Türkiye‘de yıllık ortalama hane halkı kullanılabilir geliri, geçen yıl 2020’ye nazaran yüzde 10,6 artarak 76 bin 733 liraya ulaştı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2021 yılına ait Gelir ve Hayat Şartları Araştırması sonuçlarını açıkladı.
Buna nazaran, Türkiye’de yıllık ortalama hane halkı kullanılabilir geliri, geçen yıl bir evvelki yıla nazaran yüzde 10,6 artarak 76 bin 733 liraya yükseldi.
Öte yandan, Türkiye’de yıllık ortalama muadil hane halkı kullanılabilir fert geliri de bir evvelki yıla nazaran yüzde 11,9 artarak 33 bin 428 liradan 37 bin 400 liraya çıktı.
Yıllık ortalama muadil hane halkı kullanılabilir fert gelirlerinde en yüksek gelir, 2020’ye nazaran 6 bin 585 lira artarak 49 bin 297 lirayla tek kişilik hane halklarının oldu.
Çekirdek aile bulunmayan birden fazla şahıstan oluşan hane halklarının yıllık ortalama muadil hane halkı kullanılabilir fert geliri 41 bin 753 lirayken, tek çekirdek aileden oluşan hane halklarında bu kıymetin 38 bin 159 lira olduğu görüldü.
En düşük yıllık ortalama muadil kullanılabilir hane halkı fert gelirine sahip hane halkı tipi ise 29 bin 445 lirayla en az bir çekirdek aile ve öbür şahıslardan oluşan hane halkları oldu.
Toplam muadil hane halkı kullanılabilir fert gelirleri içinde en yüksek hissesi, yüzde 47,1 ile bir evvelki yıla nazaran tıpkı kalan maaş ve fiyat geliri aldı. İkinci sırayı yüzde 23,9 ile evvelki yıla nazaran 2,1 puanlık artış gösteren toplumsal transfer geliri alırken, üçüncü sırayı yüzde 17,5 ile 2020’ye nazaran 0,2 puan azalan müteşebbis geliri aldı.
Tarım gelirinin müteşebbis geliri içindeki hissesi 2020’ye nazaran 2,5 puan artarak yüzde 20,9 olurken, emekli ve dul-yetim aylıklarının toplumsal transferler içindeki hissesi 1,7 puan azalarak yüzde 90 olarak gerçekleşti.
Yıllık ortalama temel iş gelirlerinde yükseköğretim mezunları birinci sırada
Yıllık ortalama temel iş gelirleri sırasıyla yükseköğretim mezunlarında 68 bin 229 lira, lise ve dengi okul mezunlarında 47 bin 326 lira, lise altı eğitimlilerde 35 bin 344 lira, bir okul bitirmeyenlerde 25 bin 911 lira ve okur-yazar olmayan fertlerde 19 bin 835 lira olarak hesaplandı.
Yıllık ortalama temel iş gelirinde en yüksek artış yüzde 18,2 ile okur-yazar olmayan, en düşük artış ise yüzde 7,6 ile lise altı eğitimli fertlerde kaydedildi.
Temel iş gelirleri sektörel olarak incelendiğinde, en yüksek yıllık ortalama gelirin 51 bin 173 lirayla hizmet bölümünde, en düşük yıllık ortalama gelirin ise 32 bin 635 lirayla tarım dalında görüldü. Bir evvelki yıla nazaran yıllık ortalama temel iş gelirinde en yüksek artış yüzde 29,2 ile tarım dalında gözlenirken, bunu yüzde 11,2 ile hizmet kesimi izledi. Başka taraftan sanayi bölümünde yüzde 6,1, inşaat dalında ise yüzde 4,7 artış kaydedildi.
Yıllık ortalama temel iş gelirleri sırasıyla patronlarda 136 bin 280 lira, ücretli-maaşlılarda 46 bin 846 lira, kendi hesabına çalışanlarda 37 bin 871 lira ve yevmiyelilerde 18 bin 6 lira olarak hesaplandı. Bu periyotta en yüksek artış yüzde 14 ile kendi hesabına çalışanlarda, en düşük artış ise yüzde 2,4 ile yevmiyelilerde oldu.
