ÇUKUROVA, ADANA (AA) – Balkanlar ve Kırım‘da atalarından öğrendikleri ekmek kültürünü Çukurova’ya taşıyan göçmen kökenlilerin pişirdiği “muhacir somunu”, bölge halkı tarafından da beğenilerek tüketiliyor.
Yaklaşık 200 yıl evvel Balkanlar ve Kırım‘dan göç eden insanların ağır olarak yaşadığı Adana’nın Ceyhan ilçesine bağlı kırsaldaki Yellibel Mahallesi’nde beşerler, atalarından öğrendikleri formda ekmek pişiriyor.
Kırım‘ın ekşi mayalı Tatar köy ekmeği ile Balkan Türklerinin somunu, oradan göç edenlerle birlikte Adana’ya taşındı.
İki farklı coğrafyadan göçmenler tarafından getirilmesinden ötürü 2 ekmek çeşidinin birleşmesiyle oluşan yeni formdaki ekmeğe, yöre halkının tabiriyle “muhacir somunu” ismi verildi. Çukurova’da yaklaşık 200 yıldır fırınlarda pişen “muhacir somunu”nun imal teknikleri, jenerasyondan jenerasyona aktarılıyor.
Mevsime ve konutun nüfusuna nazaran haftada bir yahut 3-4 günde bir pişirilen ekmeğin en değerli özelliği, ekşi mayadan yapılması ve üretiminden tüketimine kadar geçen müddette dinlendirilmesine özel kıymet verilmesi.
Bir evvelki ekmek hamurundan kalan ekşi maya, un, tuz ve su katılarak yoğrulan hamur yaklaşık 1 saat üstü battaniye ve örtülerle sıkıca kapatılarak dinlenmeye bırakılıyor. Bu sırada ekmeğin pişirileceği tepsiler yağlanarak hazır hale getiriliyor. Hamur, dinlendikten sonra yaklaşık 1,5 kilogramlık modüller halinde tepsilere beze (topak) formunda bırakılıyor. Hamur bezeleri burada da yeniden üzerleri tıpkı teknikle sıkıca kapatılarak yaklaşık 1 saat daha dinlendiriliyor.
Hamurun dinlenmesi sürerken bahçedeki fırın da hazır hale getiriliyor. Üstü kerpiçle sıvanmış tuğladan yapılmış fırınlarda “fazla sıcak olup ekmeği yakmaması” için odun yerine ince zeytin ağacı kısımları kullanılıyor.
Yakılan kısımların közü yere yayıldıktan sonra içinde ekmek hamuru olan tepsiler, közün üzerine bırakılarak pişirmeye bırakılıyor. Daha sonra fırının kapağı yaklaşık 15 dakika kapatılarak kızarmaya bırakılıyor. 15 dakika sonra bu kere kapak açık olarak fırının sıcaklığının düşmesine paralel formda ekmeklerin fırının içinde yaklaşık yarım saat daha pişmesi bekleniyor.
Pişen ekmekler dışarı alınıp soğuduktan sonra tercihe nazaran bohçalarda yahut buzdolabında saklanarak tüketilmeyi bekliyor.
Göçmen kökenlilerin sofralarını süsleyen “muhacir somunu”nu Adanalılar da beğenerek tüketiyor, Ceyhan’da muhacir ekmeğini tatmak isteyen vatandaşlar sık sık Yellibel’in yolunu tutuyor.
“Dedelerimizden ninelerimizden öğrendiğimizi sürdürüyoruz”
Mahalle Muhtarı Adem Güleç, AA muhabirine, 1800’lü yıllardan itibaren Kırım ve Balkanlar’dan gelen Türklerin mahalleyi birlikte kurduğunu belirtti.
Burayı kuran insanların göç edip gelirken yanlarında ekmek üretimi dahil birçok kültürel özelliklerini de getirdiklerini tabir eden Güleç, “Bugün hala muhacir somunu üretimi devam ediyor. Haftada 1 yahut gereksinim olduğu sürece bu fırınlarda pişer ve tüketilir. Köyümüzde ortak bir kültür yaşıyoruz.” dedi.
Köy sakinlerinden 74 yaşındaki Eftade Doruk, atalarından öğrendikleri biçimde bu ekmeği yapmaya devam ettiklerini belirtti.
Doruk, “Köyde herkesin konutunda tıpkı biçimde fırın var. Herkes kalabalığına nazaran yapar. Kışın çok yapılır. Çabuk bayatlamaz, yazın biraz daha erken bayatlar. Ona nazaran daha az yaparız. Bu formda geleneğimiz sürüp gidiyor. Dedelerimizden ninelerimizden öğrendiğimizi sürdürüyoruz. Bu ekmeği bizim cetlerimiz göç edip geldiği yerden buraya getirmişler. Burada kültürümüz sürüyor.” diye konuştu.
