İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü’nden Dr. Öğretim Üyesi Ömer Yetemen ve birlikte çalıştığı bilim insanları, Antarktika hariç bütün kıtalardan toplam 60 lokasyonda bakı farkı kaynaklı bitki örtüsü yeşillik endeksi sonuçlarını inceledi. Çalışma kapsamında ABD, Meksika, Şili, Sudan, İspanya, İsrail ve Avusturalya üzere ülkelerde yer alan toplam 60 havzanın yamaç bakı farkını yansıtan bitki örtüsü, uzun yıllar, aylık ortalama, normalize edilmiş fark bitki endeksi (NDVI) bazında incelendi.
“Yamacın Öteki Tarafı Her Vakit Daha Yeşil Değildir” isimli makalenin bulgularına nazaran, bilinenin tersine yarı kurak iklimlerde bakı farkından kaynaklanan bitki yeşillenmesinin, kuzey yamaçlarda güney yamaçlara nazaran her vakit daha fazla olmayacağı gösterildi. Makale, Yer Bilimlerinde uzman bir kuruluş olan Amerikan Jeofizik Birliği’nin“Geophysical Research Letters” isimli en önde gelen mecmuasında yayımlandı.
Araştırma Çölleşme ile Çabaya Yeni Boyut Getiriyor
İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü’nden Dr. Öğretim Üyesi Ömer Yetemen ve birlikte çalıştığı bilim insanları, Türkiye’de dağların denize paralel uzanması ve iç kesitlere düşen yağışların azlığı sebebiyle karşılıklı yamaçlarda bitki örtüsündeki farklılığın bariz olabileceğini kaydetti.
Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) takviyesiyle projeyi sürdüren Yetemen projenin Türkiye ayağı ile ilgili şunları söyledi: “Bitki örtüsü farklılığı uzun yıllar sonucunda yamaçlarda erozyon farklılığına, hasebiyle asimetrik vadi oluşumuna da sebep oluyor. Araştırmanın devam ettiği süreçte, erozyona yönelik tedbirlerin de alınabilmesi için Türkiye’de bu tıp alanların gözlemlenmesi ve kayıt altına alınması üzerine çalışmaları hedefliyoruz. TÜBİTAK Yurda Dönüş projem dahilinde bu husus üzerinde hem küresel hem de Türkiye ölçeğinde çalışıyoruz. Bu mevzu tanımsal olarak hayli yeterli bilinen bir olgu, ama matematiksel tabirler ile pek bilinmiyor. Bitkilerin mikroklimadan kaynaklı değişikliği ve erozyona tesirleri üzerine Avrasya Yer Bilimleri Enstütümüzde çalışmalarımızı sürdürüyoruz.”
Yeşillenmede Dönüşümlü Davranış
Dr. Öğr. Üyesi Ömer Yetemen araştırma bulgularına nazaran “daha uzun müddet gölgede kalan ve nispeten daha nemli olan kuzeye bakan yamaçlar her vakit daha yeşildir” tezinin bir manada çürütüldüğünü söyledi. Araştırılan 60 havzanın yalnızca altısında kuzey yamaçları yıl boyunca daha yeşil olarak gözlemlenirken, on ikisinde ise kıymetli bir fark gözlenmediğini lisana getiren Yetemen şu tabirleri kullandı: “Diğer 42 alanda kuzey yamaçları yazları daha yeşil geçirirken kış aylarında güney yamaçlarının daha yeşil olduğu gözlemlendi. Yeşillenmedeki bu dönüşümlü davranış yamaçlardaki bitkilerin büyüme farklılıklarına ve lokal iklim özelliklerine bağlandı.”