En düşük yoksulluk oranı yükseköğretim mezunlarında
Muadil hane halkı kullanılabilir fert medyan (ortanca) gelirinin yüzde 50’si dikkate alınarak belirlenen yoksulluk hududuna nazaran, yoksulluk oranı 2021’de bir evvelki yıla kıyasla 0,6 puan azalarak yüzde 14,4 oldu. Medyan gelirin yüzde 60’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk hududuna nazaran yoksulluk oranı ise son yılda 0,6 puan azalarak yüzde 21,3 olarak gerçekleşti.
Tek kişilik hane halklarında yoksulluk oranı bir evvelki yıla nazaran 4,4 puan azalarak yüzde 6,5, çekirdek aile bulunmayan birden fazla bireyden oluşan hane halklarında ise 0,4 puan azalarak yüzde 9,1 oldu. En az bir çekirdek aile ve öbür şahıslardan oluşan hane halklarının yoksulluk oranı 0,1 puan artarak yüzde 18,5’e çıktı. Tek çekirdek aileden oluşan hane halklarının yoksulluk oranı ise 0,3 puan azalarak yüzde 14,2’ye geriledi.
Muadil hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranına nazaran okur-yazar olmayan fertlerin yüzde 24,1’i, bir okul bitirmeyenlerin yüzde 24,4’ü, lise altı eğitimlilerin yüzde 13,8’i, lise ve dengi okul mezunlarının ise yüzde 7,5’i fakir olarak kayıtlara geçti. Yükseköğretim mezunları ise yüzde 2,5 ile en düşük yoksulluk oranına sahip küme oldu.
“Sürekli yoksulluk” oranı
Dört yıllık panel bilgi kullanılarak hesaplanan daima yoksulluk oranı, muadil hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60’ına nazaran son yılda ve tıpkı vakitte evvelki üç yıldan en az ikisinde de fakir olan fertleri kapsıyor. Buna nazaran, 2021 yılı anket sonuçlarına nazaran daima yoksulluk oranı bir evvelki yıla nazaran 0,1 puan artarak yüzde 13,8 oldu.
Oturulan konuta sahip olanların oranı 0,3 puan azalarak 2021’de yüzde 57,5 olarak hesaplanırken, kirada oturanların oranı yüzde 26,8, lojmanda oturanların oranı yüzde 1,2, kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise yüzde 14,6 olarak gerçekleşti.
Kurumsal olmayan nüfusun yüzde 34,3’ü konutunda izolasyondan ötürü ısınma sorunu, yüzde 33,9’u sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçeveleri üzere sorunları yaşarken, yüzde 23,4’ü trafik yahut sanayinin neden olduğu hava kirliliği, etraf kirliliği yahut başka çevresel sıkıntılarla karşılaştı.
Bir evvelki yıla nazaran konut alımı ve konut masrafları dışında borç yahut taksit ödemesi olanların oranı 5,4 puan artarak yüzde 63,7 oldu. Nüfusun yüzde 6,6’sına bu ödemeler yük getirmezken yüzde 23’üne çok yük getirdi. Hanelerin yüzde 60,8’i konuttan uzakta bir haftalık tatil masraflarını, yüzde 38,3’ü iki günde bir et, tavuk ya da balık içeren yemek masrafını, yüzde 33,4’ü beklenmedik harcamaları, yüzde 20,5’i konutun ısınma gereksinimini, yüzde 62,9’u eskimiş mobilyaların yenilenmesini ekonomik olarak karşılayamadığını beyan etti.
Finansal dertte olma durumunu tabir eden maddi mahrumluk; çamaşır makinesi, renkli televizyon, telefon ve araba sahipliği ile ekonomik olarak beklenmedik harcamaları yapabilme, meskenden uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayabilme, kira, konut kredisi ve faizli borçları ödeyebilme, iki günde bir et, tavuk, balık içeren yemek yiyebilme ve meskenin ısınma muhtaçlığını karşılayabilme durumu ile ilgili hane halklarının algılarını yansıtıyor.
Belirtilen dokuz hususun en az dördünü karşılayamayanların oranı olarak tanımlanan önemli maddi mahrumluk oranı, 2020 yılında yüzde 27,4 iken 2021 yılı anket sonuçlarında 0,2 puan azalarak yüzde 27,2 olarak gerçekleşti.
(Bitti)