoruz. Kurucu üyelerimizin %40’ı, Yönetim Kurulu Üyelerimizin ise %50’si erkek üyelerden oluşuyor. Dolayısıyla sektördeki çeşitlilik için gerekli kıvılcımı önce Dernek içinde başlattık. Çünkü bu sadece cinsiyet eşitliği mevzusu değil, sektörde çeşitliliği sağlamak, yani daha fazla kız çocuğumuzun yetenek yönetiminin yapılarak STEM alanına yönlenmesi, STEM mezunu kadının sektörde çalışmasını sağlamak, inovasyon ve yaratıcılığın temelini oluşturan STEM becerileri açığının kapanabilmesi adına önemli bir katkı sağlıyor. Beceri açığının kapanması da hem ülkemiz için ekonomik büyüme bakımından hem de şirketlerin yetenek arayışına büyük katkıda bulunuyor. Dolayısıyla bu konu için kadın-erkek hep birlikte taşın altına elimizi koymalıyız. Sizleri de aramıza bekliyoruz…
Şinasi Furkan AVCI
twitter.com/snsfrknvc